Εγκύκλιοι της Ιεράς Συνόδου
«Περί τροποποιήσεως τοῦ ἄρθρου 164 “Εκκλησιαστικά αρχεία, αρχεία των Μονών του Αγίου όρους και αρχεία Θρησκευτικών Κοινοτήτων” τοῦ ν. 4610/2019»(15/1/2021).
(Για να διαβάσετε το κείμενο σε μορφή PDF, επιλέξτε εδώ)
Πρωτ. 192
Διεκπ. 84
Αθηνησι τη‚ 15ῃ Ἰανουαρίου 2021
ΕΓΚΥΚΛΙΟΝ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Πρός
τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπή Ἀθηνῶν καί
τάς Ἱεράς Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
Ἐκ Συνοδικῆς Ἀποφάσεως, ληφθείσης ἐν τῇ Συνεδρίᾳ τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς 12ης Ἰανουαρίου ἐ.ἔ., καί κατόπιν τοῦ ὑπ’ ἀριθ. πρωτ. 605/2/31.12.2020 ἐγγράφου τοῦ Ἀξιοτίμου κ. Γεωργίου Καλαντζῆ, Γενικοῦ Γραμματέως Θρησκευμάτων τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καί Θρησκευμάτων, γνωρίζομεν ὑμῖν ὅτι ἡ Ἱερά Σύνοδος, ἐν τῇ ῥηθείσῃ Συνεδρίᾳ Αὐτῆς, ἀπεφάσισε ὅπως ἐνημερώσῃ τίς Ἱερές Μητροπόλεις καί τά ἐποπτευόμενα νομικά πρόσωπα αὐτῶν ὅτι:
Α) Τροποποιήθηκε τό ἄρθρο 164 τοῦ νόμου 4610/2019 (ΦΕΚ Α΄ 70/7.5.2019) γιά τά ἐκκλησιαστικά ἀρχεῖα. Κατά τήν ἀρχική διατύπωση τοῦ ἄρθρου 164 τοῦ νόμου 4610/2019:
αα) ὑποχρεοῦντο οἱ ἐκκλησιαστικοί φορεῖς, μεταξύ ἄλλων, νά καταθέσουν πλήρη κατάλογο ἀρχείων στά Γενικά Ἀρχεῖα τοῦ Κράτους,
ββ) ὑποχρεοῦντο οἱ ἐκκλησιαστικοί φορεῖς νά ἐπιτρέπουν τήν πρόσβαση τοῦ κοινοῦ στά ἀρχεῖα τους ἄνευ προϋποθέσεων (καταργεῖτο δηλαδή ἐν μέρει ὁ Κανονισμός ὑπ’ ἀριθ. 248/2013 (Α΄ 286) περί τοῦ Ἱστορικοῦ Ἀρχείου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καί δέν καταλειπόταν ἡ δυνατότητα στούς φορεῖς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος νά χαρακτηρίζουν ὡρισμένες κατηγορίες ἀρχειακοῦ ὑλικοῦ τους ὡς ἀπόρρητες ἤ νά θέτουν περιορισμούς),
γγ) ἐάν οἱ ὑπηρεσίες τῶν Γενικῶν Ἀρχείων τοῦ Κράτους (Γ.Α.Κ.), κατόπιν καταγγελίας ἤ ἀναφορᾶς ἤ κατά τήν ἄσκηση τῶν ἁρμοδιοτήτων τους, ἔκριναν ὅτι ἡ πρόσβαση τοῦ κοινοῦ στά ἐκκλησιαστικά ἀρχεῖα εἶναι δυσχερής, ὁ Ὑπουργός Παιδείας, κατόπιν προτάσεως τῶν Γ.Α.Κ. καί εἰσηγήσεως τοῦ Γενικοῦ Γραμματέως Θρησκευμάτων, εἶχε ἐξουσία νά «αποφασίζει τη μεταφορά και παρακαταθήκη τους στα Γ.Α.Κ. για όσο διάστημα κρίνεται αναγκαίο», ἤτοι ὁ Ὑπουργός Παιδείας καί Θρησκευμάτων εἶχε ἁρμοδιότητα νά ἀφαιρεῖ ἐκκλησιαστικά ἀρχεῖα (π.χ. Ἱερᾶς Μητροπόλεως, Μονῆς ἤ Ἐνορίας) καί νά τά μεταφέρει στίς ὑπηρεσίες τῶν Γ.Α.Κ. πρός φύλαξη ἄνευ χρονικοῦ περιορισμοῦ («για όσο διάστημα κρίνεται αναγκαίο»).
Β) Κατόπιν ἀποστολῆς τοῦ ὑπ’ ἀριθ. 2188/4188/9.7.2019 ἐγγράφου τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου πρός τήν Ὑπουργό Παιδείας καί Θρησκευμάτων κ. Νίκη Κεραμέως καί διαβουλεύσεων ἐκπροσώπων τῆς Ἱερᾶς Συνόδου μετά τοῦ Ὑπουργείου, ψηφίσθηκε καί ἐτέθη ἐν ἰσχύϊ τό ἄρθρο 120 τοῦ νόμου 4763/2020 (ΦΕΚ Α΄, 254/ 21.12.2020), τό ὁποῖο τροποποιεῖ τό ἄρθρο 164 τοῦ ν. 4610/2019 καί προβλέπει ὅτι:
αα) οἱ ἐκκλησιαστικοί φορεῖς γνωστοποιοῦν πρός τά Γ.Α.Κ. τήν ὕπαρξη τῶν ἀρχείων τους μέ μορφή συνοπτικοῦ εὑρετηρίου,
ββ) ἡ πρόσβαση τοῦ κοινοῦ στά ἐκκλησιαστικά ἀρχεῖα ἐπιτρέπεται ὑπό ὅρους, εἰδικώτερον σύμφωνα μέ τίς προβλέψεις ψηφισθησόμενου κανονισμοῦ, ὁ ὁποῖος θά ἐγκριθῇ ἀπό τήν ἁρμόδια Ἱερά Σύνοδο καί δημοσιεύεται διά τῆς Ἐφημερίδος τῆς Κυβερνήσεως,
γγ) καταργεῖται ἡ ἐξουσία τοῦ Ὑπουργοῦ Παιδείας καί Θρησκευμάτων νά ἀποφασίζῃ τήν κατάσχεση ἐκκλησιαστικῶν ἀρχείων καί τήν μεταφορά τους στά Γενικά Ἀρχεῖα τοῦ Κράτους,
δδ) διατηροῦνται σέ ἰσχύϊ εἰδικές διατάξεις νόμων, οἱ ὁποῖοι προβλέπουν πρόσβαση ἐποπτικῶν, ἐλεγκτικῶν καί δικαστικῶν ἀρχῶν στά ἀρχεῖα κάθε ἐκκλησιαστικοῦ φορέα.
Γ) Λαβοῦσα ὑπ' ὄψιν τήν ὑποχρέωση καταρτίσεως Κανονισμοῦ ἐντός προθεσμίας ἕξ (6) μηνῶν ἀπό τῆς δημοσιεύσεως τοῦ νέου νόμου 4763/2020, ὅπως ἐπιβάλλεται κατά τήν παράγραφο 6 τοῦ ἄρθρου 120 αὐτοῦ, ἀνέθεσε στόν Ἐντιμότατο κ. Θεόδωρο Παπαγεωργίου, Εἰδικό Νομικό Σύμβουλο παρά τῇ Ἱερᾷ Συνόδῳ, τήν τροποποίηση καί συμπλήρωση τοῦ Κανονισμοῦ τοῦ Ἱστορικοῦ Ἀρχείου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τήν εἰσήγηση κανονιστικῶν διατάξεων γιά τά Ἀρχεῖα τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν, τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τῶν λοιπῶν ἐκκλησιαστικῶν νομικῶν προσώπων Αὐτῆς.
Ἐντολῇ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου
Ὁ Ἀρχιγραμματεύς
† Ὁ Ὠρεῶν Φιλόθεος
