Αυτό το ενημερωτικό newsletter, αποστέλλεται ΔΩΡΕΑΝ σε επιλεγμένους αποδέκτες.
Αν θέλετε να σταματήσει η αποστολή του σε σας, κάντε κλικ εδώ.
Αν λαμβάνετε περισσότερες από μια φορές το ίδιο τεύχος ΠΡΟΝΑΟ, κάντε κλικ εδώ.
ΕΙΔΗΣΕΙΣ
Όσο μαστορεύεις, τόσο χάνεις το θρησκευτικό αίσθημα
Συνέδριο στις ΗΠΑ για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης
Ο Πατριάρχης του Γένους
στη Μακεδονία
Ειδήσεις και πλούσιο φωτογραφικό υλικό
στην Επικαιρότητα του ecclesia.gr
|
ΕΙΔΗΣΕΙΣ
Όσο μαστορεύεις, τόσο χάνεις το θρησκευτικό αίσθημα
Αυτές τις μέρες παρουσιάζεται σε κεντρική γκαλερί της Αθήνας, έκθεση του Παύλου Σάμιου, Καθηγητή στο εργαστήρι βυζαντινής αγιογραφίας, στην Καλών Τεχνών. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο ζωγράφος μιλά για τη σχέση του με την εκκλησιαστική ζωγραφική, για τη σπουδή των νέων δημιουργών, κυρίως, όμως, γίνεται αποκαλυπτικός σε σχέση με τις ιδιαιτερότητες και τα προβλήματα, που αντιμετωπίζει σήμερα η εκκλησιαστική τέχνη.
Αν και κοσμικός ζωγράφος, διδάσκετε τους νέους αγιογράφους στη Σχολή Καλών Τεχνών. Ποια η σχέση σας με την εκκλησιαστική τέχνη;
Από πολύ νωρίς αγάπησα τη θρησκευτική ζωγραφική. Ακολουθώ την «κλασική» αγιογραφία, κυρίως τον Πανσέληνο, και βέβαια τη Μακεδονική σχολή, η οποία ήταν πολύ κοντά στους αρχαίους· τότε, πράγματι, ανεδείχθησαν οι ζωγραφικές αξίες και θεωρώ πως τότε ουσιαστικά, έχουμε την πρώτοαναγέννηση κι όχι αυτή των Ιταλών με τον Τζιότο. Οι ζωγράφοι της εποχής είδαν χειρόγραφα, ήρθαν σε ζωντανό διάλογο με την αρχαιότητα: τέτοιο παράδειγμα είναι η ζωγραφική της Μονής Σταυρονικήτα. Έφυγε, δηλαδή, το αυστηρό Κομνήνειο στιλ και οι ζωγράφοι πήραν ως πρότυπο τα μωσαϊκά, κάτι που φαίνεται έντονα στα φορέματα, που διαγράφονται με κοψιά “μωσαϊκή”. Πάντως, ουσιαστικά, η ζωγραφική του Πανσέληνου μου “μιλάει”, αυτήν έχω μελετήσει. Είχα την τύχη να περάσω με τον αείμνηστο Μυλωνά σπάνιες ώρες στο Πρωτάτο επάνω στις σκαλωσιές. Όταν δεις τη ζωγραφική του Πανσέληνου, βλέπεις την Πομπηία, όλη την παράδοση.
Πόσοι από τους φοιτητές σας στη Σχολή Καλών Τεχνών επιλέγουν ν’ ασχοληθούν, κυρίως, με την εκκλησιαστική ζωγραφική ;
Δεν μπορείς να ξέρεις. Καμιά φορά γίνεσαι αγιογράφος γιατί σε κάνει η ανάγκη. Άλλα παιδιά, που έχουν ασχοληθεί με την αγιογραφία πριν μπουν στη σχολή, θέλουν να προχωρήσουν και να μάθουν αρχαίες τεχνικές για να γίνουν πιο ικανοί. Σε αυτήν την περίπτωση, εγώ τους βάζω να ξεχάσουν αυτά που ξέρουν, γιατί αρκούνται στη μέθοδο της αντιγραφής, χωρίς να φαίνεται πουθενά η προσωπικότητά τους. Όλη η ιστορία είναι: αν βγουν κάποιοι αγιογράφοι, να μη τους λέμε αγιογράφους, αλλά ζωγράφους εικόνων.
Αυτό τι σημαίνει; Ο αγιογράφος είναι πάρα πολύ κοντά στην παράδοση• ο ζωγράφος εικόνων, ο οποίος λαμβάνει υπ’ όψη του την παράδοση – όπως εγώ για παράδειγμα – όταν κάνει μια αγιογραφία, βάζει πολλά προσωπικά στοιχεία• κατά το πρότυπο δηλαδή του Παρθένη, του Παπαλουκά, του Βασιλείου, οι οποίοι έκαναν μια ζωγραφική αγιογραφική• έτσι, μπορείς να δεις το ζωγράφο από πίσω. Αν δεν είσαι ζωγράφος με προσωπικό έργο, με προσωπικότητα, δε μπορείς να περάσεις μια αγιογραφία με αξία ζωγραφική».
Ενθαρρύνετε δηλαδή, τους φοιτητές σας να διαμορφώσουν προσωπικό ύφος;
Σε καμιά περίπτωση. Αυτό συμβαίνει στον έμπειρο και βέβαια, ικανό ζωγράφο. Ο νέος πρέπει πρώτα να μάθει τις τεχνικές, να έρθει σε επαφή με τα μωσαϊκά, να προχωρήσει με πολύ δουλειά. Σε αυτούς που είναι “υποψιασμένοι” - έχουν δηλαδή παρακολουθήσει κάποιο εργαστήρι κι έχουν δουλέψει προτού μπουν στη σχολή -, προσπαθώ να διδάξω τις αληθινές τεχνικές, τις αρχαίες τεχνικές που στέκονται στον τοίχο. Τότε, ίσως κατορθώσουν να “περάσουν” το προσωπικό τους στιλ, που δεν είναι αυτονόητο ότι θα το αποκτήσουν.
Ερώτημα παραμένει πώς ένας ζωγράφος αγιογραφεί ή έστω ζωγραφίζει θρησκευτικά θέματα.
Δε μπορώ να σου εξηγήσω λεπτομέρειες, αλλά δε βάζω ένα κεφάλι με προπλασμούς, αντίθετα, χρησιμοποιώ λίγα χρώματα. Τον Ιησού Χριστό τον αποδίδω “όπως είναι”, αλλά παρ’ όλα αυτά έχει κάτι από εμένα. Το σχέδιο είναι “βυζαντινότροπο”, αλλά με διαφορετική χρωματική ενότητα.
Το αποτέλεσμα όμως ποιο είναι: μια αγιογραφία ή μια “βυζαντινίζουσα” ζωγραφική;
Οι αγιογράφοι καταρχήν ήταν ζωγράφοι• δηλαδή, όσο νηστεία κι αν κάνεις σ’ ένα μοναστήρι δεν πρόκειται να γίνεις καλύτερος. Όταν όμως προσέχεις τη ζωγραφική σου θα γίνεις πιο ικανός, είτε πιστεύεις, είτε όχι. Αυτό τουλάχιστον μας ενδιαφέρει εδώ, γιατί δεν είμαστε θεολογική σχολή. Όταν λοιπόν το παιδί έχει αυτές τις βάσεις – από τη μια τη ζωγραφική παιδεία κι από την άλλη την παράδοση – μπορεί να βγάλει σύγχρονη εκκλησιαστική ζωγραφική. Κάποιος ίσως ρωτήσει τι εννοούμε με αυτό: μπορεί, δηλαδή, να βγάλει τον Ιησού στο κέντρο της Ερμού με αυτοκίνητα; Ναι, θα απαντούσα, γιατί όχι; Γιατί ο Ραφαήλ έκανε τον Άγιο Γεώργιο με πανοπλία εποχής;
Και οι πιστοί, θα μπορούν λατρευτικά να «δουν» μια τέτοια εικόνα;
Όσο πάμε στο ρεαλισμό, απομακρυνόμαστε από το λατρευτικό. Υπάρχει, όμως, μια χρυσή τομή. Ένα σύγχρονος ζωγράφος, ο Ρόθκο έχει δουλέψει πάνω σε αυτή την ιδέα. Ο τρόπος δηλαδή, με τον οποίο ενώνονται τα τετράγωνα με τα χρώματα έχει κάτι το μεταφυσικό, όχι απαραίτητα το χριστιανικό. Έχει να κάνει με το προσωπικό αίσθημα πίστης, που μπορεί ν’ αποδώσει κανείς στο Χριστό, το Βούδα, οπουδήποτε! Μπορεί, όμως, ο Έλληνας να προσκυνήσει στο ναό του Ρόθκο; Δε γίνεται βέβαια, γιατί είμαστε δεμένοι με την εικόνα· έχουμε ανάγκη να βλέπουμε “κάποιον”!»
Όσο πιο πολύ μαστορεύεις, τόσο πιο πολύ χάνεις το θρησκευτικό αίσθημα. Ποτέ δεν κάνουμε το σταυρό μας μπροστά σε ένα έργο του Ραφαήλ. Στην Παναγιά όμως ενός ανώνυμου μάστορα, σε ένα απομακρυσμένο ξωκλήσι, κάθεσαι κι ανοίγεις τη ψυχή σου, εκεί προσεύχεσαι! Αυτή η συγκίνηση δεν έχει να κάνει με το ζωγραφικό μέρος.
Η έκθεση του Παύλου Σάμιου παρουσιάζεται με τίτλο «Επί Χάρτου» στη γκαλερί Σκουφά . Από το 2000 είναι καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, στο εργαστήριο παραδοσιακής ζωγραφικής για fresco-βυζαντινές εικόνες-χειρόγραφα. Ο Σάμιος έχει ζωγραφίσει με την τεχνική του fresco πολλές μικρές εκκλησίες.
Κορυφή σελίδας
Συνέδριο στις ΗΠΑ για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης
Η καταλυτική σημασία της Απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης και μεγάλου μέρους της Μακεδονίας για τους Βαλκανικούς πολέμους και τη ροή της ευρωπαϊκής Ιστορίας θα αποτελέσει αντικείμενο επιστημονικού συνεδρίου που θα πραγματοποιηθεί εκτός Ελλάδος. Το συνέδριο θα διεξαχθεί στο Πανεπιστήμιο Μιζούρι-Σεντ Λούις των ΗΠΑ, το Σάββατο 27 Οκτωβρίου, με αφορμή τον εορτασμό των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου 1912.
Η εξόντωση εθνοτήτων, ο πόλεμος και η προπαγάνδα, ο ρόλος του Στρατού και του Ναυτικού στους Βαλκανικούς πολέμους, και η προσφορά των Ελλήνων της Διασποράς που επέστρεψαν στην Ελλάδα για να πολεμήσουν βρίσκονται μεταξύ των θεμάτων που θα αναπτύξουν διακεκριμένοι ιστορικοί από την Ελλάδα, τον Καναδά, και τις ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων ο Αντρέ Γερολυμάτος κάτοχος της Εδρας Ελληνικών Σπουδών στο Βανκούβερ, η Ηλέκτρα Κωστοπούλου, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, και ο Δόξης Δοξιάδης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Simon Fraser.
Το συνέδριο οργανώνεται από τον αρχαιολόγο Μιχάλη Κοσμόπουλο, κάτοχο της Εδρας Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μιζούρι-Σεντ Λούις με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Όλες οι ομιλίες θα μεταδοθούν ζωντανά από τον ιστότοπο της Εδρας: www.greekstudies.org, από τις 9 μ.μ. ώρα Ελλάδας, του Σαββάτου 27 Οκτωβρίου, ως τη 1.00 π.μ. της Κυριακής 28 Οκτωβρίου.
Δείτε εδώ αναλυτικά το πρόγραμμα του συνεδρίου.
Κορυφή σελίδας
ΧΟΡΗΓΟΙ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ
|
