Ε ἰ σ ή γ η σ ι ς

τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἀλεξανδρουπόλεως

κ.κ. Α Ν Θ Ι Μ Ο Υ

εἰς τὴν Συνεδρίαν τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας
τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος,

κατὰ μῆνα Ὀκτώβριον, τοῦ ἔτους 2001,
μὲ θέμα:


«Νεοπαγανισμός - ἀναβίωση ἀρχαίων θρησκειῶν
- ποιμανικὴ ἀντιμετώπιση τοῦ φαινομένου».

Μακαριώτατε ἅγιε Πρόεδρε,

Σεβασμιώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί,

Μέσα στὴ γενικὴ καὶ πρωτόγνωρη σύγχυση τῶν καιρῶν μας, οἱ ὁποῖοι καιροὶ προσδιορίζουν ἤδη τὰ ἰδιώματα τοῦ ἀρξαμένου νέου 21ου αἰῶνος, παρατηροῦμε μὲ ἀπορία τὴν προσπάθεια κάποιων μελῶν τῆς κοινωνίας μας, νὰ ἐπαναφέρουν στὴ ζωὴ τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου τὴν λησμονημένη ἀπὸ αἰώνων ἀρχαία ἑλληνικὴ καὶ μυθικὴ θρησκεία τῶν εἰδώλων. Τὸ νέο αὐτὸ κίνημα δὲν παρατηρεῖται μόνο στὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ καὶ σὲ εὐρωπαϊκὸ ἐπίπεδο ἢ ἀκόμη καὶ πέραν αὐτοῦ, ἐκεῖ ὅπου γενικῶς τὰ ἀδιέξοδα τοῦ τεχνικοῦ πολιτισμοῦ, ὡδήγησαν ἀρχικὰ στὸ φυσικὸ περιβάλλον καὶ στὴν οἰκολογία, ἐξετράπησαν δὲ σὲ φυσιολατρεία ἢ σὲ ἀναζήτηση τῶν ἀρχαίων θρησκευτικῶν προτύπων.

Οἱ ἀρχαιολογικοὶ τόποι μὲ τὰ ἐρείπια τῶν θρησκευτικῶν μνημείων, τὶς περὶ αὐτὰ ξεναγήσεις, μὲ τὶς φαντασιώσεις, τοὺς αἰσθησιασμούς, τοὺς ἀποκρυφισμούς, τὶς ὑποκειμενικὲς ἀναπαραστάσεις, μὲ τὴν ἀναζήτηση τῆς γεύσεως τοῦ ἀγνώστου δῆθεν μυστηρίου καὶ κυρίως μὲ τὸ κενὸ τῆς ψυχῆς μερικῶν ἀδελφῶν μας, ἀπὸ τὴν ἀγνόηση τῆς μυστικῆς καὶ τῆς βιωματικῆς ἐμπειρίας τῆς κατὰ Χριστὸν ζωῆς μέσα στὴν Ἐκκλησία, συντελοῦν ἀλλεπαλλήλως στὴν ἐπιλογὴ τῆς ἀτραποῦ, ποὺ ὁδηγεῖ στὸ τίποτε ἢ σὲ ἀπεικάσματα τῶν πρὸ Χριστοῦ εἰδωλολατρικῶν τελετῶν καὶ ἀπροσίτων γιὰ τοὺς πολλοὺς μυστηριακῶν λειτουργιῶν καὶ μυήσεων.

Τὸ θέμα εἶναι ἐξόχως σοβαρὸ καὶ ἤδη σὲ μερικὲς ἐκκλησιαστικὲς ἐπαρχίες ἐδημιουργήθησαν σημαντικὰ ποιμαντικὰ προβλήματα. Ἡ πρόχειρη ἀντιμετώπιση τοῦ ζητήματος μὲ τὸ ἐπιχείρημα ὅτι τοῦτο εἶναι ἀστεῖο καὶ γραφικό, δὲν μπορεῖ νὰ στηριχθῆ, γιὰ τοὺς ἑξῆς λόγους: Ὁ πρῶτος λόγος εἶναι τὸ πλῆθος τῶν βιβλίων καὶ τῶν περιοδικῶν, τὰ ὁποῖα τυπώνονται καὶ κυκλοφοροῦνται αὐξανόμενα , τόσο στὴν Ἑλλάδα ὅσο καὶ στὸ ἐξωτερικό. Κατὰ δεύτερο λόγο, οἱ θεωρητικοὶ αὐτοῦ τοῦ κινήματος προσπαθοῦν νὰ συγκινήσουν ὅσους τοὺς ἀκούουν μὲ κηρύγματα ἐθνοφυλετισμοῦ καὶ ἑλληνολατρείας, θέμα εἰς τὸ ὁποῖο πολλοὶ ἐκ τῶν συμπατριωτῶν μας ἐμφανίζονται ἰδιαιτέρως εὐαίσθητοι. Προχωροῦν καὶ σὲ τρίτο βαθμὸ ἐπιθετικότητος, ὁ ὁποῖος ἀφορᾷ στὴν ὑποτίμηση ἢ καὶ τὴν πλήρη ἀμφισβήτηση τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, μὲ ἕνα μανδύα ρατσισμοῦ καὶ ἀποκλεισμοῦ αὐτῆς a Priori, ὡς βάσεως ἢ πηγῆς ἀποκαλύψεως τῆς χριστιανικῆς πίστεως, στὴν ὁποία, κατ' αὐτοὺς δὲν μποροῦν νὰ συμμετέχουν οἱ Ἕλληνες. Τὸ προχωρημένο στάδιο ἐπιθέσεως ἐναντίον τῆς πίστεώς μας, καὶ εἰδικώτερα ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι οἱ κατηγορίες γιὰ δῆθεν διωγμοὺς καὶ καταστροφὲς τῆς ἀρχαίας Θρησκείας ἀπὸ τὸν Χριστιανισμό. Μία τέτοια ὁμιλία στὴν Ἀλεξανδρούπολη ἀπὸ Ἀθηναῖο ὁμιλητὴ ἐνώπιον ἀκροατηρίου 40 ἀτόμων περίπου, ἀντιμετωπίσθηκε ἄμεσα μὲ αὐστηρότητα καὶ ἐπιχειρήματα ἀπὸ τὸν ὁμιλοῦντα εἰς κήρυγμα στὸ Μητροπολιτικὸ Ναό, ἐκεῖνοι δὲ ὑπέβαλαν μήνυση ἐναντίον μου γιὰ συκοφαντικὴ δυσφήμηση γνωστῆς θρησκείας!

Μετὰ τὴν εἰσαγωγὴ αὐτὴ κρίνομε ἀπαραίτητο νὰ διευκρινήσωμε τὸν τίτλο τῆς εἰσηγήσεως ΝΕΟΠΑΓΑΝΙΣΜΟΣ, ὅπως αὐτὸς ἐδόθη ὑπὸ τῆς Δ.Ι.Σ. Παγανισμὸς εἶναι ὅρος μὲ τὸν ὁποῖο νοεῖται καὶ καλεῖται ἡ εἰδωλολατρία. Ἡ λέξη pagani σημαίνει χωρικοί, δηλαδὴ ἄνθρωποι τῆς ὑπαίθρου, οἱ ὁποῖοι λόγῳ τῆς ἀπαιδευσίας τους , παρέμειναν προσκολημένοι στὴν ἀρχαία θρησκεία πιστεύοντες στὰ εἴδωλα. Ἔτσι ὁ σύγχρονος ὅρος νεοπαγανισμός, σημαίνει νεοειδωλολατρία. Κατὰ τὴν τελευταία φάση τῆς νίκης τῆς χριστιανικῆς πίστεως, πράγματι οἱ ἐμμένοντες στὴν ἀρχαία θρησκεία ἀναγκάσθηκαν νὰ φύγουν στὴν ὕπαιθρο καὶ στὰ χωριά, ὅπου μποροῦσαν, οἱ pagani αὐτοί, οἱ χωρικοὶ νὰ ἀσκήσουν τὰ τῆς θρησκείας τους.

Τὸ Παγανιστικὸ Μορφωτικὸ Δίκτυο (Pagan Educational Network) μιὰ σύγχρονη ἀμερικανικὴ νεοπαγανιστικὴ ὀργάνωση, μᾶς προσφέρει τὸν ἑξῆς περιεκτικὸ ὁρισμό:

Νεοπαγανισμὸς εἶναι ἕνα σύνολο ἀπὸ διαφορετικὲς σύγχρονες θρησκεῖες ποὺ ἔχουν τὶς ρίζες τους σὲ αὐτόχθονες παραδόσεις ἢ ἀντλοῦν ἔμπνευση ἀπ' αὐτές. Πιστεύουν στὴν ἀλληλεξάρτηση ὅλων τῶν μορφῶν τῆς ζωῆς, στὴν προσωπικὴ αὐτονομία καὶ στὶς ἐνυπάρχουσες (μέσα στὴ φύση) θεότητες. Συχνὰ εἶναι φυσιοκεντρικὲς καὶ ὑποστηρίζουν τὴν ἰσότητα τῶν φύλων. Ὁ παγανισμὸς εἶναι ἕνα εὐρύ, ἐκλεκτικὸ σύγχρονο θρησκευτικὸ κίνημα ποὺ περιλαμβάνει σαμανικές, ἐκστατικές, πολυθεϊστικὲς καὶ μαγικὲς θρησκεῖες.

Αντίστοιχα ἡ Βρετανικὴ Παγανιστικὴ Ὁμοσπονδία (The Pagan Federation) μᾶς πληροφορεῖ ὅτι ὁ Παγανισμὸς εἶναι ἕνας πνευματικὸς τρόπος ζωῆς ποὺ ἔχει τὶς ρίζες του στὶς ἀρχαῖες θρησκεῖες τῆς Φύσεως ἀνὰ τὸν κόσμο. Ὡστόσο ἐφ' ὅσον ἡ πολυθεϊστικὴ ἀναβίωση γίνεται κυρίως ἀπὸ ἀνθρώπους μὲ εὐρωπαϊκὴ καταγωγή, οἱ θρησκεῖες ποὺ ἀναβιώνουν εἶναι ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον οἱ παλαιὲς εὐρωπαϊκές· ἡ κελτική, ἡ τευτονική, ἡ ἑλληνικὴ καὶ ἡ ρωμαϊκή, ἀλλὰ καὶ ἄλλες λιγότερο γνωστές. (Χαρίκλειας Μήνη, Νεοπαγανισμός, σ. 23).

Στὸ ἴδιο βιβλίο (σ. 286) διαβάζουμε: «Εἶναι ὅμως γεγονὸς ὅτι ἕνας αὐξανόμενος ἀριθμὸς ἀνθρώπων στὴν (Ἑλλάδα) ἐγκαταλείπει τὰ μονοθεϊστικὰ δόγματα μὲ τὰ ὁποῖα ἀνατράφηκε, γιὰ νὰ ζωντανέψη καὶ πάλι τὶς προγονικές μας λατρεῖες. Ἡ τάση αὐτὴ μπορεῖ νὰ μᾶς ἐκπλήσσει, ἀφοῦ ἔχουμε συνηθίσει νὰ συνδέουμε τὸν Ἑλληνισμὸ μὲ τὴν λεγόμενη Ὀρθοδοξία. Στὶς μέρες μας ὅμως ἐμφανίζεται μιὰ νέα ἄποψη, ἡ ὁποία ἀρχίζει νὰ κερδίζει ἔδαφος: ὅτι ὁ ὅρος ἑλληνικὴ θρησκεία ἀνήκει στὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ παράδοση, ὄχι στὸν ἑβραϊκῆς καταγωγῆς Χριστιανισμό».

Εὰν ἀποφασίση κάποιος νὰ ἐπιδοθῆ στὴν ἔρευνα τοῦ προβλήματος τοῦ Νεοπαγανισμοῦ στὴ χώρα μας, θὰ διαπιστώση τὴν ὕπαρξη ἑνὸς πλήθους συγγραφῶν σὲ μικρὰ καὶ ὀγκώδη βιβλία καὶ σὲ μεγάλο ἀριθμό πολυθεϊστικῶν περιοδικῶν, ποὺ πωλοῦνται μέσῳ τῶν πρακτορείων καὶ τῶν περιπτέρων. Ἀπὸ τὴν μελέτη αὐτῶν τῶν ἐκδόσεων συμπεραίνομε ὅτι ὁ Νεοπαγανισμὸς ἢ νεωειδωλολατρία ἢ δωδεκαθεϊσμός ἢ ἀρχαιολατρία ἢ ἀρχαιομανία εἶναι ἕνα πολυκέφαλο κίνημα, πού, ἔτσι ἐπιμερισμένο, οὐσιαστικὰ ἀποβλέπει σὲ δύο στόχους. Νὰ προσελκύση τὸ ἐνδιαφέρον καὶ νὰ ἐπιτύχη τὴν ἐπικοινωνία μὲ Ἕλληνες πολῖτες, οἱ ὁποῖοι εἶναι ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, καὶ μὲ δόλωμα τὶς ἐκδρομὲς καὶ τὴν φυσιολατρεία, μὲ τὴν προσφορὰ ἐντύπων γιὰ μελέτη καὶ τελικὰ μὲ πρόταση προσχωρήσεως στὸ ἕνα ἢ στὸ ἄλλο εἰδωλολατρικὸ σωματεῖο. Τὸ μέτωπο τῶν εἰδωλολατρικῶν προπαγανδῶν εἶναι εὐρύτατο, οἱ δὲ δραστηριότητές τους μὲ συνέδρια, συνάξεις καὶ ἑορταστικὲς παραστάσεις στὴν ὕπαιθρο, πλησίον τοῦ Ὀλύμπου ἢ ἀρχαιολογικῶν χώρων, καὶ ἂν ἀκόμη θεωρηθοῦν ἀπὸ γραφικὲς μέχρι γελοῖες, εἶναι ὁπωσδήποτε ἐπικίνδυνες γιὰ τὸ φρόνημα καὶ τὴν πίστη τῶν Χριστιανῶν μας.

Εξ ὅσων ἐντύπων καὶ βιβλίων συνεκέντρωσα καὶ ὅσα κατώρθωσα νὰ ἀναγνώσω περὶ τῶν πεποιθήσεων καὶ τῶν προοπτικῶν τῶν νεοειδωλολατρῶν, ἴσως καὶ λόγῳ τοῦ πολυκεφάλου αὐτῶν, διεπίστωσα ὅτι τὸ κίνημά των δὲν ἔχει καμμία ἀναλογία μὲ τὰ ὅσα ὑπὲρ τῆς ἀρχαίας θρησκείας εἶπε καὶ ἔπραξε ὁ αὔγουστος καὶ αὐτοκράτωρ Ἰουλιανὸς ὁ Παραβάτης (361-363) τὸν 4ο μ. Χ. αἰῶνα καὶ ὁ Γεμιστὸς Γεώργιος ἢ Πλήθων τὸν 15ο μ.Χ. αἰῶνα. Καὶ δὲν ἐννοῶ βεβαίως ὅτι οἱ ἀπόψεις, οἱ θεωρίες καὶ τὰ πιστεύματα τοῦ αύτοκράτορος Ἰουλιανοῦ καὶ τοῦ φιλοσόφου Πλήθωνος μποροῦσαν νὰ παραβληθοῦν μὲ τὴν εὐαγγελικὴ Ἀλήθεια, τὴν ἱερὰ Παράδοση καὶ τοὺς θησαυροὺς τῆς πατερικῆς γνώσεως. Ἦσαν ὅμως αὐτοὶ οἱ ἄνδρες μεγάλα ἀναστήματα, γιὰ τὴν σοφία καὶ τὴν γνώση τους, ἔντονες προσωπικότητες, ἄνδρες τῆς πράξεως, ἂν καὶ ἦσαν διαφορετικοὶ μεταξύ των. Οὐσιαστικὰ καὶ οἱ δύο ἦσαν προδότες τῆς ἀγάπης καὶ τῆς εὐεργεσίας ποὺ ἔλαβαν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Ὁ μὲν ὀρφανὸς Ἰουλιανὸς ἀνετράφη ἀπὸ τὸν Νικομηδείας Εὐσέβιο, ὁ δὲ Γεμιστὸς ἐσπούδασε στὶς ἐκκλησιαστικὲς Σχολὲς τῆς Ἀδριανουπόλεως. Ἔπειτα ὅμως καὶ οἱ δύο ἐκίνησαν σκληρῶς «τὴν πτέρναν κατὰ τοῦ Εὐεργέτου», ἀπέτυχαν παταγωδῶς στοὺς στόχους των καὶ εἶναι πλέον ἄγνωστοι στοὺς πολλούς.

Ο ἐκδοτικὸς οἶκος «Ἰδεοθέατρον», μὲ ἐπιμέλεια τοῦ κ. Ροδάμανθυ Ἀναστασάκη ἐξέδωκε τὰ δύο γνωστὰ ἔργα τοῦ Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτη, μὲ τὸν τίτλο «εἰς μητέρα τῶν Θεῶν» καὶ «εἰς βασιλέα ἥλιον», μὲ ἀναφορὰ στὴν προσωπικότητα τοῦ αὐτοκράτορος καὶ ἀνάλυση στὰ δύο ἔργα. Ὁ λόγος τῆς ἐκδόσεως εἶναι προφανής· νὰ ἐνισχυθοῦν οἱ νεοειδωλολάτρες καὶ μάλιστα οἱ ἔχοντες μόρφωση στὶς ἀδιαμόρφωτες δοξασίες τῆς πρωτογόνου θρησκείας, ὅταν ἡ Μητέρα Γῆ καὶ ὁ Βασιλεὺς Ἥλιος ἐλατρεύοντο ὡς Θεοί. Οἱ σύγχρονοι ὀπαδοὶ τῆς ἐπαναφορᾶς τῆς ἀρχαίας θρησκείας, ἐλησμόνησαν τὴν πλήρη κατάρρευση καὶ τὸν ἀφανισμὸ τοῦ ἔργου τοῦ Ἰουλιανοῦ, δὲν θέλουν δὲ νὰ θυμηθοῦν τὴν γνωστὴ ἀπάντηση τοῦ μαντείου τῶν Δελφῶν στοὺς ἀπεσταλμένους τοῦ Παραβάτη, ποὺ γι' αὐτούς, ἐὰν εἶναι εἰλικρινεῖς, ἔχει βαρύνουσα σημασία·

«εἴπατε τῷ βασιλεῖ, χαμαί 'πέσε δαίδαλος αὐλά,

Οὐκέτι Φοῖβος ἔχει καλύβην, οὐ μάντιδα δάφνην,

οὐ παγὰν λαλέουσαν· ἀπέσβετο καὶ λάλον ὕδωρ».

Γιὰ δὲ τὸν Πλήθωνα ἐγράφη· «Ὅσον καὶ ἂν διὰ τῆς ἀρνήσεως τοῦ χριστιανικοῦ δόγματος ἠμαύρωσε ὁ Πλήθων - Γεμιστὸς τὴν δόξαν του, καὶ προκαλεῖ ἡμῶν τῶν νεωτέρων τὴν εὔλογον ἀπορίαν, διότι ἐφαντάσθη ὅτι ἦτο δυνατὴ ἡ ἀνάστασις τοῦ καταρρέοντος ἔθνους μεταξὺ ἄλλων μέσων καὶ διὰ τῆς ἐπαναφορᾶς τοῦ πολυθεϊσμοῦ, ἐν τούτοις ὅμως ἡ φιλοσοφικὴ σκέψις του δύναται νὰ θεωρηθῆ ὡς τὸ κύκνειον ἆσμα τοῦ προσωρινῶς ἀπὸ τῆς ἱστορικῆς σκηνῆς ἀποχωροῦντος Ἑλληνισμοῦ». (Ἄνθ. Ἀ. Παπαδοπούλου, Μ.Ε.Ε. τόμος 8ος). ς σημειωθῆ ὅτι ὁ Πλήθων Γεμιστός, προσεκλήθη καὶ ἀκολούθησε τὸν Ἰωάννη Παλαιολόγο καὶ συμμετέσχε τὸ 1438 καὶ 1439 στὴ Σύνοδο Φερράρας - Φλωρεντίας, ὡς μέλος τῆς ἑξαμελοῦς ἑλληνικῆς Ἐπιτροπῆς πρὸς καταρτισμὸ τῶν εἰς ἑκάστη συνεδρία συζητητέων θεμάτων. Σκοτισμένος ἀπὸ τὶς φιλοσοφικὲς θεωρίες του καὶ τὴν προπαγάνδα ὑπὲρ τῆς προετοιμαζομένης νέας θρησκείας, ἔχασε τὴν εὐκαιρία νὰ συμπράξη θετικῶς στὶς θέσεις τῆς ἑλληνικῆς ἀντιπροσωπείας.

Η πολυκέφαλη κίνηση τῶν νεοειδωλολατρῶν τῆς ἐποχῆς μας παρουσιάζει οὐσιαστικὲς διαφοροποιήσεις ἀπὸ τὰ κινήματα τοῦ Δ΄ καὶ τοῦ ΙΕ΄ αἰῶνος καὶ γι' αὐτὸ δὲν πρέπει σὲ καμμιὰ περίπτωση νὰ ὑποτιμηθῆ. Τὰ βασικώτερα στοιχεῖα τῆς διαφορᾶς εἶναι:

1. ὅτι τὸ κίνημα αὐτὸ ἐμφανίζεται σχεδὸν παγκόσμια (Ἀμερικὴ καὶ Εὐρώπη) ὥστε ἔτσι νὰ μὴν ὑπολογίζονται καὶ τόσο οἱ τοπικοῦ χαρακτῆρος ἀντιδράσεις,
   
   
2. ἡ μετάδοση τῶν ἰδεολογιῶν αὐτῶν γίνεται ταχύτατα καὶ συστηματικὰ μὲ τὰ ἔντυπα, μὲ τὰ βιβλία καὶ τὰ ἠλεκτρονικὰ μέσα ἐνημερώσεως καὶ ἐπικοινωνίας,
   
   
3. ὑποκινεῖται μεθοδικὰ ἕνας ὑπέρμετρος ἐθνικισμός, ἀνάμεικτος μὲ θρησκευτικὲς δοξασίες τῶν π. Χ. ἐποχῶν, καὶ
   
   
4. ἐπιχειρεῖται ἕνας ἠθελημένος ἢ ἀθέλητος συγκρητισμὸς ἀπὸ τὴν σύμπραξη κάποιων νεοφωτίστων εἰδωλολατρῶν μὲ ἰδέες καὶ δοξασίες ἀπὸ ἀνατολικὲς θρησκεῖες καὶ ἀποκρυφιστικὲς ὀργανώσεις.

Η καθηγητὴς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Μεταλληνός, σὲ ἕνα σημαντικὸ ἄρθρο του στὸ περιοδικὸ «ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΕΠΟΧΗ», τεῦχος 16, 2000, γιὰ τὴν «Νεοειδωλολατρία στὴ σύγχρονη Ἑλλάδα» σημειώνει τὰ ἀκόλουθα: «Ἠμποροῦμε, γράφει, νὰ διακρίνωμε στὴ σύγχρονή μας ἀρχαιολατρία τρεῖς κύριες τάσεις: α) Οἱ καθαροὶ δωδεκαθεϊστές. Ἀπορρίπτουν ἀσυζητητὶ τὸν χριστιανισμό, ἀκόμη καὶ ὡς Ὀρθοδοξία, ποὺ διεμορφώθη στὴν ζήμωσή της μὲ τὴν ἑλληνικότητα στὰ πρόσωπα τῶν μεγάλων πατέρων, ποὺ ἦσαν Ἕλληνες. Ἡ στάση τους εἶναι καθαρὰ ἐχθρικὴ πρὸς τὴν Ὀρθοδοξία, τὴν δὲ πολεμική τους διαμορφώνουν καὶ κατευθύνουν συσσωματώσεις, ὅπως Ἑλληνικὴ Πολιτεία, ἡ Μεγάλη Ἐθνικὴ Ἐκκλησία τῶν Ἑλλήνων, ἀκόμη δὲ καὶ ἐκπαιδευτικὲς ἐπιχειρήσεις, ἀλλὰ καὶ ἐκδοτικές. β) Ἡ τάση αὐτὴ ἐπιδεικνύει κάποια εὐελιξία. Ἐπιχειρεῖ διασύνδεση τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ πιστεύω μὲ τὸν χριστιανισμό, ποὺ τὸν δέχονται κατὰ τὴν ἰδική τους ἐκδοχή, φυσικά, καὶ τὸν καθιστοῦν ὄχι μόνον θεολογικὰ ἀγνώριστο, ἀλλὰ ὑπηρέτη τῶν στόχων τους. Βάση καὶ συνδετικὸ στοιχεῖο ἑλληνισμοῦ - χριστιανισμοῦ θεωρεῖται ἡ γνωστὴ ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα ἑλληνικὴ θεοσέβεια, ὥστε ἡ Ὀρθοδοξία νὰ ἐκλαμβάνεται ὡς νέα ἔκφραση τοῦ ἑλληνισμοῦ τους, ποὺ δὲν ἔχει τὴν διάθεση ὅμως νὰ θυσιἀση τίποτε ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα στοιχεῖα του. Εἶναι ἡ τάση τοῦ Ἴωνος Δραγούμη (1878-1920) ποὺ ἐθεώρει τὴν Ὀρθοδοξία ὡς ταπεινὴ θεραπαινίδα τῶν ἐνδοϊστορικῶν ἑλληνικῶν συμφερόντων. Ἡ τάση αὐτὴ ὁδηγεῖ νομοτελειακὰ στὴν χρήση τῆς Ὀρθοδοξίας γιὰ ἐθνικιστικοὺς σκοπούς, ποὺ συνδέονται καὶ μὲ σαφεῖς ἀντισημιτικὲς τάσεις. Ἔτσι ὅμως, προσφέρουν τὴν μεγαλύτερη ὑπηρεσία στὸν διεθνῆ σιωνισμό, ποὺ ἀκριβῶς στηρίζεται στοὺς διωγμούς -πραγματικοὺς ἢ τεχνητούς- γιὰ νὰ διεγείρη καὶ ἐφελκύση τὴν παγκόσμια συμπάθεια (πρβλ. χρήση τοῦ Ὁλοκαυτώματος). γ) Ἡ τρίτη τάση συνδέει τὸ ἑλληνικὸ δωδεκάθεο μὲ τὸν ἀνατολικὸ μυστικισμό, ὅπως ἐνσαρκώνεται σὲ διάφορα ρεύματα τῆς ἐποχῆς μας, ἀλλὰ καὶ τὸν ἀποκρυφισμό. Ἐγκολπώνουν, ἔτσι, θεωρίες τύπου Νταίνικεν (ὁ Γερμανὸς Erich Däniken ποὺ ἐγεννήθη τὸ 1925), ὁμιλώντας περὶ τῆς καταγωγῆς μας ἀπὸ τὸν ἄλλον πλανήτη, στὴν προσπάθεια νὰ δοθοῦν συμπαντικὲς διαστάσεις στοὺς μύθους. Ὁμιλοῦν ἀκόμη γιὰ θεούς-ἀστροναῦτες, ποὺ ἦλθαν ἀπὸ "ἀλλοῦ", καὶ ποὺ θέλει νὰ ὑποκαταστήση τὴν λυτρωτικὴ εἰσβολὴ στὴν ἱστορία τοῦ Θεανθρώπου. Τὸ ἀδυσώπητο γι' αὐτοὺς πρόβλημα εἶναι ἡ ἔννοια τοῦ χριστιανικοῦ ἀκτίστου ποὺ ἐπιδιώκουν νὰ ὑποκαταστήσουν μὲ τὸ συμπαντικό, ἀγνοώντας ὅτι τὸ συμπαντικὸ ὡς κτίσμα (δημιούργημα), εἶναι πεπερασμένο (περιορισμένο), παρὰ τὶς τεράστιες ἐνδοκοσμικὰ διαστάσεις του. Ὑποβόσκει, συνεπῶς, μανία ἀντιχριστιανική, γιὰ διαφόρους λόγους, κυριώτερος τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀπολυτοποίηση τοῦ ἀρχαίου ἑλληνισμοῦ, ὅπως αὐτοὶ τὸν κατανοοῦν».

Απὶ πλέον ὑπάρχει ἕνα κοινὸ μἐτωπο ὅλων αὐτῶν τῶν νεοειδωλολατρικῶν τάσεων, ποὺ ἐκπορεύεται ἀπὸ τὸ «Ὕπατο Συμβούλιο τῶν Ἑλλήνων Ἐθνικῶν». Αὐτὸ τὸ ὄργανο λειτουργεῖ ὡς Σύνοδος ὅλου τοῦ ἀρχαιολατρικοῦ κινήματος. Οἱ ἀρχαιολάτρες ἔχουν εἰσαγάγει νέα χρονολογία ἀπὸ τὴν Α΄ Ὀλυμπιάδα 776 π.Χ., νέα μηνολόγια, μετατρέπουν τὰ βαπτιστικά τους ὀνόματα σὲ ὀνόματα ἀρχαίων μυθικῶν θεῶν ἢ ἀρχαίων ἐπιφανῶν πολιτῶν καὶ πολεμοῦν σκληρὰ τοὺς ἁγίους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι ὑπῆρξαν οἱ αὐθεντικώτεροι ἐκφρασταὶ τῆς φυσικῆς συνέχειας τῆς ἑλληνικότητος. Παραπλεύρως στὸν ἱερὸ Ναὸ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου στὸν Ὄλυμπο, ἱδρύθηκε «Φιλοσοφικὴ καὶ Πνευματικὴ Σχολὴ τοῦ Ὀλύμπου». 'Εκεῖ στὸν Ὄλυμπο οἱ ἀρχαιολάτρες ἔχουν τελέσει «γάμο» καὶ «βάπτισμα», ἐνῶ ἔκαμαν τελετὴ «καθιερώσεως οἴκου» στὸ Λιτόχωρο (1996).

Τὲ ἕνα ἐνδιαφέρον ἄρθρο του στὸ 69ο τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ «ΣΥΝΑΞΗ» ὁ κ. Βασίλειος Ξυδιᾶς γράφει γιὰ τὴν ἀρχαιολατρία· «Βρισκόμαστε οὔτε λίγο οὔτε πολύ, μπροστὰ σ' ἕνα νέο ἰδεολογικό - πνευματικὸ ρεῦμα - κάτι μεταξὺ "ἑλληνικοῦ διαφωτισμοῦ" καὶ ἐθνικῆς θρησκείας, ποὺ μέσα ἀπὸ ποικίλες καὶ πολλὲς φορὲς ἀντίθετες μεταξύ τους διδασκαλίες, ἄλλοτε ἐκλεπτυσμένες καὶ ἄλλοτε χονδροειδεῖς, ἄλλοτε μὲ περισσότερο καὶ ἄλλοτε μὲ λιγότερο τονισμὲνη τὴν θρησκευτικὴ χροιά, διακηρύσσει τὴν ἀνάγκη τῆς ἐκ νέου ἑρμηνείας καὶ ζωτικῆς ὑπερασπίσεως τῆς ἑλληνικῆς μυθολογίας, τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας, τῆς ἑλληνικῆς λαϊκῆς παραδόσεως, τοῦ ἑλληνικοῦ τρόπου ζωῆς, τῆς ἑλληνικῆς παιδείας κ.λ.π. Στὶς πιὸ σκληρὲς ἐκδοχές του, τὸ κίνημα αὐτό, φανατικὰ ἀντιχριστιανικό, φιλοδοξεῖ νὰ πάρει μετὰ ἀπὸ τόσους αἰῶνες τὴν ρεβὰνς ἀπὸ τὸν "ξενόφερτο καὶ ἀνθελληνικὸ ἑβραιοχριστιανισμό", ἐνῶ ἀντίθετα, σὲ κάποιες ἄλλες ἐκδοχές του ἐμφανίζεται ὡς κριτικὸς ὑποστηρικτὴς τῆς Ὀρθοδοξίας, στὴν ὁποία θέλει νὰ βλέπει τὴν κρυφὴ ἐπιβίωση τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς θρησκείας.

Ενα ἄλλο γνώρισμα αὐτῶν τῶν νοσταλγῶν τῆς ἀρχαίας θρησκείας εἶναι ἡ κατηγορία ἐναντίον τῶν ἐχθρῶν - φαντασμάτων, ὅπου πρωτοστατοῦν ὁ Σιωνισμός, ὁ Μασονισμός, οἱ Ἑβραῖοι, ὁ Πάπας, οἱ Τοῦρκοι, οἱ Σλάβοι καὶ πολλοὶ ἄλλοι. Θεωρητικὰ ὅλα αὐτὰ μπορεῖ νὰ θεωρηθοῦν ὡς μὴ σοβαρά, ἐν τούτοις ὅμως ἄνθρωποι ἀπ' ὅλες τὶς τάξεις, ἀνεξαρτήτως δηλαδὴ μορφωτικῶν, κοινωνικῶν καὶ πολιτικῶν ἰδεῶν, ἔχουν ἤδη προσχωρήσει σὲ κάποιες ἀπὸ τὶς πολλὲς κινήσεις τῶν νεοειδωλολατρῶν καὶ προσπαθοῦν νὰ ἐξοπλισθοῦν μὲ μέσα καὶ ἐπιχειρήματα γιὰ τὴν δικαίωση τῆς ἐπιπολαίας ἐπὶ τοῦ παρόντος ἀποστασίας τους. Στὴν ἕδρα τῆς Μητροπόλεώς μου εἶναι γνωστὸς ἕνας μικρὸς κύκλος ρομαντικῶν ἀναζητητῶν τοῦ μεγαλείου καὶ τῆς μοναδικότητος τοῦ ἀρχαίου Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ, μὲ κατηγορίες ἐναντίον τῆς πίστεως, στὶς ὁποῖες προβάλλουμε τὴν ἀντίστασή μας. Ξαφνιάστηκα δέ, ὅταν πρὸ πέντε ἡμερῶν σ' ἕνα σύντομο ταξίδι μου στὴ Σαμοθράκη, στὴ γέφυρα τοῦ πλοίου, ξέσπασε μία ἐντονωτάτη συζήτηση μεταξὺ ἐμοῦ καὶ τοῦ ὑποπλοιάρχου, καταγομένου ἐκ Θεσσαλονίκης, μὲ πρόκληση τοῦ ἰδίου, τὴν ὁποία παρακολουθοῦσαν περίεργα οἱ παράγοντες τοῦ πλοίου, μὲ διακηρύξεις τοῦ συνομιλητοῦ μου γιὰ τὸν ἀρχαῖο Ἑλληνισμό, γιὰ τὸν Ἰουλιανό, γιὰ τὴν Ἑλληνικὴ καταγωγὴ τοῦ Χριστοῦ, γιὰ τὴν ἀμφισβήτηση τοῦ Βυζαντίου καὶ ἄλλες γνωστὲς ἀπόψεις τοῦ χώρου αὐτοῦ. Ἡ συζήτηση ἦταν καταιγιστικὴ ἑκατέρωθεν καὶ ἐτελείωσε μὲ τὴν ὁμολογία τοῦ ὑποπλοιάρχου γιὰ τὴν ἀποδοχὴ πολλῶν ἀληθειῶν τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὴν δική μου διαπίστωση ὅτι ἡ προσχώρηση στὴν νεοπαγανιστικὴ θεωρία νοθεύει ἀπαραδέκτως τὴν ὀρθόδοξη χριστιανικὴ πίστη. Παρέθεσα αὐτὸ τὸ περιστατικὸ γιὰ νὰ γνωρίζωμε ὅτι ἐφ' ἑξῆς θὰ ἔχωμε τέτοια ἰδεολογικὰ συναπαντήματα, ποὺ ἐπιβεβαιώνουν τὴν διάβρωση τοῦ φρονήματος τῶν πιστῶν μας ἢ καὶ τὴν πλήρη ἀποστασία των ἀπὸ τὴν σωτηριώδη χριστιανικὴ πίστη.

Οἱ ἀρχαιολάτρες καταφεύγουν σὲ ἕνα ἀκόμη ἰσχυρισμὸ γιὰ νὰ ὑποτιμήσουν τὴν χριστιανικὴ πίστη. Λένε δηλαδή, ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία ἔχει ἀντιγράψει τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ θρησκεία. Οἱ εἰδικοὶ τῆς Θεολογίας μας δὲν ἀγνοοῦν ὅτι ἀπὸ τὸν Δ´ αἰῶνα, μὲ τὴν δοθεῖσα ἀπὸ τὸν Μ. Κωνσταντῖνο ἐλευθερία, πολλὰ στοιχεῖα τῆς ἐθνικῆς θρησκείας μεταδόθηκαν στὴ λατρεία τῆς Ἐκκλησίας, ἀφοῦ ἡ πλειονοψηφία τῶν Χριστιανῶν ἦσαν Ἕλληνες στὴν καταγωγὴ καὶ στὸ θρήσκευμα. Οἱ Ἕλληνες εἰσερχόμενοι στὴ χριστιανικὴ πίστη, δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ ἀποβάλουν ὅλα τὰ πολιτιστικὰ καὶ λατρευτικά τους στοιχεῖα. Κοινὰ σημεῖα τῆς χριστιανικῆς καὶ ἑλληνικῆς λατρείας εἶναι ὁ ρυθμὸς τῆς βασιλικῆς, καλλιτεχνικὰ μοτίβα, ὅπως διάφορα εἴδη σταυρῶν, ἡ παράσταση τοῦ καλοῦ ποιμένος, ὁ Ὀρφεὺς - Χριστός, ὁ Ἀπόλλων Μουσικός, τὰ δαχτυλίδια στὸ γάμο, οἱ λαμπάδες κ.ἄ. Ὅλα αὐτὰ εἶχαν γίνει συνείδηση στοὺς Ἕλληνες, κυρίως τῶν λαϊκῶν στρωμάτων. Πολλοὶ λειτουργιολόγοι θεωροῦν τὶς ἐπιδράσεις αὐτὲς ὡς περιφερειακές, οἱ ὁποῖες σὺν τῷ χρόνῷ ἔχασαν τὴν παλαιὰ τους ἔννοια καὶ ἀνανοηματοδοτήθηκαν σύμφωνα μὲ τὴν χριστιανικὴ πίστη. ( Παράβ. π. Γεωργίου Μεταλληνοῦ, ὅπου ἀνωτέρω Β´ μέρος Εἰσηγήσεως αὐτοῦ). Χωρὶς Χριστὸ δὲν ὑπάρχει χριστιανισμὸς καὶ ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία δὲν ὑπάρχει ζωὴ καὶ σωτηρία.

Στὸ σημεῖο αὐτὸ εἶναι ἀνάγκη νὰ προσέξωμε, ὅτι κεντρικὸς ἄξονας τῶν εἰδωλολατρῶν δὲν εἶναι ἡ ἐπιστροφὴ στοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες καὶ στὴ μυθικὴ θρησκεία. Κύριος σκοπὸς εἶναι ἡ προσβολή, ἡ ἀποδυνάμωση καὶ, εἰ δυνατόν, ἡ πτώση τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλὰ «πρὸς κέντρα λακτίζουν». Ἂς μὴ λησμονοῦμε τὴν εὐαγγελικὴ διήγηση στὸ κατὰ Ἰωάννην, κεφάλαιο ιβ´, στίχος 20. «Ἀνάμεσα σ' αὐτοὺς ποὺ ἀνέβηκαν νὰ προσκυνήσουν τὴν ἑορτὴ ἦσαν καὶ μερικοὶ Ἕλληνες. Αὐτοί, λοιπόν, πῆγαν στὸ Φίλιππο, ποὺ καταγόταν ἀπὸ τὴν Βησθαϊδὰ τῆς Γαλιλαίας καὶ τὸν παρακαλοῦσαν λέγοντας· "Κύριε, θέλομε νὰ δοῦμε τὸν Ἰησοῦ". Πηγαίνει ὁ Φίλιππος καὶ τὸ λέει στὸν Ἀνδρέα. Ἔπειτα ἔρχεται ὁ Ἀνδρέας καὶ ὁ Φίλιππος καὶ τὸ λένε στὸν Ἰησοῦ. Ὁ Ἰησοῦς τότε τοὺς ἀπήντησε· "ἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῆ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου· ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν μὴ ὁ κόκκος τοῦ σίτου πεσὼν εἰς τὴν γῆν ἀποθάνη αὐτὸς μόνος μένει. ἐὰν δὲ ἀποθάνη πολλὴν καρπὸν φέρει"». Εἰς δὲ τὴν παραβολὴ τοῦ καλοῦ ποιμένος ὁ Κύριος Ἰησοῦς διεβεβαίωσε· «Ἐγὼ ἦλθον ἵνα ζωὴν ἔχωσι καὶ περισσὸν ἔχωσιν». (Ἰω., ι΄ 10). Ὁ Χριστὸς ἐπρονόησε καὶ ἔδωκε στὸ Ἔθνος τῶν Ἑλλήνων ἀληθινὴ ζωὴ καὶ περίσσια ζωή. Ἐὰν ὁ Ἑλληνισμὸς δὲν εἶχε συναντηθῆ μὲ τὸν Χριστιανισμό, σήμερα θὰ ἦταν ὡς θρήσκευμα τὸ πολὺ μιὰ λαϊκὴ περιθωριακὴ δοξασία. Κατὰ τὰ ἄλλα εἶναι χαρά, τιμὴ καὶ εὐλογία γιὰ τοὺς Ἕλληνες Ὀρθοδόξους Χριστιανούς, τὸ γεγονὸς ὅτι μετὰ ἀπὸ τὶς ἀρχικὲς συγκρούσεις καὶ πνευματικὲς διεργασίες, μέσα στὸ διάβα τῶν αἰώνων ἡ τελικὴ κράση καὶ ἡ μείξη τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ὑπῆρξε τὸ θαῦμα τοῦ πολιτισμένου κόσμου, ποὺ τὸ γεύονται πρῶτοι ἀπὸ ὅλους οἱ Ἕλληνες. Ὁ π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἐτόνισε τὴν σημασία τοῦ Χριστιανικοῦ Ἑλληνισμοῦ, καθώς, ὅπως λέγει, «τὸ χριστιανικὸ μήνυμα ἔχει διὰ παντὸς διατυπωθῆ σὲ ἑλληνικὲς κατηγορίες».

Γιὰ νὰ ἀντιληφθοῦμε τὴν διάσταση τῆς νεοειδωλολατρίας σήμερα, ποὺ δὲν μποροῦσε νὰ μείνη ἔξω ἀπὸ τὴν μηχανιστικὴ ἀντίληψη τῆς ἐποχῆς, σᾶς καταθέτω μία ἀκόμη πλευρά της, τὴν ὁποία ἀντλῶ κυρίως ἀπὸ τὸ προαναφερθὲν κείμενο τοῦ κ. Βασιλείου Ξυδιᾶ στὴ «ΣΥΝΑΞΗ» τοῦ 1999. Πρόκειται γιὰ «τὴν τεχνο-προφητεία τῶν ἐξωγηΐνων Θεῶν». Ἐπειδὴ ἡ πνευματικὴ σχέση μὲ τὸν ἄκτιστο Θεὸ εἶναι ἀπωθημένη, μερικοὶ κατασκευάζουν μὲ τὴν φαντασία τους μιὰ μηχανιστικὴ συγγένεια καὶ ἐπικοινωνία μὲ ἁπτοὺς ἐξωγηΐνους Θεοὺς καὶ προστάτες ἢ μὲ χαμένους πολιτισμούς. Ἀπὸ αὐτὲς τὶς θεωρίες ἡ πιὸ διαδεδομένη εἶναι αὐτὴ ποὺ ἰσχυρίζεται ὅτι οἱ Ἕλληνες ἕλκουν μὲ κάποιο τρόπο τὴν καταγωγή τους ἀπὸ τοὺς ἐξωγήϊνους Θεούς, ποὺ ἦλθαν πρὶν ἀπὸ δεκάδες χιλιάδες χρόνια στὴ Γῆ ἀπὸ τὸν ἀστερισμὸ τοῦ Λαγοῦ ἢ ἀπὸ τὸν Σείριο ἢ ἀπὸ τέσσαρες διαφορετικοὺς ἀστερισμούς. Αὐτὴ ἡ ἐξωγήϊνη προέλευση ὑποτίθεται ὅτι ἐξηγεῖ καὶ τὴν ἀνωτερότητα τῶν Ἑλλήνων. Ἀκολουθοῦν ἡ «Ὁμάδα Ε» καὶ ἡ «Ο.Ε.Α.» μὲ παραλλαγὲς ἢ καὶ ἀντιθέσεις.

ὐτὴ ἡ ἰδιαιτερότητα τῆς ἐξωγήϊνης καταγωγῆς τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν Θεῶν τους ὀφείλεται σὲ προσαρμογὴ στὰ ἑλληνικὰ δεδομένα τῆς θεωρίας τοῦ πρωτοπόρου δασκάλου Έριχ φὸν Νταίνικεν. Ὁ ἐξελληνισμὸς τῆς θεωρίας αὐτῆς ὀφείλεται στὸ Γεώργιο Λευκοφρύδη το 1975 καὶ στὸ Θεόδωρο Ἀξιώτη τὸ 1990. Ὅλα αὐτὰ καὶ ἄλλα παράλληλα φαντάζουν σὲ μᾶς ὡς ἀφέλειες, φαντασιώσεις καὶ παραδοξολογίες. Εὑρίσκουν ὅμως ἀπήχηση σὲ ἕνα εὐρύτερο ἀναγνωστικὸ κοινὸ ἢ ἀκροατήριο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ διαδίδονται ὡς εὐπρόσδεκτη νέα μυθολογία ποὺ τέρπει νοσηρὰ κάποιες μεταφυσικὲς ἀνησυχίες. Καὶ ἐν πάση περιπτώσει δὲν μποροῦμε νὰ ἀφήσωμε τοὺς ἀνθρώπους μας, ποὺ εἶναι βαφτισμένοι Χριστιανοί, νὰ παραδέρνουν στὰ σκόρπια φύλλα τῆς ζωῆς τοῦ παρελθόντος τῶν προχριστιανικῶν ἢ μυθικῶν χρόνων, γιὰ νὰ οἰκοδομήσουν τάχα «ἕνα αὐθαίρετο μέλλον», χωρὶς μιὰ δική μας ποιμαντικὴ φροντίδα. (Στὸ σημεῖο αὐτὸ παρουσιάζω στὰ μέλη τῆς σεπτῆς Ἱεραρχίας 33 ἔγχρωμες διαφάνειες ἀπὸ πολύχρωμα φιλοειδωλολατρικά, ἀρχαιολατρευτικά, ἑλληνολατρευτικὰ καὶ ἄλλα βιβλία καὶ περιοδικά, γιὰ νὰ ἀντιληφθοῦμε τὴν ἔκταση τοῦ προβλήματος τῆς νεοειδωλολατρίας. Τὰ ἔγχρωμα ἐξώφυλλα, ἀπὸ φωτοτυπίες, θὰ προστεθοῦν στὸ σῶμα τῆς παρούσης Εἰσηγήσεως ποὺ θὰ δοθῆ στὴν Ἀρχιγραμματεία τῆς Ἱερᾶς Συνόδου).

Η ποιμαντικὴ ἀντιμετώπιση ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας μας ὅλου αὐτοῦ τοῦ φαινομένου εἶναι δυσχερής, ἐπειδὴ ὑπάρχει πολυαρχία καὶ πολυρρυθμία στοὺς εὐαρίθμους πρὸς τὸ παρὸν νοσταλγοὺς τῆς ἀρχαίας θρησκείας. Ἐπειδὴ δὲ ὑποθέτω ὅτι ὑπάρχουν ἐπαρχίες στὶς ὁποῖες δὲν εἶναι ἐμφανεῖς ἀκόμη οἱ φιλοειδωλολατρικὲς δραστηριότητες, εἶναι προφανὲς ὅτι ἐκεῖ δὲν εἶναι ἀνάγκη οἱοσδήποτε λόγος περὶ αὐτῶν, ἐπὶ τοῦ παρόντος, καὶ εὔχομαι ἔτσι νὰ εἶναι πάντοτε.

Προτείνομε, ὡς ἐκ τούτου τὰ ἀκόλουθα:

1. Στὸ λεκανοπέδιο τῆς Ἀττικῆς, ὅπου εἶναι ὠργανομένη ἠ κοσμοβριθὴς Ἱερὰ Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀθηνῶν καὶ ἑπτὰ πολυάνθρωπες Ἱερὲς Μητροπόλεις, καθὼς καὶ σὲ ὅλες τὶς μεγάλες πόλεις τῆς Ἑλλάδος, ὡς ἕδρες τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων, εἶναι ἀνάγκη νὰ ὀργανωθῆ ἐκεῖ εἰδικὴ ὑπηρεσία ἀπὸ ὑπεύθυνο λόγιο κληρικὸ καὶ εἰδικοὺς λαϊκοὺς συνεργάτας, ὡρίμους καὶ νέους, στὴ μορφὴ τοῦ ἐθελοντισμοῦ, καὶ κατὰ προτίμηση αὐτοὶ νὰ εἶναι φιλόλογοι, θεολόγοι καὶ νομικοί. Ἡ ὅλη διοργάνωση ἐπαφίεται στὴν κρίση τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου καὶ τῶν συνεργατῶν του. Πρώτη ἐνέργεια εἶναι ἡ συγκέντρωση κάθε ἀρχαιολατρικοῦ ἐντύπου ποὺ κυκλοφορεῖται σὲ κάθε πόλη.
   
   
2. Στὸ προσεχὲς Συνέδριο ἱεροκηρύκων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος νὰ γίνη πλήρης ἐνημέρωση μὲ εἰδικὴ εἰσήγηση καὶ μὲ συγκεκριμένους τρόπους προσεγγίσεως τοῦ ζητήματος.
   
   
3. Νὰ ἐνημερωθοῦν οἱ ἱερεῖς ἐφημέριοι στὰ τοπικὰ συνέδρια καὶ στὶς συνάξεις καὶ νὰ τοὺς δοθῆ εἰδικὸ ἐνημερωτικὸ ἔντυπο.
   
   
4. Νὰ ἐνημερωθῆ ὁλόκληρος ὁ ἐκκλησιαστικὸς τύπος τοῦ κέντρου καὶ τῆς περιφερείας γιὰ τὶς ἀπόψεις τῆς Ἐκκλησίας ἐπὶ τοῦ θέματος αὐτοῦ.
   
   
5. Νὰ γίνη θέμα διδασκαλίας καὶ συζητήσεων στὶς συγκεντρώσεις τῶν πνευματικῶν ἐκκλησιαστικῶν κέντρων καὶ ἰδιαίτερα τῶν κύκλων νέων καὶ νεανίδων.
   
   
6. Νὰ λειτουργήση εἰδικὸ σεμινάριο στὴν Ἱερὰ Σύνοδο γιὰ ὡρισμένους κληρικοὺς τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν καὶ τῶν γειτονικῶν Μητροπόλεων, ἀπὸ ὅπου θὰ συγκροτηθοῦν τρία teams, ποὺ θὰ προσκαλοῦνται ἀπὸ τὶς Ἱερὲς Μητροπόλεις, ἐκεῖ ὅπου τὰ δεδομένα τῶν φιλοειδωλολατρικῶν δραστηριοτήτων θὰ ἀπαιτοῦν ἄμεση παρέμβαση.
   
   
7. Νὰ ἀποφασισθῆ ἡ ἔκδοση ὑπὸ τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας ἑνὸς ἐγχειριδίου, στὸ ὁποῖο θὰ καταχωρισθοῦν, δύο σχετικὰ κείμενα τοῦ π. Γεωργίου Μεταλληνοῦ, ἕνα ἄρθρο τοῦ κ. Βασιλείου Ξυδιᾶ, μὲ τίτλο Οἱ «Ἕλληνες ξανάρχονται» καὶ ἕνα ἄρθρο τοῦ κ. Στέλιου Παπαλεξανδρόπουλου, μὲ τίτλο Ὁ νεοπαγανισμὸς ὡς νέα θρησκεία, καὶ τὰ δύο ἀπὸ τὴν «ΣΥΝΑΞΗ», μὲ ἄδεια τῶν συγγραφέων, καθὼς καὶ ἡ παροῦσα εἰσήγηση. Τὸ βιβλίο αὐτό, ἴσως καὶ ἔμπλουτισμένο μὲ ἄλλα στοιχεῖα, νὰ πωλῆται στὴ μικρότερη δυνατὴ τιμή.