|
(Κανονισμός 139/1999)
8-10 Ὀκτωβρίου 1999 - Ἱερά Μονή Πεντέλης Εἰς τό Συμπόσιον προσεκλήθησαν ἐπισήμως δύο (2) στελέχη ἐξ ἑκάστης Ἱερᾶς Μητροπόλεως, ἐκ τῶν ἐχόντων ἰδιαίτερον περί τήν Θείαν Λατρείαν ἐνδιαφέρον κληρικῶν, συμμετέσχον δέ τελικῶς ἑβδομήκοντα ( 70 ) ἐκπρόσωποι ἐκ πεντήκοντα ( 50 ) Μητροπόλεων, ἐπιπλέον δέ αὐτῶν πολλοί καθηγηταί, φοιτηταί Θεολογίας, ἱεροσπουδασταί καί ἄλλοι ἐνδιαφερόμενοι, μέ συνολικόν ἀριθμόν συμμετεχόντων περίπου ἑκατόν πεντήκοντα ( 150 ). Κύριος σκοπός τοῦ Συνεδρίου ὑπῆρξεν ἡ ἐπί τῇ βάσει τῆς Ἱστορίας καί τῆς Θεολογίας τῆς Λατρείας μελέτη τῶν προβλημάτων, τά ὁποῖα ἀναφύονται σήμερον κατά τήν τέλεσιν τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος καί ὁ προσδιορισμός τῶν ἐξ ἐπόψεως ποιμαντικῆς καί τελετουργικῆς ληπτέων μέτρων διά τήν ἀνάδειξιν τῆς σημασίας τοῦ μυστηρίου τούτου, ὡς ἀπαρχῆς τῆς ἐν Χριστῷ ἀναγεννήσεως τοῦ ἀνθρώπου καί ἐνσωματώσεώς του εἰς τήν κοινωνίαν τῆς Ἐκλησίας. Ἐκτός τῶν ἐναρκτηρίων προσφωνήσεων, γενομένων ὑπό τοῦ προέδρου τῆς διοργανωτικῆς ἐπιτροπῆς Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας καί Ναούσης κ. Παντελεήμονος καί τοῦ ὁμοτίμου καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Εὐαγγέλου Θεοδώρου, τό πρόγραμμα τοῦ Συμποσίου περιελάμβανε ἕνδεκα (11) ἐπί μέρους εἰσηγήσεις, τάς ὁποίας παρουσίασαν ἰσάριθμοι ἐκλεκτοί ὁμιληταί, ὡς ἑξῆς: Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ἰωάννης τό θέμα: Ἅγιον Βάπτισμα καί Θεία Λειτουργία. Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος τό θέμα: Ἡ δυναμική τοῦ μυστηρίου τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος στό σύγχρονο κόσμο. Ὁ Ἀρχιμανδρίτης κ. Γεώργιος Χρυσοστόμου τό θέμα: Οἱ προβαπτισματικές ἀκολουθίες.Τελετουργική θεώρηση. Ὁ πρωτοπρεσβύτερος κ. Γεώργιος Μεταλληνός, Καθηγητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν τό θέμα: Ἐξ ὕδατος καί Πνεύματος. Ἡ θεολογία τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος. Ὁ πρωτοπρεσβύτερος κ. Μιχαήλ Καρδαμάκης, διδάκτωρ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν τό θέμα: Ἡ βαπτισματική ἀγωγή τῶν πιστῶν καί ἡ ὀρθόδοξη πνευματικότητα. Ὁ πρωτοπρεσβύτερος κ. Δημήτριος Β. Τζέρπος, διδάκτωρ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν τό θέμα: Τό Ἅγιο Βάπτισμα στή σύγχρονη ἐνοριακή πράξη. Διαπιστώσεις καί προτάσεις. Ὁ πρωτοπρεσβύτερος κ. Κωνσταντῖνος Στρατηγόπουλος τό θέμα: Βάπτισμα καί ἐξωτερική ἱεραποστολή. Ὁ κ. Ἰωάννης Φουντούλης, Ὁμότιμος καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης τό θέμα: Τό βάπτισμα τῶν ἐνηλίκων, ὁ Νηπιοβαπτισμός, τό Βάπτισμα τῆς ἀνάγκης. Τελετουργική θεώρηση. Ὁ κ. Παναγιώτης Σκαλτσῆς, ἐπ. καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης τό θέμα: Ἱστορική διαμόρφωση τῆς ἀκολουθίας τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος. Ὁ κ. Θεόδωρος Γιάγκου, ἐπ. καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης τό θέμα: Τό Βάπτισμα καί ἡ ἀποδοχή τῶν αἱρετικῶν καί σχισματικῶν. Ὁ κ. Γεώργιος Φίλιας , ἐπ. καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν τό θέμα: Τό μυστήριο τοῦ Ἁγίου Χρίσματος. Αἱ ἐργασίαι τοῦ Συμποσίου διεξήχθησαν ἀπροσκόπτως, κατά κοινήν δέ ὁμολογίαν, ἐστέφθησαν ὑπό πλήρους ἐπιτυχίας. Εἰς τοῦτο συνετέλεσεν ἰδιαιτέρως καί ἡ παρουσία τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κυρίου Χριστοδούλου, ὁ ὁποῖος ὄχι μόνον προήδρευσεν τῶν συνεδριῶν, ἀλλά καί διά τῶν παρεμβάσεών του ἐνέπνευσεν εἰς τούς συνέδρους πνεῦμα εὐθύνης καί ἐν ταὐτῷ αἰσιοδοξίας, διά τήν ἐπιτυχίαν τοῦ ἐπιχειρουμένου ἀνανεωτικοῦ ἔργου εἰς τόν χῶρον τῆς Θείας Λατρείας. Μετά τό πέρας τοῦ Συμποσίου ἡ ἀνωτέρω ἐξονομασθεῖσα διοργανωτική ἐπιτροπή τοῦ Συμποσίου ἐπεξηργάσθη τά ἐξ αὐτοῦ προκύψαντα πορίσματα, τά ὁποῖα καί συνοψίζονται εἰς τά ἑξῆς: α) Κατ' ἀρχήν ἐξήρθη, τόσον ὑπό τῶν εἰσηγητῶν, ὅσον καί ὑφ' ὅλων τῶν λαβόντων τόν λόγον συνέδρων, ἡ σημασία τῆς ὑπό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καί διά τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Θείας Λατρείας καί Ποιμαντικοῦ Ἔργου ἀναληφθείσης πρωτοβουλίας διά τήν σύγκλησιν τοῦ Αου Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων. Ἐξεφράσθη δέ ἡ εὐχή ὅπως ἡ σύγκλησις τοῦ τοιούτου Συνεδρίου καθιερωθῇ ὡς ἐτήσιος θεσμός καί μέ σκοπόν τήν προοδευτικήν καί εἰς βάθος μελέτην ὅλων τῶν λειτουργικῶν προβλημάτων, τά ὁποῖα ἀπασχολοῦν τήν Ἁγίαν ἡμῶν Ἐκκλησίαν σήμερον. Δεδομένου δέ τοῦ γεγονότος ὅτι ὑπό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἀπεφασίσθη ἡ σύστασις Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Λειτουργικῆς Ἀνανεώσεως, προτείνεται ὅπως εἰς τό ἑξῆς ἡ διοργάνωσις τοῦ ἐν λόγῳ Συνεδρίου ἀποτελέσῃ ἁρμοδιότητα καί εὐθύνην τῆς νέας αὐτῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς. β) Ὑπό τῶν συνέδρων ἐκρίθη ἐπίσης ὡς ἀπολύτως ἐπιτυχής ἡ ἐπιλογή τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος ὡς θέματος προβληματισμοῦ τοῦ Αου αὐτοῦ Λειτουργικοῦ Συμποσίου, ἀφ' ἑνός μέν διότι τό μυστήριον τοῦτο ἀποτελεῖ τήν ἀπαρχήν τῆς ἐν Χριστῷ ἀναγεννήσεως τοῦ ἀνθρώπου καί τήν θύραν διά τῆς ὁποίας ὁ ἄνθρωπος εἰσέρχεται εἰς τήν κοινωνίαν τῆς Ἐκκλησίας, καί ἀφ' ἑτέρου διότι ἡ φύσις τῶν προβλημάτων, τά ὁποῖα ἐμφανίζονται κατά τήν τέλεσίν του, ἀπαιτεῖ τήν ἄμεσον λῆψιν μέτρων, διά τήν ἄμεσον ἀποκατάστασιν τῆς φθορᾶς τήν ὁποίαν ὑπέστη εἰς τήν λειτουργικοποιμαντικήν πρᾶξιν. Ἄκρως ἐπ' αὐτοῦ ἐνδεικτική ὑπῆρξεν ἡ ὑπό τῶν ἐκροσωπησάντων τάς Ἱεράς Μητροπόλεις διαδηλωθεῖσα διάθεσις, ὅπως κινητοποιηθῇ ὅλον τό δυναμικόν τῆς Ἐκκλησίας διά τήν ἀντιμετώπισιν τῶν προβλημάτων αὐτῶν. γ) Τό Συμπόσιον κατέδειξεν ὅτι ἐκ τῶν προβλημάτων αὐτῶν πρώτην προτεραιότητα κατέχει ἡ ἀνάδειξις τῆς σωτηριολογικῆς σημασίας τοῦ μυστηρίου τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος ὡς δι' " Ὕδατος καί Πνεύματος" (Ἰω.3,5) συμμετοχῆς τοῦ ἀνθρώπου εἰς τό μυστήριον τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Ἐπειδή δέ ἐν τῇ ἐνοριακῇ πράξει τήν ἀλήθειαν αὐτήν λυμαίνεται κυρίως ἡ ἐν τῷ πνεύματι τῆς συγχρόνου ἐκκοσμικεύσεως παρατηρουμένη τάσις ἐκπτώσεως τοῦ ἱεροῦ αὐτοῦ μυστηρίου εἰς οἰκογενειακήν - κοινωνικήν ἐκδήλωσιν, διά τοῦτο καί ἡ ἀνάπτυξις καί ἐκλαῒκευσις τῆς θεολογίας τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος εἶναι ὁ πρῶτος στόχος πρός τόν ὁποῖον δέον ὅπως κατατείνῃ εἰς τό ἑξῆς ἡ σχετική μέριμνα τῆς ποιμαινούσης Ἐκκλησίας. Ὡς δεύτερον στόχον τῆς προσπαθείας αὐτῆς τό Συμπόσιον προσδιώρισεν τόν ἔλεγχον καί τή βελτίωσιν τῶν ποιμαντικῶν προϋποθέσεων ὑπό τάς ὁποίας τελεῖται σήμερον τό μυστήριον τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος. Θεωρεῖ δέ ὅτι, ἐξ αἰτίας τοῦ Νηπιοβαπτισμοῦ, ἡ ἀντίστοιχος μέριμνα τῆς Ἐκκλησίας θά πρέπει νά στραφῇ σήμερον πρός τούς γονεῖς καί τόν ἀνάδοχον τοῦ βαπτιζομένου, μέ τήν συγκατάθεσιν καί εὐθύνην τῶν ὁποίων βαπτίζονται τά νήπια. Τέλος ἡ ἐμπέδωσις τελετουργικῆς εὐταξίας γενικῶς καί ἡ διευκόλυνσις τῶν τελετουργῶν τοῦ μυστηρίου κατά τήν ἀντιμετώπισιν τῶν προβλημάτων, τά ὁποῖα προκύπτουν εἰς τήν σύγχρονον τελετουργικήν πρᾶξιν, εἶναι ὁ τρίτος κύριος στόχος τόν ὁποῖον κατέδειξεν ἡ ὅλη ὑπό τοῦ Συμποσίου ἐπεξεργασία τοῦ ἐν λόγῳ θέματος. Πρός ἐπίτευξιν δέ ὅλων τῶν προμνημονευθέντων στόχων ἐπιβάλλεται ἡ ἄμεσος λῆψις συγκεκριμένων μέτρων, ἡ ἀποτελεσματικότητα τῶν ὁποίων θά ἐξαρτηθῇ εἰς μέγα βαθμόν ἀπό τήν συντονισμένην καί συνεπῆ δρᾶσιν τῶν ἐμπλεκομένων εἰς τό θέμα αὐτό φορέων, ἤτοι τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων καί τῶν ἑκασταχοῦ ἐνοριῶν. Τά προτεινόμενα μέτρα εἶναι τά ἑξῆς: Ἄμεσος ἔκδοσις τῶν πρακτικῶν τοῦ Συνεδρίου καί κατά τό δυνατόν εὐρεῖα δωρεάν διάδοσις αὐτῶν. Ἄμεσος ἐκτύπωσις ὑπό τοῦ περιοδικοῦ " Ἐκκλησία" εἰς εἰδικόν τεῦχος τοῦ ὑπό τοῦ καθηγητοῦ κ. Ἰ. Φουντούλη συγγραφέντος κειμένου "Τό ἅγιον Βάπτισμα, Ἱστορικοτελετουργική θεώρηση " καί δωρεάν ἀποστολή του, ἐπ' εὐκαιρίᾳ τῶν ἑορτῶν τῶν Χριστουγέννων 1999, πρός ἅπαντας τούς κληρικούς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἀξιολόγησις καί κωδικοποίησις ὑπό τῆς Εἰδικῆς Συνοδικῆς 'Επιτροπῆς Λειτουργικῆς Ἀνανεώσεως τῶν ὑπό ἐγκρίτων λειτουργιολόγων διατυπωθεισῶν παρατηρήσεων καί προτάσεων ἐπί τοῦ τρόπου τελέσεως τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος σήμερον ( Προβαπτισματικαί Ἀκολουθίαι, Νηπιοβαπτισμός, Βάπτισμα ἐνηλίκων, Βάπτισμα ἀνάγκης, Τέλεσις Βαπτίσματος μετά Θείας Λειτουργίας, Ἀκολουθία ἐπιστροφῆς σχισματικῶν-αἱρετικῶν) καί ἐπί τῇ βάσει τῶν συμπερασμάτων αὐτῶν νέα ἔκδοσις τῆς ἀκολουθίας τοῦ μυστηρίου τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος, συνοδευομένη ὑπό συνοπτικοῦ λειτουργικοποιμαντικοῦ ὑπομνήματος-ὁδηγιῶν πρός τούς ἱερεῖς. Ἐπίσημος καθιέρωσις προβαπτισματικῆς πνευματικῆς συνεντεύξεως-ἐπικοινωνίας τοῦ ἐφημερίου ἱερέως μέ τούς γονεῖς καί τόν ἀνάδοχον τοῦ βαπτιζομένου, ἡ ὁποία καί θά λειτουργῇ ὡς ἀναπλήρωμα τῆς ἐλλειπούσης σήμερον προβαπτισματικῆς κατηχητικῆς προετοιμασίας. Συστηματική ὀργάνωσις εἰς ἑκάστην Ἱεράν Μητρόπολιν τῆς κατηχήσεως τῶν πρός τό Ἅγιον Βάπτισμα προσερχομένων ἐνηλίκων καί ἀνάθεσις εἰς εἰδικόν συνεργάτην συγγραφῆς εὐσυνόπτου 'Ορθοδόξου Κατηχήσεως καί μετάφρασις αὐτῆς εἰς πολλάς γλώσσας μέ σκοπόν τήν ἀντιμετώπισιν τοῦ προβλήματος αὐτοῦ. Προκήρυξις πανελληνίου θεολογικοῦ - λογοτεχνικοῦ διαγωνισμοῦ συγγραφῆς νέων βοηθημάτων καταλλήλων διά τήν βαπτισματικήν καί γενικῶς τήν λειτουργικήν ἀγωγήν τῶν πιστῶν ὅλων τῶν ἡλικιῶν. Συγκρότησις δι' ἑκάστην προγραμματιζομένην Βάπτισιν φακέλλου Ἀδείας Βαπτίσεως, εἰς τόν ὁποῖον δέον ὅπως ἐμπεριέχωνται τουλάχιστον: α)Δήλωσις τῶν γονέων ὅτι ἀναλαμβάνουν τήν εὐθύνην διά τήν χριστιανικήν ἀνατροφήν τῶν νηπιοβαπτιζομένων τέκνων των. β) Βεβαίωσις ἐκκλησιαστικῆς ἀρχῆς ὅτι ὁ ἀνάδοχος εἶναι χριστιανός ὀρθόδοξος.γ) Ἔντυπον κατηχητικόν ὑλικόν, ἐγκεκριμένον ὑπό τῆς ἐπισήμου Ἐκκλησίας, τό ὁποῖον καί θά ἐπιδίδεται ὑποχρεωτικῶς εἰς τούς ἐνδιαφερομένους διά τήν ἐνημέρωσίν των. Ἵδρυσις εἰς ἑκάστην Ἱεράν Μητρόπολιν Εἰδικοῦ Γραφείου Βαπτίσεων μέ σκοπόν τόσον τόν διοικητικόν ἔλεγχον καί τήν ἀρχειοθέτησιν τῶν ἐκ τῶν φακέλλων Ἀδείας Βαπτίσεως προκυπτόντων στοιχείων, ὅσον καί τήν καλλιτέραν ποιμαντικήν ἀξιοποίησιν αὐτῶν εἰς ἐπίπεδον ἐνορίας καί ἐπισκοπῆς. Ἐπισημαίνεται ἐνταῦθα ἰδιαιτέρως ὁ ἔλεγχος καί ἡ ἐνδεχομένη ἐπί τά βελτίω ἀντικατάστασις τῶν χρησιμοποιουμένων διά τήν καταχώρισιν τῶν σχετικῶν στοιχείων ἐντύπων ( βιβλίων, ἐγγράφων, ἀναμνηστικῶν κ.λπ.). Διοργάνωσις κατά Μητροπόλεις Εἰδικῶν Ἱερατικῶν Συνάξεων μέ σκοπόν τήν ἐπιμόρφωσιν καί γενικῶς τήν εὐαισθητοποίησιν τῶν κληρικῶν εἰς τήν ἀντιμετώπισιν ὅλων τῶν κατά τήν τέλεσιν τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος προκυπτόντων σήμερον προβλημάτων. Καθιέρωσις ἐπισήμων βαπτισματικῶν ἡμερῶν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, (π. χ. Μ. Σάββατον, Φῶτα, Πεντηκοστή ) καί πρότυπος τέλεσις ὑπό τῶν ἐπισκόπων ἤ ἄλλων εἰδικῶς πρός τοῦτο ἐντεταλμένων κληρικῶν ὁμαδικῶν βαπτίσεων, ἰδίᾳ ἐνηλίκων καί ἐλεγχομένη ἐνθάρρυνσις τῆς μετά Θείας Λειτουργίας τελέσεως τοῦ ἱεροῦ αὐτοῦ μυστηρίου. Κωδικοποίησις τῶν διεπουσῶν τήν τέλεσιν τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος νομοκανονικῶν διατάξεων καί ἐπεξηργασμένη συνοπτική παρουσίασις αὐτῶν πρός ποιμαντικήν χρῆσιν. Μέριμνα διά τήν βελτίωσιν τῆς ὑπό τῶν κατηχητικῶν βοηθημάτων τῶν ἐκκλησιαστικῶν κατηχητικῶν σχολείων καί τῶν διδακτικῶν βιβλίων τῶν Θρησκευτικῶν Δημοτικῆς καί Μέσης Ἐκπαιδεύσεως προσφερομένης βαπτισματικῆς ἀγωγῆς . Συνεργασία μετά τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί Θεολογικῶν Σχολῶν διά τήν καλλιτέραν ἐκπαίδευσιν τῶν ὑποψηφίων κληρικῶν εἰς τήν Ποιμαντικήν καί Τελετουργικήν τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος καί τῶν ἄλλων ἱερῶν μυστηρίων. Εὐκαιριακή βαπτισματική ἀγωγή τοῦ λαοῦ διά μέσου τοῦ θείου κηρύγματος, ραδιοτηλεοπτικῶν ἐκπομπῶν, ἐντύπων, σχολῶν γονέων κλπ. καί διοικητική ἀντιμετώπισις τῶν ἐκ τῶν διαφόρων ἐπαγγελματιῶν, ὡς φωτογράφων, ἀνθοπωλῶν κ. λπ. δημιουργουμένων προβλημάτων κατά τήν τέλεσιν τῶν ἱερῶν μυστηρίων γενικῶς. Καταχώρισις εἰς τό διαδύκτιον ( internet) μιᾶς ἑνιαίας δι' ὅλην τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος '' ἐνοριακῆς" ἰστοσελίδος, μέ ἅπαντα τά σχετικά πρός τήν τέλεσιν τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος καί τῶν ἄλλων ἱερῶν μυστηρίων στοιχεῖα. Μέριμνα διά τήν ἐπί τῇ βάσει ἐκκλησιαστικῶν προδιαγραφῶν παραγωγήν τῶν διαφόρων βαπτισματικῶν εἰδῶν ὡς ἐλαίου, λαμπάδων, ἐνδυμάτων, κοσμημάτων κ.λπ ὑπό τοῦ ἐμπορίου καί διερεύνησις τῆς δυνατότητος παραγωγῆς καί διάθεσις τῶν εἰδῶν αὐτῶν ὑπό ἱερῶν μονῶν. Ἐν συνεργασίᾳ μετ' ἄλλων συναρμοδίων φορέων σχεδιασμός ὑπό τοῦ Γραφείου Ναοδομίας τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἑνός προτύπου συγχρόνου Βαπτιστηρίου, ὑποχρεωτική πρόβλεψις τοιούτου χώρου εἰς τά σχέδια ὅλων τῶν ὑπό ἀνέγερσιν νέων μεγάλων ναῶν καί μελέτη τῆς δυνατότητος διαμορφώσεως τοιούτων χώρων εἰς ὑπάρχοντας ναούς, τουλάχιστον εἰς τάς ἕδρας τῶν Μητροπόλεων. Προγραμματισμένη ἔκδοσις σειρᾶς συνοδικῶν ἀποφάσεων καί ἐγκυκλίων διά τήν κατ' ἀρχήν ἔγκρισιν καί πραγμάτωσιν ὅλων τῶν ἀνωτέρω μνημονευομένων μέτρων καί ὅσων ἄλλων ἤθελον κριθῇ ἀναγκαῖα εἰς τό μέλλον.
|
 |
|