|
(Κανονισμός 139/1999)
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΤΟΥ Δ' ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΙΕΡΩΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΝ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟΝ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Ὁλοκληρώθηκαν μέ ἐπιτυχία οἱ ἐργασίες τοῦ Δ' Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου Στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων πού διοργάνωσε ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στό Νέο Προκόπιο Εὐβοίας κατά τήν περίοδο 36 Νοεμβρίου 2002 καί εἶχε ὡς κεντρικό θέμα σπουδῆς καί μελέτης"Τό Μυστήριον τοῦ Γάμου στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία". Τήν εὐθύνη διοργανώσεως τοῦ Συμποσίου εἶχε ἡ Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως σέ συνεργασία μέ τήν Ἱερά Μητρόπολη Χαλκίδος, ἡ ὁποία καί φιλοξένησε τό Συμπόσιο στό σύγχρονο συνεδριακό κέντρο τοῦ Ἱεροῦ Προσκυνήματος τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Ρώσσου. Κατά τήν ἐναρκτήριο Συνεδρία καί μετά τήν τέλεση τοῦ καθιερωμένου ἁγιασμοῦ, τό Συμπόσιο προσεφώνησε ὁ Ποιμενάρχης τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Χαλκίδος, Ἱστιαίας καί Βορείων Σποράδων κ. Χρυσόστομος, ὁ Πρόεδρος τῆς Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ κ. Δανιήλ, ὁ ὁμότιμος Καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κ. Εὐάγγελος Θεοδώρου καί ὁ Δήμαρχος Κηρέως κ. Πρόδρομος Ἐνωτιάδης. Ἡ σύγκληση τοῦ ἐν λόγῳ Συμποσίου ἐντάσσεται στό εὐρύτερο πρόγραμμα ἐπιμόρφωσης τοῦ ἱεροῦ κλήρου πού προωθεῖ ἡ Ἱερά Σύνοδος τά τελευταῖα χρόνια. Ἔλαβον σέ αὐτό μέρος περισσότεροι ἀπό ἑκατό ἐκπρόσωποιστελέχη τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων. Παρέστη ἐπίσης ὁ Πρόεδρος τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Θείας Λατρείας καί Ποιμαντικοῦ Ἔργου Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νεαπόλεως καί Σταυρουπόλεως κ. Διονύσιος. Στήν εἰσαγωγική ὁμιλία του ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος κ. Χριστόδουλος, ὑπό τήν αἰγίδα τοῦ ὁποίου τελεῖ τό Συμπόσιο, κηρύσσοντας τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν, μέ ἐμπνευσμένη προσλαλιά του μετέφερε πρός τούς Συνέδρους τό σύγχρονο ποιμαντικό προβληματισμό τῆς Ἐκκλησίας γύρω ἀπό τά θέματα τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου, ἐξῆρε δέ ἰδιαιτέρως τή συμβολή της στήν ἀντιμετώπιση τῶν μεγάλων προβλημάτων τῆς ἐποχῆς μας, ὅπως εἶναι οἱ μεικτοί γάμοι, οἱ ἐλεύθερες συμβιώσεις, ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή κ.ἄ. Συμφώνως μέ τό καταρτισθέν πρόγραμμα οἱ ἐργασίες τοῦ Συμποσίου διεξήχθησαν ἀπρόσκοπτα σέ πέντε συνεδρίες, κατά τήν διάρκεια τῶν ὁποίων εἰδικοί ἐπιστήμονες ἐρευνητές, κληρικοί καί λαϊκοί, ἀνέπτυξαν μέ εἰδικές καί τεκμηριωμένες εἰσηγήσεις τίς ἐπιμέρους πτυχές τοῦ θέματος. Ἰδιαιτέρως ἐντυπωσιακή ὑπῆρξε ἡ ἐνεργός συμμετοχή τῶν συνέδρων οἱ ὁποῖοι, μέ τίς ἐρωτήσεις, παρατηρήσεις τους καί τίς πληροφορίες πού μετέφεραν ἀπό τίς ἐπαρχίες τους, ἐμπλούτισαν τήν προβληματική τοῦ Συμποσίου, συμβάλλοντας ἔτσι καθοριστικά καί στή διαμόρφωση τῶν πορισμάτων, τά ὁποῖα σέ γενικές γραμμές ἔχουν ὡς ἑξῆς. ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ Δ' ΠΑΝΝΕΛΗΝΙΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ 1. Ἡ θεολογική διερεύνηση μέ βάση τή βιβλική καί πατερική διδασκαλία τοῦ θέματος ἀνέδειξε ὡς βασικά χαρακτηριστικά τοῦ ὀρθοδόξου χριστιανικοῦ γάμου τήν ἱερότητά του, τό μυστηριακό χαρακτῆρα τῆς κοινωνίας ἀνδρός καί γυναικός, τό ἰσότιμον τῶν δύο φύλων, τήν τελείωση τῶν συζύγων, τήν ἀλληλοβοήθειά τους, τή σωφροσύνη καί τήν τεκνογονία ὡς κύριους καί ἰσότιμους σκοπούς τοῦ γάμου καί γενικῶς τόν γάμον ὡς μυστήριο ἀγάπης, τοῦ ὁποίου συμβολικό πρότυπο ἀποτελεῖ ἡ σχέση Χριστοῦ καί Ἐκκλησίας. 2. Ἀπό τήν ἔρευνα τῶν πηγῶν προκύπτει ὅτι ἀπό τούς πρώτους χριστιανικούς αἰῶνες ὁ γάμος εὐλογεῖτο ὑπό τῆς Ἐκκλησίας, ἐτελεῖτο πάντοτε μέ τή γνώμη τοῦ Ἐπισκόπου καί ἦταν συνδεδεμένος, ὅπως καί ὅλα τά ἄλλα μυστήρια, μέ τή Θεία Εὐχαριστία κατά τήν ὁποία κοινωνοῦσαν οἱ νεόνυμφοι. Παράλληλα μαρτυρεῖται ἡ λειτουργική πρακτική νά μεταλαμβάνουν οἱ νεόνυμφοι ἀπό προηγιασμένα δῶρα, τελεσθείσης προηγουμένως Θείας Λειτουργίας. Τό κοινό ποτήριο εἰσάγεται τόν 10ο αἰῶνα καί παγιώνεται ὡς ἀποκλειστική τελετουργική πρακτική μετά τόν 16ο αἰῶνα. Τονίσθηκε ἐμφαντικῶς ἡ συμβολή μεγάλων μορφῶν τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως τῶν ἁγίων Συμεών Θεσσαλονίκης, Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ καί Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου γιά τή διατήρηση τῆς ἀρχαίας παραδόσεως. Τό Συμπόσιο πρότεινε νά ἐνθαρρύνονται οἱ μελλόνυμφοι, ἐφόσον διαθέτουν τίς ἀπαραίτητες πνευματικές προϋποθέσεις καί "εἰ γε ἱκανῶς ἔχουσι" (πνευματικῶς) κατά τόν ἅγιο Συμεών Θεσσαλονίκης, νά τελοῦν τόν γάμο τους ἐντός τοῦ μυστηρίου τῆς Θείας Λειτουργίας. Ἡ ἐπιλογή αὐτή ἀναμφιβόλως συμβάλλει στήν ἀναστροφή τοῦ πνεύματος τῆς ἐκκοσμίκευσης πού κυριαρχεῖ σήμερα, ἀναδεικνύει κατά τόν καλύτερο τρόπο τό μυστηριακό, σωτηριολογικό καί ἐσχατολογικό χαρακτῆρα τοῦ γάμου καί καλλιεργεῖ τήν εὐχαριστιακή ἐκκλησιαστική συνείδηση τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί κυρίως τῶν νέων. 3. Τό θέμα τῆς Ἀκολουθίας εἰς Δίγαμον μελετήθηκε σέ τρεῖς ἐπιμέρους πτυχές: Ἱστορικολειτουργική θεώρηση, θεολογική μελέτη περί τῆς τελέσεως ἤ μή δευτέρου Γάμου καί σύγχρονοι προβληματισμοί τελετουργικῆς καί ποιμαντικῆς φύσεως. α) Στό τμῆμα αὐτό ἔγινε ἀναφορά στή σύγχρονη εὐχολογιακή μορφή τῆς Ἀκολουθίας εἰς Δίγαμον καί τονίσθηκε ὁ συγχωρητικός χαρακτῆρας τῶν εὐχῶν. Ἔγινε ἐπίσης ἀναφορά στήν ἱστορία τῆς χειρόγραφης εὐχολογιακῆς παράδοσης ὡς πρός τίς εὐχές εἰς Δίγαμον καί ἐπισημάνθηκε, ὅτι οἱ πρῶτες μαρτυρίες χρονολογοῦνται περί τόν 13ο μ.Χ. αἰῶνα καί ὅτι οἱ παλαιότερες εὐχές δέν εἶχαν συγχωρητικό χαρακτῆρα. β) Ἡ ἐπί τοῦ θέματος θεολογική μαρτυρία τῶν ἐκκλησιαστικῶν συγγραφέων εἶναι, ὅ,τι ὁ δεύτερος γάμος θεωρεῖται ὡς μόλις ἀνεκτός καί κατ' ἄκραν οἰκονομίαν τελούμενος· γι'αὐτό ἐξαίρεται ἡ μοναδικότητα τοῦ ἑνός γάμου καί ἡ σημασία τοῦ νά παραμείνει κάποιος πιστός στόν ἕνα γάμο μετά ἀπό χηρεία. γ) Προτείνεται οἱ δίγαμοι νά διακρίνονται σέ δύο κατηγορίες: Τούς προερχομένους ἐκ χηρείας καί τούς προερχομένους ἀπό ἄλλες αἰτίες. Τό Συμπόσιο εἰσηγεῖται νά μελετηθεῖ περαιτέρω ἁρμοδίως ἡ δυνατότητα τῆς μή ἀναγνώσεως τῶν δύο συγχωρητικῶν εὐχῶν εἰς Δίγαμον σέ περιπτώσεις νυμφευομένων πού προέρχονται ἀπό χηρεία. 4. Ἀπό τήν βαθύτερη μελέτη καί ἑρμηνευτική προσέγγιση τῶν ἁγιογραφικῶν ἀναγνωσμάτων τῆς ἱερᾶς Ἀκολουθίας τοῦ Γάμου ἀπεδείχθη : α) Ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἐξαγιάζει τήν προϋπάρχουσα ἀγάπη τῶν ἐρχομένων εἰς γάμου κοινωνία σέ μιά καινούρια ἐν Χριστῷ σχέση κατά τό παράδειγμα τοῦ θαύματος τοῦ Κυρίου στό Γάμο τῆς Κανᾶ. β) Ὁ γάμος τρέφεται, συντηρεῖται καί προάγεται μέ τήν οὐσιαστική συμμετοχή τῶν συζύγων στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ διά τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Στό μυστήριο δέ τοῦ γάμου δέν ἔχουμε μόνο μεταβολή τῆς ποιότητος ζωῆς τῶν πρώην ἀγάμων, ἀλλά συντελεῖται καί μία οὐσιαστικότερη μεταβολή τῶν δύο "εἰς σάρκα μίαν". γ) Σχετικῶς μέ τά θέματα τῆς ἀγάπης καί τῆς ὑποταγῆς τῶν συζύγων ἑκατέρωθεν πού θίγονται στήν ἀναγινωσκόμενη ἀποστολική περικοπή τῆς ἱερᾶς Ἀκολουθίας τοῦ Γάμου διεφάνη ὅτι αὐτά ἑρμηνεύονται στή βάση τῆς ἀμοιβαιότητας τῶν σχέσεων μεταξύ τῶν συζύγων καί στήν ἀπό τόν Ἀπόστολο Παῦλο νέα, "ἐν φόβῳ Χριστοῦ "καί "ἐν Κυρίῳ" ἐκκλησιολογική τοποθέτηση τῶν κοινωνικῶν δεδομένων τῆς ἐποχῆς του. 5. Ἀπό τίς ἐργασίες τοῦ Συμποσίου προέκυψε ἀκόμη ἡ ἀνάγκη σωστῆς, χριστοκεντρικῆς καί ἐκκλησιολογικῆς προσέγγισης καί ἑρμηνείας τῶν γαμηλίων συμβόλων, ὅπως τῶν δακτυλίων, τῶν στεφάνων, τῆς ἁρμόσεως τῶν χειρῶν τῶν νεονύμφων, τοῦ κοινοῦ ποτηρίου καί τοῦ ἱεροῦ χοροῦ. Τά λειτουργικά σύμβολα εἶναι ἔκφραση τῶν ἀληθειῶν τῆς Ἐκκλησίας μας, παιδαγωγοῦν τόν πιστό καί τόν βοηθοῦν νά ἐμβαθύνει περισσότερο στά τελούμενα. Γι' αὐτόν τό λόγο τά λειτουργικά σύμβολα δέν πρέπει νά συγχέονται μέ λαϊκότροπα, μαγικά καί ὀθνεῖα ἔθιμα, πού οὐδεμία σχέση ἔχουν μέ τήν ἱστορία, τή θεολογία καί τήν πνευματικότητα τῶν μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας. 6. Ὡς πρός τό θέμα τῆς κανονικῆς παραδόσεως περί τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου καί τῆς θεωρήσεώς του ἐξ ἀπόψεως πολιτειακοῦ δικαίου, ἐπισημάνθηκαν τά ἀκόλουθα : α) Ὁ γάμος ἀποτελεῖ κατ' ἐξοχήν γεγονός ἐκκλησιολογικόσωτηριολογικό καί ὄχι μόνο δικαιοπραξία ἤ πράξη προσωπικῆς εὐσέβειας. Ἡ Ἐκκλησία μέ πλῆθος κανόνων της κατεδίκασε τήν ὑπό αἱρετικῶν θεώρηση τοῦ γάμου ὡς "μιαροῦ". Φυσικός χῶρος τελέσεως τοῦ μυστηρίου τοῦ Γάμου εἶναι ὁ ἐνοριακός Ναός, γι' αὐτό καί πρέπει νά ἀποτρέπεται ἡ τέλεση γάμου σέ σπίτια, μονές καί ὑπαίθριους χώρους. β) Οἱ λειτουργοί ἱερεῖς πρέπει νά γνωρίζουν καλῶς τίς ἱεροκανονικές προϋποθέσεις συνάψεως γάμου: Τήν ἀπό τούς ἱερούς κανόνες ἀπαγόρευση τοῦ γάμου τῶν ὁμοφυλοφίλων, τήν ὑποχρέωση ἑκουσίας συναινέσεως τῶν νυμφευομένων καί τήν ἰσχύ τῶν κωλυμάτων τοῦ γάμου, ἤτοι χειροτονία, μοναχική κουρά, συγγένεια αἵματος, ἀγχιστείας ἤ πνευματική κατά τίς ἰσχύουσες διατάξεις, μοιχεία, διγαμία, ἑτεροθρησκεία, πένθιμος ἐνιαυτός. Ὡς πρός τά κωλύματα τοῦ γάμου ἀναφέρθηκε καί τό γεγονός ἀναγνωρίσεώς τους ὑπό τοῦ ἄρθρου 1350 τοῦ Ἀστικοῦ Κώδικος, στό ὁποῖο ρυθμίζονται οἱ ἀπορρέουσες λεπτομέρειες ἐκ τοῦ Νόμου 1250/82 περί ἰσχύος δύο τύπων τελέσεως γάμου ( τοῦ πολιτικοῦ καί τοῦ θρησκευτικοῦ). Ἡ τέλεση ἐκκλησιαστικοῦ γάμου διέπεται ἀπό τίς διατάξεις τῆς ὑπ' ἀριθμ. 2329/82 Ἐγκυκλίου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. γ) Παρομοίως πρέπει νά γνωρίζουν καλῶς οἱ λειτουργοί ἱερεῖς τήν ἰσχύ καί τό ἐννοιολογικό περιεχόμενο τῶν ἀκολούθων ὑπό τοῦ νόμου προβλεπομένων περιπτώσεων: "ἀνυπόστατος γάμος" θεωρεῖται ὁ ἐκκλησιαστικός γάμος, ὅταν δέν ἔχει ἱερολογηθεῖ, " ἄκυρος " θεωρεῖται ὁ γάμος, ὅταν παραβιάζονται τά γενικῶς ἰσχύοντα κωλύματα γάμου τοῦ Ἀστικοῦ Κώδικος καί συντρέχει λόγος "ἀκυρωσίας" σέ περίπτωση πλάνης καί ἀπειλῆς. δ) Ὑπεμνήσθη, τέλος, ὅτι γιά τό θρησκευτικό γάμο εἶναι ἀναγκαία ἡ ἄδεια τοῦ οἰκείου Ἐπισκόπου, ὁ ὁποῖος ἐλέγχει τήν τήρηση τῶν προϋποθέσεων τελέσεώς του, ἡ δέ τέλεση ἄνευ αὐτῆς συνεπάγεται ποινικές κυρώσεις διά τόν τελέσαντα τόν γάμο κληρικό. 7. Ἡ σταδιακή ἀποσύνδεση τοῦ γάμου ἀπό τή Θ. Εὐχαριστία, πού συντελέσθηκε γιά διαφόρους ἱστορικούς, θεολογικούς, κοινωνικούς καί ἄλλους λόγους, εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τήν ἐπικράτηση τοῦ κοσμικοῦ πνεύματος στήν τέλεση τῆς ἱερῆς Ἀκολουθίας. Οἱ ποιμένες μποροῦν νά δημιουργήσουν στίς ἐνορίες τους τό κατάλληλο ἐκκλησιολογικό καί πνευματικό κλῖμα, ὥστε οἱ χριστιανοί νά μετέχουν μέ ἐπίγνωση καί φόβο Θεοῦ σέ ὅλα τά μυστήρια καί εἰδικότερα στό μυστήριο τοῦ γάμου. Εἶναι ἀπαραίτητο νά ἐμπεδωθεῖ ἡ ἀντίληψη σέ αὐτό θά συμβάλει ἡ θεολογική νοηματοδότηση τοῦ γάμου ὅτι ὁ γάμος δέν εἶναι οἰκογενειακή ἐκδήλωση κοσμικοῦ περιεχομένου. Εἶναι μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας καί ἔχει μυσταγωγικό, ἐκκλησιολογικό καί θεραπευτικό χαρακτῆρα. 8. Ἡ ἀξιολογική μελέτη τῶν κειμένων τῶν ἱερῶν Ἀκολουθιῶν τοῦ Ἀρραβῶνος καί τοῦ Γάμου ἔχει καταδείξει, ὅτι, οἱ δύο πρῶτες εὐχές τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Ἀρραβῶνος, ἡ τελεστική " Ὁ Θεός ὁ αἰώνιος, ὁ τά διῃρημένα συναγαγών εἰς ἑνότητα..." καί ἡ τῆς κεφαλοκλισίας· " Ὁ Θεός ἡμῶν ὁ τήν ἐξ ἐθνῶν προμνηστευσάμενος Ἐκκλησίαν..." καί οἱ δύο εὐχές τοῦ Γάμου, ἡ ἱεροτελεστική τῆς ἁρμόσεως· " Ὁ Θεός ὁ ἅγιος, ὁ πλάσας ἐκ χοός τόνἄνθρωπον..." καί τῆς ἐκτενοῦς· " Ὁ ἐν τῇ σωτηριώδει σου οἰκονομίᾳ...", ἀποδίδουν μέ ὑψηλό ἐκφραστικό ὕφος τό θεολογικό μεγαλεῖο τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Γιά τήν εὔτακτη διεξαγωγή τοῦ μυστηρίου τοῦ Γάμου, τή διασφάλιση τῆς ἱεροπρέπειας στό Ναό καί τήν οὐσιαστική συμμετοχή τῶν νεονύμφων, ἀλλά καί τῶν ἄλλων παρισταμένων κατά τήν τελετουργία τῶν ἱερῶν Ἀκολουθιῶν τοῦ Ἀρραβῶνος καί τοῦ Γάμου, ἔγιναν οἱ παρακάτω παρατηρήσεις καί προτάσεις, τίς ὁποῖες πρέπει οἱ λειτουργοί τοῦ μυστηρίου νά λάβουν ἰδιαιτέρως ὑπ' ὄψιν: α) Νά διασφαλισθεῖ ἡ τάξη πού διασαλεύεται ἀπό τά ἐκτυφλωτικά φῶτα, τίς κάμερες, τίς ἠχογραφήσεις, τά λουλούδια καί γενικά τό θόρυβο πού συνήθως παρατηρεῖται κατά τήν τέλεση τοῦ μυστηρίου. β) Στίς περιπτώσεις πού ὁ γάμος μπορεῖ νά γίνει ἐντός τῆς Θείας Λειτουργίας θά πρέπει νά προμελετᾶται ἡ τάξη τῆς ἱερᾶς Ἀκολουθίας βάσει τοῦ συνημμένου διαγράμματος. γ) Ὡς πρός τό πρόβλημα πού δημιουργεῖται ἀπό τήν καταληκτική φράση τῆς ἀποστολικῆς περικοπῆς "ἡ δέ γυνή ἵνα φοβῆται τόν ἄνδρα" ἐκρίθη ὀρθόν, ὅτι πρέπει νά μείνει ὡς ἔχει καί νά ἀναληφθοῦν προσπάθειες γιά τή σωστή ἑρμηνεία τῆς φράσης αὐτῆς. δ) Τονίσθηκε ὅτι, στήν Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, προέχει ὁ εὐχητικός καί δεητικός λόγος. Πρός τοῦτο οἱ εὐχές καί οἱ δεήσεις πρέπει νά ἀναγινώσκονται εὐκρινῶς καί μέ ἱεροπρέπεια, νά ἐκφωνοῦνται τά ἀκροτελεύτια καί οἱ δεήσεις μέ τήν «μέση» ἀπαγγελτική φωνή, καί νά ἀποκρίνονται ψαλμωδικά οἱ ψάλτες. Ὁ βασικός λειτουργικός ἦχος πρέπει νά εἶναι ὁ δ' Ἅγια ἤ, καί γιά τήν ἐπιβλητικότητά του, ὁ πλ.δ' ἦχος. Τά ὅσα προβλέπονται νά ψάλλονται κυρίως ψαλμικοί στίχοι, καί λίγα ὑμνογραφήματα, πρέπει νά ψάλλονται καί πρέπει τουλάχιστον νά ἀναπτυχθῆ ἡ ψαλμώδηση τοῦ Προκειμένου τοῦ Ἀποστόλου καί τοῦ Ἀλληλουαρίου τοῦ Εὐαγγελίου. Θά ἀποτελέσουν πλούτευμα μουσικό τῆς Ἀκολουθίας τοῦ μυστηρίου τοῦ Γάμου. Καλόν εἶναι ἐπίσης νά ἐξασφαλίζεται καί ἡ συμμετοχή τοῦ λαοῦ στήν ψαλμωδία τοῦ Ἀμήν, τοῦ Εἰσοδικοῦ ψαλμοῦ 127, τῶν τροπαρίων τοῦ χοροῦ, "Ἠσαΐα χόρευε" κ.λπ., τοῦ Πάτερ ἡμῶν καί τοῦ ψαλμικοῦ στίχου "Ποτήριον σωτηρίου". ε) Οἱ ἱερομόναχοι κανονικά δέν τελοῦν γάμο, ἀλλά κατ' οἰκονομίαν γιά τήν ἐξυπηρέτηση τῶν ἐφημεριακῶν ἀναγκῶν πού ὑπάρχουν. Οἱ λειτουργοί τοῦ μυστηρίου, ἔγγαμοι καί ἱερομόναχοι, πρέπει κατά τήν τέλεση τοῦ γάμου νά φοροῦν ἐπιτραχήλιο καί φελόνιο. στ) Οἱ ἱερεῖς καλό εἶναι νά προετοιμάζουν τούς μελλονύμφους, μέ διακριτικότητα καί ἀγάπη, γιά τήν ἱερότητα τοῦ χώρου τοῦ Ναοῦ, τόν τρόπο συμμετοχῆς των στό μυστήριο καί τίς ἄλλες λεπτομέρειες τῆς ἱερολογίας τοῦ γάμου. ζ) Πρέπει νά ληφθεῖ πρόνοια, ὥστε ὅλοι οἱ γάμοι νά τελοῦνται κατά τόν ἴδιο τρόπο καί ὄχι ἄλλοι νά γίνονται κατ' ἐπίσημον καί ἄλλοι κατ' ἀνεπίσημον τρόπον. Ἄλλοι ἱερεῖς νά εἶναι φορεμένοι μέ πλήρη στολή, ἄλλοι μέ φελόνιο καί ἄλλοι μόνο μέ ἐπιτραχήλιο. Ἀλλοῦ νά τελεῖται ὁ γάμος μέ πᾶσαν ἂνεση καί ἀλλοῦ νά διαρκεῖ λίγα μόλις λεπτά. η) Ἡ ἀπάλειψη τῆς ἀναγραφῆς τοῦ θρησκεύματος ἐκ τῶν Δελτίων τῆς Ἀστυνομικῆς Ταυτότητας τῶν Ἑλλήνων πολιτῶν, καθώς ἐπίσης καί ἡ ἐγκατάσταση καί ἐγκαταβίωση πλήθους ἀλλοδαπῶν, χριστιανῶν καί μή στήν πατρίδα μας, δημιουργεῖ τήν ἀνάγκη ἀνεύρεσης τρόπου διαπίστωσης τῆς χριστιανικῆς ἰδιότητος τῶν προσερχομένων νά συμμετάσχουν εἰς τά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. θ) Ἐν κατακλεῖδι τό Συμπόσιο, μαζί μέ τίς θερμές του εὐχαριστίες, ὑποβάλλει εὐλαβῶς πρός τήν Ἱερά Σύνοδο τήν θερμή παράκληση α) νά συνεχισθῆ σέ ἐτήσια βάση ἡ σύγκληση παρομοίων Λειτουργικῶν Συμποσίων, β) νά ἐπιταχυνθεῖ ἡ ἔκδοση τῶν πρακτικῶν ὅλων τῶν μέχρι σήμερον συγκληθέντων Συμποσίων καί ληφθεῖ μέριμνα γιά τήν ἀποστολή τους σέ ὅλους τούς κληρικούς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, γ) νά διοργανωθοῦν ἀνάλογες ἐπιμορφωτικές συνάξεις σέ ὅλες τίς Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μέ σκοπό τήν προώθηση τῆς λειτουργικῆς ἀγωγῆς τοῦ κλήρου καί τοῦ λαοῦ. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ ΜΕ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ (Κατά τόν καθηγητή Ἰωάννη Φουντούλη) Ὁ ἱερεύς ἐνδύεται ὅλη τήν ἱερατική του στολή καί τελεῖ τήν προσκομιδή. Ἄν προηγεῖται ὁ ὄρθρος, μετά τό ἀπολυτίκιο κάνει τελεία ἀπόλυση. Οἱ μελλόνυμφοι ἀναμένουν στόν νάρθηκα ἤ στό κάτω μέρος τοῦ ναοῦ, ὅπου τούς ὑποδέχεται ὁ ἱερεύς καί τελεῖ τόν ἀρραβώνα, χωρίς τήν μεγάλη νεωτέρα εὐχή "Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν, ὁ τῷ παιδί...". Κατά τήν ψαλμωδία τοῦ "Μακάριοι πάντες οἱ φοβούμενοι τόν Κύριον" (Ψαλμ. ρκζ' ) εἰσοδεύει μετά τῶν μελλονύμφων μέχρι τοῦ σολέως ἤ τοῦ μέσου τοῦ ναοῦ, ὅπου ἔχει εὐπρεπισθεῖ ἡ σχετική τράπεζα. Ἐκεῖ λέγεται τό "Εὐλογημένη ἡ βασιλεία....", τά εἰρηνικά, ἡ πρώτη καί δευτέρα μικρά εὐχή τοῦ γάμου ( οἱ δύο μεγάλες " Ὁ Θεός ὁ ἄχραντος..." καί " Εὐλογητός εἶ, Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν... " παραλείπονται), ἡ στέψη καί τό "Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν δόξῃ καί τιμῇ...". Μετ' αὐτό ἡ εὐχή τῆς εἰσόδου καί ἡ εἴσοδος, τά ἀπολυτίκια καί τό τρισάγιο. Ἀναγνώσματα, τοῦ γάμου ἄν εἶναι καθημερινή, ἄν Κυριακή, πρῶτον τῆς Κυριακῆς καί ὕστερα τοῦ γάμου ( Ἀπόστολος τῆς Κυριακῆς καί τοῦ γάμου, Εὐαγγέλιο ὁμοίως). Ἡ ἐκτενής, μετά τήν ὁποία ἡ εὐχή "Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν, ὁ ἐν τῇ σωτηριώδει σου οἰκονομίᾳ... ". Τό χερουβικό καί τά λοιπά τῆς θείας λειτουργίας. Εἰς τό "Μετά φόβου...." οἱ νεόνυμφοι μεταλαμβάνουν πρῶτοι. Μετά τήν ὀπισθάμβωνο ἐξέρχεται ὁ ἱερεύς στόν σολέα ἤ στό μέσον τοῦ ναοῦ, εὐλογεῖ τό κοινόν ποτήριον, μεταδίδει στούς νεονύμφους ἀπό αὐτό, ὅπως συνήθως, καί ἀκολουθεῖ ὁ ἱερός χορός καί οἱ τελευταῖες εὐχές. "Εἴη τό ὄνομα Κυρίου..." (κατά τό ὁποῖο ὁ ἱερεύς ἐπιστρέφει στή συνήθη θέση τῆς ἀπολύσεως). "Εὐλογία Κυρίου...", καί ἀπόλυση. (Βλ. Λειτουργική Α'. Εἰσαγωγή στή Θεία Λατρεία, Θεσσαλονίκη 2002)
|
 |
|