Η ΠΑΡΟΧΗ ΠΡΟΝΟΙΑΚΟΥ ΕΡΓΟΥ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΤΙΚΟΥ ΘΕΣΜΟΥ [2]


Γιώργος Δίελλας [1]

Η παροχή υπηρεσιών πρόνοιας και παιδικής προστασίας μέσω του Κατασκηνωτικού Θεσμού, χρονολογείται στην Ελλάδα ήδη από το 1911, όταν ιδρύθηκαν οι πρώτες οργανωμένες κατασκηνωτικές μονάδες από τη Σοφία Σλήμαν [3] . Η Εκκλησία της Ελλάδος, θεωρείται πρωτοπόρος στον τομέα των κατασκηνώσεων, αφού ταυτόχρονα σχεδόν με την εισαγωγή του Θεσμού στην πατρίδα μας, τον ενέταξε στην πνευματική, ποιμαντική, αλλά και φιλανθρωπική διακονία της. Μέσω του Θεσμού των κατασκηνώσεων, η Εκκλησία συνέβαλε και συνεχίζει να συμβάλλει στην κάλυψη οικονομικών, κοινωνικών και πνευματικών αναγκών κυρίως της νεολαίας, που αποτελεί τον σημαντικότερο δέκτη κατασκηνωτικών υπηρεσιών. [4]

Η Πολιτεία, με το ν.749/1948 (Ε.τ.Κ. 200/τ.Α’/9.8.1948) "Περί Παιδικών Εξοχών και ειδικών εστιών σιτίσεως παίδων", αναγνώρισε τη σημασία του Θεσμού στον Τομέα της Κοινωνικής Πρόνοιας και Πολιτικής και ανέλαβε την οργάνωση ειδικού κατασκηνωτικού προγράμματος, μέσω του αρμόδιου Υπουργείου Υγείας & Πρόνοιας. Το πρόγραμμα αυτό, βασίσθηκε σε ένα μεγάλο μέρος στη συνδρομή της Εκκλησίας, που συνίστατο στην παροχή εκτάσεων κατάλληλων για την οργάνωση και λειτουργία κατασκηνώσεων, αλλά και στην στελέχωση των κρατικών κατασκηνώσεων από έμπειρα στελέχη των αντίστοιχων Εκκλησιαστικών προγραμμάτων, που προϋπήρχαν αυτών της πολιτείας. Σημαντική επίσης ήταν και η συνδρομή των "Ενοριακών Γραφείων Κοινωνικής Πρόνοιας", τα οποία ήταν αρμόδια για τον έλεγχο της συνδρομής των προϋποθέσεων συμμετοχής στα κρατικά κατασκηνωτικά προγράμματα και για την κατάρτιση των πινάκων συμμετεχόντων [5] . Η συμβολή αυτή της Εκκλησίας, αναγνωρίσθηκε και με τη θεσμοθέτηση εκπροσώπων Της, στο Εθνικό Συμβούλιο των Κέντρων Οικογένειας και Νεότητας [6] , με σημαντικές αρμοδιότητες ως προς την εφαρμογή κατασκηνωτικών προγραμμάτων σε ολόκληρη την Ελλάδα. (σημ. Η πρακτική αυτή της αναγνώρισης από την Πολιτεία του όλως ιδιαίτερου ρόλου της Εκκλησίας της Ελλάδος στον Τομέα της Κοινωνικής Πρόνοιας συνεχίζεται ακόμη και σήμερα) [7] .

Η Εκκλησία της Ελλάδας όμως, αν και συνέδραμε πάντοτε το έργο της πολιτείας στον ευαίσθητο Τομέα των κατασκηνώσεων, δεν αρκέσθηκε στον ρόλο αυτό, αλλά οργάνωσε και λειτούργησε κατασκηνώσεις σε ολόκληρη την επικράτεια, με πρωτοβουλία των κατά τόπους Ιερών Μητροπόλεων. Είναι ενδεικτικό, ότι το 1992, λειτουργούσαν με πρωτοβουλία μόνο της Εκκλησίας της Ελλάδος (χωρίς δηλαδή να υπολογίζονται οι Εκκλησιαστικές κατασκηνώσεις της Κρήτης και της Δωδεκανήσου), 34 κατασκηνώσεις, που φιλοξενούσαν πάνω από 13.600 κατασκηνωτές με προϋπολογισμό ένα δις. εκατόν ογδόντα εκατομμύρια δραχμές, επί συνόλου 79 κατασκηνώσεων σε όλη τη χώρα, 86.992 κατασκηνωτών και 8.751.5 εκ. δρχ. συνολικών κατασκηνωτικών δαπανών. Κάνοντας ποσοστιαία αναγωγή των παραπάνω στοιχείων, βλέπουμε ότι η Εκκλησία της Ελλάδος λειτούργησε το 43% του συνόλου των κατασκηνωτικών μονάδων που λειτούργησαν σε ολόκληρη την Ελλάδα, φιλοξένησε το 20% περίπου του συνόλου των κατασκηνωτών και δαπάνησε το 15% των συνολικών δαπανών. Κι όλα αυτά τη στιγμή που το Κοινωνικό Κέντρο Οικογένειας και Νεότητας, αρμόδιος φορέας του Υπουργείου Υγείας & Πρόνοιας, [8] λειτούργησε 28 κατασκηνώσεις (35% επί του συνόλου), φιλοξένησε 12.051 κατασκηνωτές (13% επί του συνόλου) και δαπάνησε 844 εκατομμύρια δραχμές (9,5% επί των συνολικών δαπανών) [9] . Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι το 2001, η Εκκλησία της Ελλάδος προγραμματίζει τη λειτουργία 67 και πλέον κατασκηνωτικών μονάδων, που αντιπροσωπεύουν το 59,82%!! του συνολικού αριθμού κατασκηνώσεων, σε ολόκληρη την Ελλάδα!

Οι σημαντικότεροι πυλώνες επί των οποίων στηρίζεται η Εκκλησία της Ελλάδος, στην προσφορά ενός τόσο μεγάλου αριθμητικά αλλά και ποιοτικά έργου, είναι ο εθελοντισμός και η αποκέντρωση της λειτουργίας των κατασκηνώσεων, σε επίπεδο Ιερών Μητροπόλεων. Το σύστημα αυτό προσπαθεί να ακολουθήσει πλέον και η πολιτεία, με την εφαρμογή του ν.2646/1998, με τον οποίο αποκεντρώνει τη λειτουργία των κρατικών κατασκηνώσεων σε επίπεδο Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων.

Τέλος, η Εκκλησία της Ελλάδος είναι ο μόνος Φορέας που μεριμνά για την κατάρτιση των Στελεχών που πρόκειται να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στις κατασκηνώσεις (μετά την κατάργηση το 1995, των αντίστοιχων Σχολών του Υπουργείου Υγείας & Πρόνοιας), μέσω της λειτουργίας Σχολών και Σεμιναρίων επιμόρφωσης και εκπαίδευσης Στελεχών Κατασκηνώσεων, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις Ιερές Μητροπόλεις Πειραιώς, Χαλκίδος, κ.λπ. [10] . ʼλλωστε η Εκκλησία πρωτοστάτησε – εκπροσωπούμενη από την Ιερά Μητρόπολη Νικαίας – και στη διοργάνωση του 1ου Πανελλήνιου Κατασκηνωτικού Συνεδρίου, οι εργασίες του οποίου έλαβαν χώρα στην Αθήνα, στις 17 και 18 Μαϊου 1993, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων [11] και συμμετείχε στην ίδρυση του Ενιαίου Φορέα Ελληνικών Κατασκηνώσεων (Ε.Φ.Ε.Κ.). [12]

Από όσα συνοπτικά εκτέθηκαν παραπάνω, γίνεται αντιληπτό ότι η Εκκλησία της Ελλάδος είναι σήμερα πρωτοπόρος στην παροχή προνοιακού έργου και μέσω του θεσμού των κατασκηνώσεων, ανταποκρινόμενη στις ανάγκες των καιρών τόσο για ποσοτική όσο και για ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών που προσφέρει στον τομέα αυτό, με συνεχή αύξηση του αριθμού των κατασκηνώσεων και με παράλληλη εκπαίδευση των Στελεχών και ανανέωση των κατασκηνωτικών προγραμμάτων.


ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΕΩΝ [13]

1.Ι. Αρχιεπισκοπή Αθηνών1. Χειμερινή Φοιτητική κατασκήνωση

2. Πανελλήνια Φοιτητική θερινή κατασκήνωση

3. (2) θερινές κατασκηνώσεις για παιδιά και εφήβους
2.Ι.Μ. Αλεξανδρουπόλεως1. "Ουρανούπολη", Μάκρη Δικέλλων
3.Ι.Μ. ʼρτης Κατασκήνωση αρρένων (Κρανιές)

Κατασκήνωση θηλέων (ʼνω Αθαμάνιο)

Φοιτητική κατασκήνωση "Σωτήρος" (ʼνω Αθαμάνιο)
4. Ι.Μ. Αττικής Αγ. Νικόλαος Αττικής

Κακό Μελίσσι Αττικής

Κινέττα (υπό ανέγερση)
5. Ι.Μ. Βεροίας & Ναούσης1. Ι. Μονή Παναγιάς Δοβρά
6. Ι.Μ. Γρεβενών 1. Ι. Μονή Ζάβορδας
7. Ι.Μ. Δημητριάδος & Αλμυρού ʼγιος Λαυρέντιος Πηλίου
8. Ι.Μ. Διδυμοτείχου & Ορεστιάδος 1. Ι. Μονή Δαδιάς Σουφλίου
9. Ι.Μ. Δράμας 1. Γρανίτα
10. Ι.Μ. Δρυϊνουπόλεως Μαθητική κατασκήνωση αρρένων

Μαθητική κατασκήνωση Θηλέων
11. Ι.Μ. Εδέσσης, Πέλλης & Αλμωπίας 1. Πάϊκο Γιαννιτσών
12. Ι.Μ. Ελευθερουπόλεως1. Ν. Πέραμος
13. Ι.Μ. Ελασσώνος 1. (1) κατασκήνωση
14. Ι.Μ. Ζιχνών & Νευροκοπίου Αγ. Μηνάς Περιχώρας και Αγιοχωρίου

Κάτω Νευροκόπι
15. Ι.Μ. Ηλείας Σκαφιδιάς

Λαμπείας
16. Ι.Μ. Θεσσαλονίκης (4) ενοριακές κατασκηνώσεις
17. Ι.Μ. Θηβών & Λεβαδιάς 1. Ι. Μονή Ιερουσαλήμ Δαύλειας
18. Ι.Μ. Ιερισσού, Αγ.Όρους & Αρδαμερίου 1. Προσκύνημα Παναγιάς
19. Ι.Μ. Ιωαννίνων 1. Σαγιάδα Θεσπρωτίας
20. Ι.Μ. Καλαβρύτων & Αιγιαλίας (1) κατασκήνωση
21. Ι.Μ. Κασσανδρείαςκατασκήνωση "Σωτήρος", Καλάνδρα Χαλκιδικής
22. Ι.Μ. Καστοριάς (1) κατασκήνωση
23. Ι.Μ. Κερκύρας 1. Κασσιωπή
24. Ι.Μ. Λαγκαδά 1. Πέντε Βρύσες
25. Ι.Μ. Λευκάδος & Ιθάκης 1. Ι Μονή Φανερωμένης
26. Ι.Μ. Μαντινείας & Κυνουρίας 1. Κυνουρία
27. Ι.Μ. Μαρωνείας & Κομοτηνής (1) κατασκήνωση
28. Ι.Μ. Μεγάρων & Σαλαμίνος Εκκλησιαστικό παραθεριστικό εκπ. Κέντρο Σαλαμίνος
29. Ι.Μ. Μεσσηνίας 1. Σκουρόλακας Ταϋγέτου
30. Ι.Μ. Μονεμβασίας & Σπάρτης> Ι. Μονή Ζωοδόχου Πηγής

Κατασκήνωση Α.Μ.Ε.Α. Νεάπολης
31. Ι.Μ. Μυτιλήνης, Ερεσσού & Πλωμαρίου Πιθαρίου (για ιεροσπουδαστές)

Μετόχιο Προφ. Ηλιού (για μαθητές Δημοτικού – Γυμνασίου)
32. Ι.Μ. Ναυπάκτου & Αγ. Βλασίου 1. Αγ. Παντελεήμων Ναυπακτίας

33. Ι.Μ. Νεαπόλεως & Σταυρουπόλεως Κοκκινοπαλός Ελασσώνος

Μακρυνίτσα Σερρών
34. Ι.Μ. Νέας Σμύρνης (1) κατασκήνωση
35. Ι.Μ. Νικαίας 1. Στεφάνη Βοιωτίας
36. Ι.Μ. Ξάνθης & Περιθεωρίου1. Αγ. Γεώργιος Δρυμιάς
37. Ι.Μ. Πατρών(1) κατασκήνωση
38. Ι.Μ. Πειραιώς"Χριστιανούπολις" Ι.Μονή Χρυσοπηγής

"Ουρανούπολις" - Πειραϊκό Χωριό, Παιανία

"Φιλοξενία" Παιδιά από Ορθόδοξες χώρες

(Λειτουργεί και Σεμινάριο Εκπαίδευσης Στελεχών Κατασκηνώσεων).
39. Ι.Μ. Πολυαννής & Κιλκισίου Κ. Σούρμενα Κιλκίς

Λεπτοκαρυά Πιερίας
40. Ι.Μ. Σάμου & Ικαρίας 1. Μετόχιο Κότσικα
41. Ι.Μ. Σερβίων & Κοζάνης Κατασκήνωση Ι. Μονή Αγίας Τριάδος Βελβενδού
42. Ι.Μ. Σιδηροκάστρου 1. "Ο ʼγ. Παύλος" Σιδηρόκαστρο
43. Ι.Μ. Σταγών & Μετεώρων 1. Ανάληψη Τρυγώνος Καλαμπάκας
44. Ι.Μ. Τρίκκης & Σταγών 1. Πύρρα – Ι. Μονή Αγ. Μοδέστου
45. Ι.Μ. Ύδρας, Σπετσών & Αιγίνης "ʼγιος Νεκτάριος" Μεσαγρός – Αίγινα

Ι. Μονή Ζωοδ. Πηγής , Πόρος
46. Ι.Μ. Φθιώτιδος 1. Καινούριο Φθιώτιδος
47. Ι.Μ. Φιλίππων, Νεαπόλεως & Θάσου 1. Σκάλα Καλλιράχης Θάσου
48. Ι.Μ. Φλωρίνης, Πρεσπών & Εορδαίας 1. "Αγ. Θαλλελαίος", Πρώτη Φλωρίνης
49. Ι.Μ. Φωκίδος 1. (υπό διοργάνωση)
50. Ι.Μ. Χαλκίδος Ταξιάρχης Ηλίων Αιδηψού

(Λειτουργεί και Σχολή Στελεχών Κατασκηνώσεων)
51. Ι.Μ. Χίου, Ψαρών & Οινουσσών "Αγ. Κοσμάς Αιτωλός", Γ.Ε.Χ.Α.

"Θαβώρ" Πν. Εστ. "Αλ. Γκιάλας"

(προγραμματίζεται η λειτουργία κατασκηνώσεως της Ι. Μητροπ. για το 2001, για τα παιδιά των Κατηχητικών)


ΣΥΝΟΛΟ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΕΙΣ : 51

ΣΥΝΟΛΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΕΩΝ : 67




[1] Ο Γ. Δίελλας είναι Πολιτικός Επιστήμων, Πτ. Διοικ. Επιχ/σεων, MSc Κοινωνικής Πολιτικής, Υπ. Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών.

[2] Η παρούσα εισήγηση αποτελεί μέρος σχετικής εργασίας που εκπονήθηκε από τον Γ. Δίελλα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης, υπό την επιστημονική επίβλεψη του Αναπληρωτή Καθηγητή Κοινωνικής Πολιτικής κ. Ιωάννη Υφαντόπουλου.

[3] Γ. Δίελλας, "Ο Κατασκηνωτικός Θεσμός, μοχλός άσκησης Κοινωνικής Πολιτικής και πεδίο εφαρμογής του Κράτους Πρόνοιας στην Ελλάδα", Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μάρτιος 2000, σελ. 4 και επ.

[4] Η Εκκλησία της Ελλάδος, λειτουργεί κατασκηνώσεις για παιδιά, εφήβους, φοιτητές, ακόμη και για ʼτομα με Ειδικές Ανάγκες (Α.Μ.Ε.Α.).

[5] ʼρθρα 7, 8 & 9, Β.Δ./24ης Ιουνίου 1949, "Περί Οργανώσεως και Λειτουργίας Παιδικών Εξοχών" (Ε.τ.Κ. 144/τ. Α’/2.7.1949).

[6] ʼρθρο 11, Β.Δ. 289/10.4.1970 "Περί μετονομασίας του Εθνικού Ιδρύματος Εργαζομένου Παιδιού εις Κοινωνικόν Κέντρον Οικογενείας και Νεότητος" (Ε.τ.Κ. 89/τ. Α’/15.4.1970).

[7] ʼρθρο 3 ν.2082/1992 "Αναδιοργάνωση της Κοινωνικής Πρόνοιας και καθιέρωση νέων θεσμών Κοινωνικής Προστασίας" (Ε.τ.Κ. 158/τ. Α’/21.9.1992) και άρθρο 8, ν.2646/1998 "Ανάπτυξη του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας" (Ε.τ.Κ. 236/τ. Α’/20.10.1998), με τα οποία θεσμοθετείται η συμμετοχή εκπροσώπου της Εκκλησίας της Ελλάδος, στη Συμβουλευτική Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων και στο Εθνικό Συμβούλιο Κοινωνικής Φροντίδας, αντίστοιχα.

[8] Π.Δ. 189/5.5.1993 "Οργανισμοί που θ’αναλάβουν την οργάνωση και λειτουργία Παιδικών Εξοχών…" (Ε.τ.Κ. 70/τ. Α’/14.5.1993).

[9] Ένωση Φορέων Ελληνικών Κατασκηνώσεων, Πρακτικά 1ου Πανελλήνιου Κατασκηνωτικού Συνεδρίου με θέμα "Ο Κατασκηνωτικός Θεσμός Προοπτικές και Εξελίξεις", υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας Πρόνοιας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Αθήνα 17 – 18 Μαϊου 1993, σελ. 56.

[10] Δίπτυχα της Εκκλησίας της Ελλάδος 2001, εκδ. Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, σελ. 804 και 943.

[11] Δελτίο Τύπου 1ου Πανελλήνιου Κατασκηνωτικού Συνεδρίου, 18 Μαϊου 1993.

[12] Καταστατικό ίδρυσης Ενιαίου Φορέα Ελληνικών Κατασκηνώσεων, άρθρο 8.

[13] Πηγές για τη σύνταξη του πίνακα : α. Δίπτυχα της Εκκλησίας της Ελλάδος 2001, εκδ. Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, σελ. 325 – 956, β. Γ. Δίελλα, "Ο Κατασκηνωτικός Θεσμός, μοχλός άσκησης Κοινωνικής Πολιτικής και πεδίο εφαρμογής του Κράτους Πρόνοιας στην Ελλάδα", Αθήνα 2000, Παράρτημα Ι (πίνακες – διαγράμματα), σελ. 1 – 3, γ. Πρακτικά 1ου Πανελλήνιου Κατασκηνωτικού Συνεδρίου, Ε.Φ.Ε.Κ. Αθήνα 1993, σελ. 17 – 18.


Προηγούμενη σελίδα