Κεντρική σελίδα Επιτροπής


Η χρήση των ηλεκτρονικών μέσων
στη συμβουλευτική της Εκκλησίας

Εἰσαγωγικές σκέψεις τοῦ Προεδρεύοντος στήν Γ΄ καταληκτική Συνεδρία τῆς Ἡμερίδος


Ὁμ. Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Ἀλεξάνδρου Μ. Σταυροπούλου

Ὅπως ὅλοι γνωρίζουμε ὑπάρχει μακραίωνη παράδοση ἀσκήσεως τοῦ συμβουλευτικοῦ ἔργου στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Και σήμερα ὅμως μποροῦμε μέ βεβαιότητα νά ἰσχυρισθοῦμε ὅτι στόν ὀρθόδοξο χῶρο ὑπάρχουν ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι ἀσκοῦν τό ὑψηλό αὐτό λειτούργημα καί συμπαραστέκονται συμβουλευτικά σέ ὅσους τούς πλησιάζουν. Ἡ ἐκκλησιαστική αὐτή διακονία σκοπό ἔχει νά βοηθήσει τόν ἄνθρωπο στό νά πάρει τίς ἀποφάσεις ἐκεῖνες, πού θά τόν ὁδηγήσουν σέ δρόμους πού φέρνουν στή σωτηρία καί νά τοῦ συμπαρασταθεῖ σ΄ αὐτό.

Εἶναι διάχυτη ἡ ἐντύπωση ὅτι ἡ Ἁγία Γραφή, ἡ Πατερική καί ἡ μεταγενέστερη ἐκκλησιαστική γραμματεία καί παράδοση συνιστοῦν νά ἐπιζητοῦμε τή συμβουλή τῶν πατέρων, γιατί βοηθάει στήν προκοπή τοῦ βίου. «Συμβουλῆς δέ μέτεχε πατέρων σου καί ποιήσεις τόν ἅπαντά σου χρόνον ἐν ἀναπαύσει» (Ἀββᾶς Ἡσαΐας). Ὁ Μ. Βασίλειος ὑποστηρίζει ὅτι «ἀσυμβούλευτος ἄνθρωπος πλοῖον ἐστιν ἀκυβέρνητον, ὡς ἔτυχε ταῖς φοραῖς τῶν πνευμάτων ἐκδεδομένον». Σέ τελευταία ἀνάλυση «ἀνήρ ἀσύμβουλος ἑαυτοῦ πολέμιος» γι΄ αὐτό «μετά βουλῆς πάντα ποίει» συμβουλεύει ὁ Γέρων Ἰωάννης (χρόνος ἀκμῆς ὁ ἕκτος αἰώνας).

Φαίνεται ὅτι οἱ ἀποδέκτες τῶν παραπάνω λόγων τούς ἐλάμβαναν σοβαρά ὑπόψη γιατί ἡ ἐπιδίωξη, ἡ παροχή καί ἡ ἀποδοχή συμβουλῶν ἦταν μία τρέχουσα κατάσταση στήν Ὀρθοδοξία. Τό ἴδιο ἐξακολουθεῖ νά γίνεται καί σήμερα ὅσο κι ἄν δίδεται ἡ ἐντύπωση, ὅτι ὁ σημερινός ἐκκοσμικευμένος ἄνθρωπος ἀποφεύγει νά ζητάει συμβουλές ἤ κι ἄν τίς ζητάει κάνει τελικά «τοῦ κεφαλιοῦ του» γιά νά νοιώθει αὐτόνομος καί ἀπελευθερωμένος.

Εἶναι ἀλήθεια, ὅτι σήμερα ἐπικρατεῖ ἕνα πνεῦμα ἐναντίον κάθε ὑπακοῆς καί ὑποταγῆς στήν αὐθεντία. Σέ ἀκραῖες περιπτώσεις μάλιστα, ὁ σημερινός ἄνθρωπος φθάνει σέ σημεῖο νά ἀρνεῖται κάθε μορφή αὐθεντίας, κι ὄχι μόνο ἐκείνη πού θέλει νά ἐπιβάλλεται μέ τρόπο αὐταρχικό. Ἀρνεῖται λοιπόν καί ἀρκεῖται στόν «αὐθεντικό ἑαυτό» του, πού τόν παραδέχεται ὡς τήν μοναδική αὐθεντία.

Παρ΄ ὅλα αὐτά, ἄν ἐξετάσουμε προσεκτικότερα τά πράγματα, διαπιστώνουμε, ὄχι μάλιστα χωρίς κάποια ἔκπληξη, ὅτι ἕνα μεγάλο πλῆθος ἀνθρώπων ἐπιδιώκει νά συμβουλεύεται ἀνθρώπους πού ἔχουν σχέση μέ τήν Ἐκκλησία. Αὐτό ἐξάλλου συμβαίνει ὄχι μόνο γιά θέματα πού ἐκ πρώτης ὄψεως θά μποροῦσαν νά χαρακτηρισθοῦν «θρησκευτικά». Ὁ ἄνθρωπος τοῦ καιροῦ μας, ὅσο κι ἄν προσέρχεται νά ζητήσει συμβουλές, χωρίς νά θέλει νά τόν βλέπουν ἄλλοι ὅτι τό κάνει πλησίον τῆς Ἐκκλησίας (και σ’ αυτό ίσως βοηθούν τα σύγχρονα μέσα), ἔχει ἐμπιστοσύνη καί ἐναποθέτει σ΄ Αὐτήν τήν ἐλπίδα του γιά τή λύση ἑνός ἤ περισσοτέρων προβλημάτων πού τόν ἀπασχολοῦν.

Τό εὖρος τῶν προβλημάτων εἶναι ἀπεριόριστο. Οἱ ἄνθρωποι ἐρωτοῦν «περί πάντων καί ἄλλων τινων». Γιά ὅλα καί γιά κάθε τι πού μπορεῖ νά τούς ἀπασχολήσει. Ἀπό θέματα «ὑψηλῆς πνευματικότητος» μέχρι θέματα τετριμμένης καθημερινότητας. Ἐφόσον τά ζητήματα αὐτά ἔχουν βαρύνουσα σημασία στή ζωή τους καί τό νά πάρουν μιά ἀπόφαση δέν εἶναι ζήτημα πάντοτε εὔκολο, ἔτσι ὅπως ἔχουν γίνει περίπλοκα τά πράγματα, ἀπευθύνονται στήν Ἐκκλησία γιά νά βροῦν τήν πιό σωστή γιά τίς περιστάσεις λύση. ἔτσι, ὁ ἄνθρωπος συμβουλεύεται σέ ὅ,τι ἔχει ἀνάγκη ἤ φαίνεται σάν ἀνάγκη του. Ἡ Ἐκκλησία ἀνταποκρίνεται «κατά τήν ἑκάστου ἰδίαν χρείαν», σύμφωνα δηλαδή μέ τήν ἀνάγκη τοῦ καθενός σέ ὁποιαδήποτε σφαίρα ζωῆς καί ἄν ἀνήκει αὐτή ἡ ἀνάγκη, τό εἶδος τῶν συμβουλῶν πού ζητοῦν οἱ ἄνθρωποι καί τή διαδικασία παροχῆς τῶν σχετικῶν ἀπαντήσεων.

Εἶναι φυσικό ὅτι δέν παίζει τόν ρόλο ἐκείνου πού σέ ὅλα ἀπαντᾶ. Ἐναπόκειται στή διακριτική εὐχέρεια τοῦ συμβούλου τῆς Ἐκκλησίας νά ἀπαντήσει ἤ νά μήν ἀπαντήσει σέ ὅλα τά ἐρωτήματα πού τοῦ τίθενται. Νά παραπέμψει σέ ἄλλους εἰδικούς τόν συμβουλευόμενο ἤ νά ζητήσει τή βοήθεια καί τή συνεργασία ἄλλων ὁ ἴδιος.

Αὐτό πού τους κάνει νά προστρέχουν στούς ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας εἶναι, ὅτι πέραν ἀπό μιά ἐμπειρία ζωῆς πού διαθέτουν, οἱ ἀπαντήσεις καί οἱ συμβουλές τους στηρίζονται στήν μακραίωνη παράδοση τῆς Ἐκκλησίας καί τόν φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἡ συμβουλευτική τους δραστηριότητα δέν στηρίζεται ἀποκλειστικά καί μόνο στίς ἱκανότητες τοῦ ἀνθρωπίνου παράγοντος, στίς προσωπικές τους ἐμπειρίες ὡς ἀνθρώπων, καί δέν προέρχεται ἀπό δική τους πρωτοβουλία• δέν διορίζονται, δηλαδή ἀπό μόνοι τους σύμβουλοι τῶν ἄλλων. Ὑπάρχει ἡ βεβαιότητα, ὅτι στά πλαίσια τῆς Ἐκκλησίας μπορεῖ νά λάβει χώρα ὑπεύθυνη συμβουλευτική δράση μέ ἐγγύηση ὀρθῆς ἐκτιμήσεως τῶν προβλημάτων καί ἐπιτυχοῦς καθοδηγήσεως γιά τήν ἐπίλυσή τους.

Τελικά ποιός καί ὡς τί συμβουλεύει ποιόν, ποῦ, πῶς, πότε, γιατί, πρός τί, σέ τί;

Αὐτά τά ὀκτώ ἐρωτήματα, θά μᾶς βοηθοῦσαν νά προσεγγίσουμε διαδοχικά τό θέμα μας καί νά ἀποκτήσουμε πανοραμική ἀντίληψη τοῦ τί εἶναι τό συμβουλευτικό ἔργο, τό συμβουλεύειν καί ποιές εἶναι οἱ κατηγορίες του.

Σήμερα βέβαια σκοπός μας εἶναι νὰ ἐξετάσουμε μία ἰδιαίτερη πτυχή τῆς συμβουλευτικῆς τῆς Ἐκκλησίας μας μέ χρήση τῶν ἠλεκτρονικῶν μέσων. Δηλαδή νά δοῦμε ἐναλλακτικούς τρόπους ἀσκήσεως τῆς συμβουλευτικῆς ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως εἶναι ἡ τηλεσυμβουλευτική μέσω τοῦ διαδικτύου. Καλέσαμε, λοιπόν, ἐκλεκτούς ἐφημερίους μέ μακρά ἐμπειρία αὐτοῦ τοῦ χώρου, τόν π. Ἀναστάσιο Μπαστούνη καί τόν π. Ἀθανάσιο Καλογήρου. Ὁ πρῶτος θά μᾶς μιλήσει γιά μία συμβουλευτική ποιμαντική μέσῳ διαδικτύου καί ὁ δεύτερος γιά ἕνα γραφεῖο βοηθείας καί ἐπιλύσεως ποιμαντικῶν ζητημάτων ἀπευθυνό-μενο σέ κληρικούς καὶ λαϊκούς συνεργάτες. Ἡ χρήση, ὅμως, τῶν σύγχρονων ἠλεκτρονικῶν μέσων δέν εἶναι ἄμοιρη προβληματισμῶν γι’ αὐτό καλέσαμε τόν Ἐπίτιμο Ἀντιπρόεδρο τοῦ Συμβουλίου Ἐπικρατείας Ἀναστάσιο Μαρίνο νά παρουσιάσει νομικά ζητήματα πού τίθενται και τυχόν προβλήματα ἀπό τή χρήση αὐτή.


Κεντρική σελίδα Επιτροπής