Προηγούμενη σελίδα


Περί τοῦ ἐπιτρεπτοῦ τῆς ἐκκλησιαστικῆς κηδεύσεως τῶν θανόνων ἀβαπτίστων βρεφῶν.

Ξενοφῶντος Παπαχαραλάμπους, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.

Μέλους τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Δογματικῶν και Νομοκανονικῶν Ζητημάτων, τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

Τὸ πρόβλημα τῆς παροχῆς ἐκκλησιαστικῆς κηδείας ἤ μὴ εἰς τὰ ἀποθανόντα ἀβάπτιστα νήπια, προφανῶς τέκνα Ὀρθοδόξων γονέων, οἱ ὁποῖοι εἶχον τελέσει θρησκευτικὸν ἤ καὶ πολιτικὸν γάμον, ἤ καὶ ἐνδεχομένως καρπὸς σχέσεως ἐκτὸς νομίμου συμβιώσεως καὶ συζυγίας, συνδέεται πρὸς τὴν ἰδιότητα ἤ μὴ τῶν νηπίων τούτων ὡς μελῶν τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ἀποκτᾶται διὰ τοῦ Μυστηρίου τοῦ βαπτίσματος.

Συναφῶς ἀπὸ τῶν πρώτων χριστιανικῶν χρόνων ὑπάρχει ὁ προβληματισμὸς καὶ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ τῶν νεωτέρων θεολόγων, Ὀρθοδόξων καὶ Ἑτεροδόξων, ὡς πρὸς τὴν τύχην τῶν ἀβαπτίστων νηπίων μετὰ τὸν θάνατον τούτων διὰ διαφόρους λόγους καὶ τὴν ἔξοδόν των ἐκ τῆς παρούσης ζωῆς.

Διερωτῶνται κατὰ ταῦτα, ἐὰν τὰ θανόντα ἀβάπτιστα νήπια ἀποκλείωνται μόνον τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν ἤ καὶ τιμωρῶνται διᾶ θετικῶν ποινῶν, ἐφ' ὅσον ὡς ἀβάπτιστα, εἶναι μὲν φορεῖς τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, δὲν ἔχουν ὅμως μετὰ λόγου ἐπιτέλεσιν προσωπικῶν ἁμαρτημάτων καὶ ἄρα κολαστέων.

Ὁ προβληματισμὸς οὗτος ἐκφράζεται σαφῶς εἰς τὴν θεολογίαν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, γράφοντος. "Τοὺς δέ, μήτε δοξασθήσεσθαι, μήτε κολασθήσεσθαι παρὰ τοῦ δικαίου κριτοῦ, ὡς ἀσφραγίστους μέν, ἀπονήρους δέ, ἀλλὰ παθόντας μᾶλλον τὴν ζημίαν, ἤ δράσαντας. Οὐ γὰρ ὅστις οὐ κολάσεως ἄξιος, ἤδη καὶ τιμῆςž ὥσπερ οὐδὲ ὅστις οὐ τιμῆς, ἤδη καὶ κολάσεως".

Τὴν θέσιν τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας ὡς πρὸς τὴν τύχην γενικῶς τῶν ἀβαπτίστων νηπίων, μακρὰν παντὸς πνεύματος σχολαστικισμοῦ ἤ τῆς ἀντιλήψεως ὅτι ἀποθανόντα ἀβάπτιστα ὑφίστανται περισσότερον ἐλαφρὰς ποινάς, ἐκφράζεται καθ' ἡμᾶς, εἰς τὴν ἀπόφασιν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου μετὰ τῆς περὶ αὐτὸν Συνόδου κατὰ τὸ 1815 εἰς ἀπάντησιν τῆς θέσεως τοῦ Μεγάλου Οἰκονόμου, διατυπώσαντος εἰς τὴν Κατήχησιν αὐτοῦ τὴν ἄποψιν ὅτι τὰ νήπια δὲν κολάζονται. Ἡ ἀπάντησις αὕτη ἐκφράζει καθ' ἡμᾶς τὸ πνεῦμα τῆς θεολογίας τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας καῖ ἰδιαιτέρως τὸν προβληματισμὸν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, διὸ καὶ κρίνομεν σκόπιμον τὴν παράθεσίν της.

"Τὰ ἀβάπτιστα νήπια τελευτῶντα οὐ κολάζονται, ὡς προαιρετικῆς ἁμαρτίας καθαρεύοντα, τῆς γε μὴν οὐρανίου βασιλείας οὐκ ἀξιοῦνται, ὡς μὴ καθαρθέντα διὰ τοῦ θείου λουτροῦ καὶ μὴ τυχόντα τῆς πνευματικῆς ἀναγεννήσεως".

Κρίνομεν κατόπιν τῶν ἀναφερθέντων σκόπιμον, ὅπως παρουσιάσωμεν ἐν συνόψει τὴν ὅλην διδασκαλίαν τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας περὶ τὴν ἀναγκαιότητα τοῦ βαπτίσματος παντὸς ἀνθρώπου καὶ τὰ εὐεργετικά ἀποτελέσματα τοῦ βαπτίσματος διὰ τὸν βαπτισθέντα.

Περὶ τῆς ἀναγκαιότητας τῆς καθάρσεως τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ νηπίου μαρτυρεῖ πολλαχῶς ἡ ἁγία Γραφή, ὅταν ὁμιλῇ περὶ ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν, περὶ τῆς ἐξ ἁγίου Πνεύματος ἀναγεννήσεως καὶ περὶ τῆς συνθανατώσεως τῇ ἁμαρτίᾳ καὶ συνταφῆς τοῦ ἀνθρώπου ἐν Χριστῷ ἐν ἀναφορᾷ εἰς τὸ βάπτισμα.

Καὶ εἰς τὴν Παράδοσιν τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας τονίζεται καὶ ἡ ἀναγκαιότης τοῦ βαπτίσματος καὶ κυρίως ὁ καθαρτικὸς χαρακτὴρ τοῦ ἁγίου βαπτίσματος ἐν ἀναφορᾷ πάντοτε εἰς τὴν διδιασκαλίαν τῆς ἁγίας Γραφῆς.

Γρηγόριος ὁ Θεολογος τονίζει σχετικῶς: "Τὸ φώτισμα λαμπρότης ἐστὶ ψυχῶν, βίου μετάθεσις, ἐπερώτημα τῆς εἰς Θεὸν συνειδήσεωςž τὸ φώτισμα βοήθεια τῆς ἀσθενείας τῆς ἡμετέραςž τὸ φώτισμα σαρκὸς ἀπόθεσις, Πνεύματος ἀκολούθησις, Λόγου κοινωνία, πλάσματος ἐπανόρθωσις, κατακλυσμὸς ἁμαρτίας, φωτὸς μετουσία, σκότους κατάχυσιςž τὸ φώτισμα, ὄχημα πρὸς Θεόν, συνεδκημια Χριστοῦ, ἔρεισμα πίστεως, νοῦ τελείωσις, κλεῖς οὐρανῶν βασιλείας, ζωῆς ἄμειψις, δουλείας ἀναίρεσις, δεσμῶν ἔκπλυσις, συνθέσεως μεταποίησης" Παραπλήσια διδάσκει καὶ Βασίλειος ὁ Μέγας, γράφων: "Ὅτι δύο σκοπῶν ἐν τῷ βαπτίσματι προκειμένων, καταργῆσαι μὲν τὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας, τό μηκέτι αὐτὸ καρποφορεῖν τῷ θανάτω, ζῆν δὲ τῷ Πνεύματι, καὶ τὸν καρπὸν ἔχειν ἐν ἁγιασμῷž τὸ μὲν ὕδωρ τοῦ θανάτου τὴν εἰκόνα παρέχει, ὥσπερ ἐν ταφῇ τὸ σῶμα παραδεχόμενον.ž τό δέ Πνεῦμα τήν ζωοποιόν ἐνίησι δύναμιν, ἀπο τῆς κατά τήν ἁμαρτίαν νεκρότητος εἰς τήν ἐξ ἀρχῆς ζωήν τάς ψυχάς ἡμῶν ἀνακαινίζον. Τοῦτο οὖν ἐστί τό ἄνωθεν γεννηθῆναι ἐξ ὕδατος καί Πνεύματος ὡς τῆς μέν νεκρώσεως ἐν τῷ ὕδατι τελουμένης, τῆς δέ ζωῆς ἡμῶν ἐνεργουμένης διά τοῦ Πνεύματος". Τόν ἀνακαινιστικόν χαρακτῆρα τοῦ βαπτίσματος ἐξαίρει καὶ ὁ Γρηγόριος ὁ Νύσσης, ὅταν λέγῃ: "βάπτισμα τοίνυν ἐστίν ἁμαρτιῶν κάθαρσις, ἄφεσις πλημμελημάτων, ἀνακαινισμοῦ καὶ ἀναγεννήσεως αἰτία". Συναφῶς καὶ Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς τονίζει ὅτι "διὰ τοῦ βαπτίσματος τὴν ἀπαρχήν τοῦ ἁγίου Πνεύματος λαμβάνομεν, καὶ ἀρχή ἑτέρου βίου γίνεται ἡμῖν ἡ παλιγγενεσία καὶ σφραγίς, καὶ φυλακτήριον, καὶ φωτισμός".

Ἀλλά καὶ εἰς τοὺς νεωτέρους χρόνους ἡ περί τοῦ βαπτίσματος διδασκαλία τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας ταυτίζεται ἀπολύτως πρὸς ἐκείνην τῆς ἀρχαίας ἀδιαιρέτου Ἐκκλησίας τῶν μεγάλων Πατέρων αὐτῆς τῶν πρώτων μ.Χ. αἰώνων.

Ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ἱερεμίας ὁ Β εἰς τὴν πρώτην ἀπόκρισίν του πρὸς τὴν Αὐγουσταίαν Ὁμολογίαν "εἰς Τύβιγγαν αφος πεμφεῖσαν" ὑπ' αὐτοῦ "τοῖς σοφωτάτοις καὶ ἀνδροῖν, τῷ τε τῆς θεολογίας διδασκάλῳ κυρίῳ Ἰακώβῳ τῷ καγκελαρίῳ καὶ κυρίῳ Μαρτίνῳ τῷ Κρουσίῳ" ἀποδέχεται τὴν ἀναγκαιότητα τοῦ βαπτίσματος "πρὸς κάθαρσιν δηλαδὴ τῆς τοιαύτης προπατορικῆς ἁμαρτίας", ἐπικαλούμενος τοὺς λόγους τοῦ Κυρίου ἐν εὐαγγελίοις, "ἐὰν μή τις γεννηθῇ δι' ὕδατος καὶ Πνεύματος οὐ μὴ εἰσέλθῃ εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν", ἀναφερόμενος "ὅτι δεῖ βαπτίζεσθαι τὰ βρέφη, καὶ μὴ πρὸς καιρόν περιμένειν".

Ὡσαύτως καὶ ὁ Μητροφάνης Κριτόπουλος εἰς τὴν Ὁμολογίαν αὐτοῦ διδάσκει "τὴν δὲ τοῦ ἁγίου βαπτίσματος δύναμιν τηλικαύτην, ὅτι τοὺς τελουμένους ἀποπλύνει καὶ ἀποκαθαίρει τῆς προγονικῆς ἁμαρτίας, ἥτις ἐστὶν ἡ πρὸς πᾶσαν κακίαν ροπὴ καὶ ἄλογος ἐπιθυμία, ὅτι καταλλάττει αὐτοὺς τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ διὰ τοῦ ὁμοιώματος τοῦ θανάτου τοῦ μονογενοῦς αὐτοῦ Υἱοῦ ἐν τῇ χάριτι τοῦ παναγίου Πνεύματος, καὶ υἱοθετεῖ τούτους αὐτῷ".

Καὶ ἡ Ὀρθόδοξος Ὁμολογία Πέτρου Μογίλα, Μητροπολίτου Κιέβου, ἀποφαίνεται, ὅτι "τὸ βάπτισμα εἶναι μία ἔκπλυσις καὶ ἀναίρεσις τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος" διὰ τοῦ ὁποίου "γίνεται ἡ διαλλαγή τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεόν, καὶ συγχωρεῖται ἡ εἴσοδος εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν" συμφώνως πρὸς τὸ Ἰω. 3, 5 καθ' ὅτι "τὸ μυστήριον τοῦτο σηκώνει ὅλα τὰ ἁμαρτήματα, εἰς μὲν τὰ βρέφη τὸ προπατορικόν, εἰς δὲ τοὺς μεγάλους καὶ τὸ προπατορικὸν καὶ τὸ προαιρετικόν".

Ἡ ἀναγκαιότης τοῦ Μυστηρίου τοῦ βαπτίσματος καὶ διὰ τὰ νήπια τονίζεται καὶ κατὰ τὴν Ὁμολογίαν Δοθισέου Ἱεροσολύμων εἰς τὸν ις΄ ὅρον αὐτῆς, ἔνθα δηλοῦται, ὅτι "ἀποτελέσματα δὲ τοῦ βαπτίσματος, συνελόντι φάναι, πρῶτον, ἡ ἄρσις τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος καὶ ὅσων ἄλλων ἁμαρτιῶν πεπραχθὼς ἦν ὁ βαπτισθείς. δεύτερον, ρύεται ἐκείνου τῆς ἀϊδίου ποινῆς, ᾗτινι ὑπέκειτο, εἴτε διὰ τὸ ἀρχέγονον ἁμάρτημα, εἴτε δι' ἅ ἰδικῶς ἔπραξε θανασίμως".

Ἡ ἀρχαία Ἐκκλησία λαβοῦσα ὑ' ὄψιν σοβαρῶς τὰ ὄντως σωτήρια ἀποτελέσματα τοῦ βαπτίσματος διὰ πάντα ἄνθρωπον, παρὰ τὰς ἐπιφυλάξεις τοῦ Τερτυλλιανοῦ, ὁ ὁποῖος ἐθεώρει περιττὸν τὸ βάπτισμα τῶν νηπίων, λόγῳ τῆς ἀθωότητος τούτων, διὸ καὶ προέτρεπε νὰ βαπτίζωνται τὰ νήπια, ὅταν γίνωνται ἔφηβοι, εἰς τὴν πρᾶξιν ἐβάπτιζε ταῦτα ἀπό νηπιακῆς ἡλικίας ἤδη ἀπὸ πρώτων αἰώνων, διότι ταῦτα συμφώνως καὶ πρὸς τὸν ἅγιον Κυπριανόν οὐδεμίαν προσωπικὴν ἁμαρτίαν φέρουν πλὴν τῆς κατά σάρκα γεννήσεως ἐξ' Ἀδάμ.

Εἰς τὰ πρόσωπα πολλῶν Πατέρων τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας ἀποδοκιμάζεται βαρέως πᾶσα ἀναβολὴ καὶ βραδύτης διὰ τὴν ἀποδοχὴν τοῦ βαπτίσματος.

Ὁ Γρηγόριος ὁ Νύσσης ἐπισημαίνει χαρακτηριστικῶς: "Ψυχὴν ἀφώτιστον καὶ τῇ χάριτι τῆς παλιγγενεσίας μὴ κοσμηθεῖσαν, οὐκ οἶδα οὐδὲ εἰ ἄγγελοι μετὰ τὸν χωρισμὸν τοῦ σώματος ὑποδέχονται. Πῶς γὰρ τὴν ἀσφράγιστον, τὴν μηδὲν τῆς δεσποτείας ἐπίσημον φέρουσαν; Ἤ εἰκὸς ἐμφέρεσθαι τῷ ἀέρι πλανωμένην καὶ ἀλητεύουσαν, καὶ ἀζήτητον, ὡς ἀδέσποτον. ἐπιθυμοῦσαν ἀναπαύσεως καὶ μονῆς, καὶ μὴ εὑρίσκουσαν ὀδυρομένην ἀνόνητα, καὶ μεταμελουμένην ἄπρακτα".

Συναφῶς καὶ ὁ Μέγας Βασίλειος προσπαθεῖ νὰ προσελκύσῃ πρὸς τὸ ἅγιον βάπτισμα, γράφων: "Μηδείς σε ἐξαπατάτω κενοῖς λόγοις. Ἐπιστήσεται γάρ σοι αἰφνίδιος ὄλεθρος, καὶ ἡ καταστροφὴ ὁμοίως καταιγίδι παρέσται. Ἥξει ἄγγελος κατηφής, ἀπάγων βιαίως καὶ σύρων σου τὴν ψυχὴν δεδεμένην ταῖς ἁμαρτίαις πυκνὰ μεταστρεφομένην πρὸς τὰ ὧδε, καὶ ὀδυρομένην ἄνευ φωνῆς, τοῦ ὀργάνου λοιπὸν τῶν θρήνων ἀποκλεισθέντος. Ὦς πόσα σπαράξεις σεαυτόν! πόσα στενάξεις! ἄπρακτα μετανοῶν ἐπὶ τοῖς βουλευθεῖσιν, ὅταν ἴδης τὴν φαιδρότητα τῶν δικαίων ἐν τῇ λαμπρᾶ διανομῆ τῶν δώρων, καὶ τὴν κατήφειαν τῶν ἁμαρτωλῶν ἐν τῷ σκότει τῷ βαθυτάτῳ".

Ἡ Ἐκκλησία εἰς τὰ πρόσωπα τῶν Πατέρων αὐτῆς ὑλοποίησε τὰ εὐεργετικὰ ἀποτελέσματα τοῦ βαπτίσματος διὰ τῆς καθιερώσεως τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ ἀπὸ τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, διὰ νὰ μὴ φύγῃ, εἰ δυνατόν, οὐδεν νήπιον ἀσφράγιστον διὰ τὴν μετά θάνατον ζωήν, λαβοῦσα σοβαρῶς ὑπ' ὄψιν τὴν ἔλλειψιν ἀρνητικῶς ὡς ἐμποδίου τῆς ἐλευθερίας τῆς βουλήσεως τοῦ νηπίου, τὸ ὁποῖον καὶ βαπτίζεται τῃ ὑπάρξει τοῦ ἀναδόχου καὶ τῇ συγκαταθέσει τῶν γονέων αὐτοῦ, οἱ ὁποῖοι γονεῖς καὶ ἀνάδοχος ἀναλαμβάνουν καὶ τὸ τεράστιον βάρος τῆς εἰς Χριστὸν κατηχήσεως τοῦ βαπτισθέντος νηπίου κατὰ τὴν πορείαν τῆς ἐνηλικιώσεως αὐτοῦ καὶ ἐκφράσεως θετικῶς ἤ καὶ ἀρνητικῶς τῆς βουλήσεώς του πρὸς τὴν χορηγηθεῖσαν ἐν ἁγίῳ Πνεύματι διὰ τοὺ βαπτίσματος πνευματικὴν ἀναγέννησιν ἐν Χριστῷ.

Συμφώνως πρὸς τὰ ἀνωτέρω ἐκτεθέντα, τόσον ἐν ἀναφορᾷ εἰς τὴν ἁγίαν Γραφήν, ὅσον καὶ εἰς τὴν ἱερὰν Παράδοσιν τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, οὐδεὶς δύναται νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἐὰν δὲν ἀπαλλαγῇ τοῦ προπατορικοῦ ρύπου καὶ δὲν ἀναγεννηθῇ διὰ τοῦ ἁγίου βαπτίσματος πνευματικῶς, τόσον ὁ ἐνῆλιξ, ὅσον καὶ τὸν νήπιον. Μόνον τὸ μαρτύριον τοῦ αἵματος ἐθεωρήθη ὑπὸ τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας βάπτισμα σωτήριον καὶ μάλιστα καλύτερον τοῦ δι' ὕδατος βαπτίσματος τῆς Ἐκκλησίας, διότι δι' αὐτοῦ ὁ μαρτυρήσας ἐπεσφράγισε τὴν ὁμολογίαν τῆς πίστεως εἰς τὸ Χριστὸν διὰ τοῦ μαρτυρικοῦ του τέλους τελειωθεὶς ἐν τῷ μαρτυρίῳ αὐτοῦ.

Ἡ πρώτη ἀναφορὰ εἰς τὸ Μαρτύριον ὡς βάπτισμα αἵματος καὶ ὡς ποτήριον θανάτου γίνεται διὰ τῶν λόγων τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ "δύνασθε πιεῖν τὸ ποτήριον ὅ ἐγὼ πίνω, καὶ τὸ βάπτισμα ὅ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθῆναι, οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ, δυνάμεθα. Ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖςž τὸ μὲν ποτήριον ὅ ἐγὼ πίνω πίεσθε, καὶ τὸ βάπτισμα ὅ ἐγὼ βαπτίζομαι, βαπτισθήσεσθε".

Τὸ Μαρτύριον ἐχαρακτηρίσθη εἰς τὴν ἀρχαίαν Ἐκκλησίαν βάπτισμα αἵματος. Αἱ Διαταγαὶ τῶν Ἀποστόλων, ἀπηχοῦσαι πιθανῶς τὴν παράδοσιν ταύτην, τονίζουν ὅτι τὸ πάθος "τὸ ὑπὲρ Χριστοῦ ἔσται", τῷ Μάρτυρι "γνησιώτερον βάπτισμα, ὅτι αὐτὸς μὲν πείρᾳ συναποθνήσκει τῷ Κυρίῳ, οἱ δὲ λοιποὶ τύπῳ". Ὁ Ὠριγένης λέγει, ὅτι "ἄφεσιν δὲ λαμβάνει ἁμαρτημάτων καὶ ὁ τοῦ μαρτυρίου ὑπομείνας βάπτισμα, βάπτισμα τὸ μαρτύριον...".

Γρηγόριος ὁ Θεολόγος γράφει σχετικῶς διὰ τὸ Μαρτύριον: "Οἶδα καὶ τέταρτον βάπτισμα, τὸ διὰ μαρτυρίου καὶ αἵματος, ὅ καὶ αὐτὸς Χριστὸς ἐβαπτίσατο, καὶ πολύ γε τῶν ἄλλων αἰδεσιμώτερον, ὅσῳ δευτέροις ρύποις οὐ μολύνεται". Ὁ Ἰωάννης Χρυσόστομος, ὁμιλῶν περὶ τοῦ Μαρτυρίου ὡς βαπτίσματος αἵματος, παρατηρεῖ: "Καὶ μὴ θαυμάσητε, εἰ βάπτισμα τὸ μαρτύριον ἐκάλεσαž καὶ γὰρ καὶ ἐνταῦθα τὸ Πνεῦμα μετὰ πολλῆς εὑρίσκεται τῆς δαψιλείας, καὶ ἁμαρτημάτων ἀναίρεσις καὶ ψυχῆς γίνεται καθαρμὸς θαυμαστός τις καὶ παράδοξοςž καὶ ὥσπερ οἱ βαπτιζόμενοι τοῖς ὕδασιν, οὕτως οἱ μαρτυροῦντες τῷ ἰδίῳ λούονται αἵματιž ὅ δὴ καὶ ἐπὶ τούτοις γεγένηται". Συναφῶς, Κύριλλος ὁ Ἱεροσολύμων τονίζει: "εἴ τις μὴ λάβῃ τὸ βάπτισμα, σωτηρίαν οὐκ ἔχει, πλὴν μόνων μαρτύρων, οἵ καὶ χωρὶς τοῦ ὕδατος λαμβάνουσι τὴν βασιλείαν".

Ἡ διδασκαλία αὕτη περὶ τοῦ Μαρτυρίου, ὡς βαπτίσματος αἵματος, ἔχει ἀναφορὰν εἰς ὅλην τὴν ἀρχαίαν Ἐκκλησίαν εἴτε κατ' Ἀνατολάς, ὡς ὁ Μέγας Βασίλειος, εἴτε κατὰ τὴν Δύσιν. Χαρακτηριστικῶς ἔγραφεν ὁ Τερτυλλιανός: "Est quiden nobis etiam secundum lavacrum, unum et ipsum, sauguinis, scilicet: de quo Dominusž Habeo, inquit, baptismo tingui (Luc. XII, 50), cum jam tinctus fuisset”.

Ἡ κατὰ τὴν 29ην Δεκεμβρίου ἑορτὴ τῶν νηπίων τῶν ὑπὸ Ἡρώδου ἀναιρεθέντων ἐν σαφεῖ χριστολογικῇ ἀναφορᾷ εἶναι "μία ἔτι ἔνδειξις τῆς πίστεως τῆς Ἐκκλησίας εἰς τὸ βάπτισμα τοῦ μαρτυρίου, ὅπερ ἠδύναντο κατὰ τὸν λόγον τοῦτον νὰ ὑποστῶσι καὶ τὰ ἄμοιρα εἰσέτι λόγου καὶ ἀρετῆς νήπια", οὐδόλως ὅμως παρέχει οὐδ' ἐπ' ἐλάχιστον διὰ τῆς πίστεως τῶν γονέων ἐνδείξεις περῖ τοῦ χαρακτῆρος τοῦ θανάτου τῶν νηπίων, ὁ ὁποῖος ἐπέρχεται οὐχὶ εἰς κατάστασιν πολεμικῶν συγκρούσεων, μετ' ἀλλοφύλων καὶ δὴ ἀντιχρίστων πολεμίων εἴτε ἐξωτερικῶν ἐχθρῶν.

Εἰς τὴν περίπτωσιν τοῦ θανάτου νηπίων (εἴτε ὡς ἐμβρύων κυοφορουμένων, εἴτε ὡς βρεφῶν) ὑπὸ ἀντιχρίστων δολοφόνων ἐχθρῶν διὰ φονεύσεως, εἴτε τῶν μητέρων (ἐγκύων), εἴτε καὶ τῶν ἰδίων τῶν νηπίων, ἡ Ἐκκλησία δύναται καθ' ἡμᾶς νὰ θεωρήσῃ τὸν θάνατον τοῦτον τῶν νηπίων βάπτισμα αἵματος, ἔστω καὶ ἐμμέσως, καὶ κατὰ συνέπειαν οὐδεὶς λόγος ὑπάρχει περὶ μὴ ἐκκλησιαστικῆς κηδεύσεως τούτων, ἄν καὶ δὲν ὑπαρχῃ ἐνσυνείδητος συμμετοχὴ τῆς βουλήσεως τούτων, καθ' ὅτι ἔμβρυα καὶ νήπια.

Πρόκειται, ἀσφαλῶς, περὶ θανάτου τῶν ἐμβρύων καὶ τῶν νηπίων κατὰ τὴν διάρκειαν πολεμικῶν καταστάσεων, καθ' ἅς οἱ γονεῖς καὶ ἰδίᾳ αι μητέρες τούτων εὑρέθησαν εἰς κατάστασιν ἀναγκαστικῆς ἀμύνης, χωρὶς νὰ προκαλέσουν παντοιοτρόπως τοὺς ἀντιπάλους, ἀλλ' ἀφοῦ καὶ προσεπάθησαν νὰ λύσουν εἰρηνικῶς τὰς διαφορὰς πρὸς τούτους, οἱ ὁποῖοι διετέθησαν προκλητικῶς καὶ μετὰ θρασύτητος κατὰ τῆς ζωῆς τῶν γονέων καὶ δὴ τῶν μητέρων τῶν ἐμβρύων καὶ νηπίων καὶ οὐχῖ μόνον τῆς περιουσίας τούτων, τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν ἤ καὶ τῆς τιμῆς τούτων.

Ἰδιάζουσα περίπτωσις εἶναι ὅλα τὰ νήπια, τέκνα Ὀρθοδόξων γονέων, τὰ ὁποῖα ἐδέχθησαν τῇ προσφορᾷ τῆς μητρὸς αὐτῶν (ὑποτίθεται καὶ τῇ συγκαταθέσει καὶ τοῦ πατρὸς) τὰς εὐχὰς τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, ὅπως παραμείνουν ὑγιῆ καὶ ἐν εὐθέτῳ καιρῷ κατστοῦν μέλη τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκλκήσάις διὰ τοῦ βαπτίσματός των.

Εἶναι γνωστὸν ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Καθολικὴ Ἐκκλησία δέχεται καὶ εἰς τὸν χῶρον τοῦ ἱεροῦ ναοῦ καὶ μάλιστα εἰς τὴν θείαν Λειτουργίαν οὐ μόνον τους βεβαπτισμένους Ὀρθοδόξους πιστούς, μέλη της, ἀλλὰ καὶ τοὺς Κατηχουμένους, τοὺς μέλλοντας δῆλον ὅτι μετὰ τὴν ὁλοκλήρωσιν τῆς κατηχήσεώς των εἰς τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν νὰ βαπτισθοῦν εἰς τὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ νὰ καταστοῦν καὶ οὗτοι μέλη της. Οἱ Κατηχούμενοι οὗτοι μετέχουν τῆς θείας Λειτουργίας μέχρι τοῦ τμήματος ταύτης, ὅταν δηλ. ἄρχεται ἡ θεία Λειτουργία τῶν πιστῶν, ὁπότε οὗτοι ὡς Κατηχούμενοι ἀποχωροῦν τοῦ χώρου τοῦ ἱεροῦ ναοῦ καὶ τῆς θείας Λειτουργίας ὡς μὴ μεμυημένοι, καθ' ὅτι μὴ βαπτισθέντες. Εἶναι ἐνδεικτικὸν ὅτι οὗτοι ἀκροῶνται τῶν ἱερῶν Ἀναγνωσμάτων, τοῦ τε ἀποστολικοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελικοῦ, καὶ μάλιστα καὶ τῆς εὐχῆς πρὸ τῆς ἀναγνώσεως τοῦ Εὐαγγελίου. Ἡ εὐχὴ αὕτη ἔχει βαθύτατον θεολογικὸν περιεχόμενον διὰ τὴν ὅλην πνευματικὴν ζωὴν τοῦ Ὀρθοδόξου πιστοῦ καὶ ἐμμέσως καὶ παντὸς Κατηχουμένου διὰ τὴν καλυτέραν κατανόησιν ὑπὸ τούτων τοὺ θείου θελήματος καὶ κατὰ συνέπειαν θετικὴν θεάρεστον πολιτείαν τούτων.

Ἡ τοπικὴ Ἐκκλησία, εἰς τὴν λατρευτικὴν σύναξιν τῆς ὁποίας μετέχουν, ὡς εἴπομεν, καὶ οἱ Κατηχούμενοι, δέεται ὑπὲρ τῶν Κατηχουμένων, προσεύχεται πρὸς τὸν Θεὸν διά τοὺς "Κατηχουμένους, τοὺς ὑποκεκλικότας τὸν ἑαυτῶν αὐχένα" εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ὅπως οὗτοι καταξιωθοῦν "ἐν καιρῷ ἐυθέτῳ, τοῦ λουτροῦ τῆς παλιγγενεσίας, τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν, καὶ τοῦ ἐνδύματος τῆς ἀφθαρσίας", καὶ ἑνωθοῦν "τῇ ἁγίᾳ" τοῦ Χριστοῦ "Καθολικῇ καὶ Ἀποστολικῇ Ἐκκλησίᾳ" συγκαταριθμούμενοι "τῇ ἐκλεκτῇ" αὐτοῦ "ποίμνῃ".

Ἐὰν ταῦτα ἔχουν ἀναφορὰν εἰς τοὺς ἐνηλίκους Κατηχουμένους, φορεῖς καὶ τούτους καὶ τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος καὶ τῶν προσωπικῶν ἁμαρτιῶν, τὰ ὁποῖα καὶ καθαίρονται τὸ πρῶτον διὰ τοῦ ἱεροῦ βαπτίσματος, ἔχομεν τὴ ἄποψιν ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Καθολική Ἐκκλησία ὡς φιλόστοργος μήτηρ πάντων τῶν ἀνθρώπων (ἐφ' ὅσον θέλουν νὰ γίνουν μέλη της), ἄρα καὶ τῶν γεννηθέντων νηπίων, καρποῦ ὄντων ηὐλογημένου παρὰ τῆς Ἐκκλησίας γάμου τῶν Ὀρθοδόξων γονέων τούτων, οὐχὶ μόνον δύναται, ἀλλὰ καὶ ἐπιβάλλεται, ὅπως κηδεύῃ ὡς τέκνα Θεοῦ τὰ ἀβάπτιστα θανόντα ταῦτα νήπια καὶ ἐν ἀναφορᾷ εἰς τὸ Γεν. 4, 2, "ἐκτησάμην ἄνθρωπον διὰ τοῦ Θεοῦ", τὰ ὁποῖα ἐᾶν ἔζων, θὰ καθίσταντο μέλη τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.

Πρέπει νὰ τονισθῇ συναφῶς, ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἔχει εἰς τὸ Εὐχολόγιον αὐτῆς εὐχὴν εἰς τὴν γυναῖκα λεχὼ κατὰ τὴν πρώτην ἡμὲραν τῆς γεννήσεως, ἔνθα, πλὴν τῶν ἀναφορῶν καὶ δεήσεων πρὸς τὸν Δεσπότην Κύριον καὶ Θεὸν ἡμῶν διὰ τὴν διατήρησιν τοῦ νηπίου "ἀπὸ πάσης φαρμακείας, ἀπὸ πάσης χαλεπότητος, ἀπὸ πάσης ζάλης τοῦ ἀντικειμένου, ἀπὸ πνευμάτων πονηρῶν, ἡμερινῶν τε καὶ νυκτερινῶν" (προφανῶς, διότι τὸ νήπιον εὐρίσκεται ὑπὸ τὸ βάρος τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος καὶ τὴν συνέπειαν τῆς ἀνθρωποκτόνου ἐνεργείας τοῦ πονηροῦ Δαίμονος, διὸ καὶ οἱ Ἐξορκισμοὶ τοῦ Σατανᾶ κατὰ τὸ βάπτισμα τοῦ ἀνθρώπου).

Ἡ Ἐκκλησία διὰ τοῦ ἱερέως εὔχεται, ὅπως τὸ κυηθὲν νήπιον τῆς λεχοῦς μητρὸς καταξιωθῆ νὰ προσκυνήσῃ "τὸν ἐπίγειον Ναόν", καθιστάμενον ἐν τῷ μέλλοντι ζῶν μέλος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ ἀσφαλῶς διὰ τοῦ βαπτίσματός του ἐν εὐθέτῳ καιρῷ.

Τοῦτο φαίνεται εἰς τὴν εὐχὴν τῆς Ἐκκλησίας "Εἰς τὸ κατασφραγίσαι Παιδίον, λαμβάνον ὄνομα τῇ ὀγδόῃ ἡμέρᾳ τῆς γεννήσεως αὐτοῦ", ὅπως σημειωθῇ "τὸ φῶς τοῦ προσώπου" τοῦ Κυρίου ἐπὶ τὸ γεννηθὲν καὶ σημειωθῇ "ὁ Σταυρὸς τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ" τοῦ Θεοῦ "ἐν τῇ καρδίᾳ καὶ τοῖς διαλογισμοῖς αὐτοῦ, εἰς τὸ φυγεῖν τὴν ματαιότητα τοῦ κόσμου, καὶ πᾶσαν τὴν πονηρὰν ἐπιβολὴν τοῦ ἐχθροῦ, ἀκολουθεῖν δὲ τοῖς προστάγμασιν αὐτοῦ" καὶ ὅπως δώσῃ "ἀνεξάρτητον μεῖναι τὸ Ὄνομα" τοῦ Θεοῦ "τὸ ἅγιον" ἐπὶ τὸ νήπιον (τὸν δοῦλον τοῦ Θεοῦ, ἀποκαλούμενον διὰ τοῦ ὀνόματος, τὸ ὁποῖον θὰ ἐπιβεβαιωθῇ καὶ διὰ τοῦ βαπτίσματος τούτου) "συναπτόμενον ἐν καιρῷ ἐυθέτῳ τῇ ἁγίᾳ τοῦ Χριστοῦ "Ἐκκλησίᾳ" καὶ "συντηρούμενον διὰ τῶν φρικτῶν Μυστηρίων τοῦ Χριστοῦ".

Ἡ εὐχὴ αὕτη ἔχει καθ' ἡμᾶς ἀναφορὰν εἰς ἐν δυνάμει μέλος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ καὶ ἄρα "κατὰ τὰς ἐντολὰς" τοῦ Κυρίου "πολιτευσάμενον" καὶ φυλάξαν "τὴν σφραγῖδα ἄθραυστον" καὶ κληρωσάμενον "τῆς μακαριότητος τῶν ἐκλεκτῶν ἐν τῇ Βασιλείᾳ" τοῦ Κυρίου, δῆλον ὅτι εἰς μέλλοντα βεβαπτισμένον πιστὸν ζήσαντα θεαρέστως ἐν τῇ ζωῇ αὐτοῦ ἐπὶ τῆς γῆς.

Ἡ ἄποψις ἡμῶν ὅτι τὸ γεννηθὲν ἐξ Ὀρθοδόξων γονέων νήπιον ἀποτελεῖ διὰ τὴν Ἐκκλησίαν "ἐν δυνάμει" μέλος ταύτης φαίνεται ἐκ τοῦ κειμένου τῶν Εὐχῶν εἰς γυναῖκα λεχὼ μετὰ τὴν παρέλευσιν τεσσαράκοντα ἡμερῶν, ὅπως ὁ φιλάνθρωπος Θεὸς διαφυλάξῃ τὸ ἐξ αὐτῆς τεχθὲν παιδίον, ἁγιάσῃ, συνετίσῃ, σωφρονίσῃ, ὥστε νὰ καταστῇ ἐν τῷ καιρῷ, ὅν προώρισεν ὁ Κύριος, μέλος τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας, καθ' ὅτι ὁ Θεὸς παρήγαγε τοῦτο καὶ ἔδειξεν εἰς αὐτὸ τὸ φῶς τὸ αἰσθητόν. Ἡ Εὐχὴ αὕτη μάλιστα λέγεται ὑπὸ τοῦ ἱερέως, ὁ ὁποῖος διὰ τῆς χειρὸς αὐτοῦ ἅπτεται τῆς κεφαλῆς τοῦ βρέφους εὐλογῶν τοῦτο.

Εἰς τὸ κείμενον τῶν ἄλλων δύο μάλιστα Εὐχῶν, δι' ὧν ὁ ἱερεὺς σφραγίζει τὸ προσφερόμενον νήπιον, γίνεται λόγος περὶ τοῦ μελλοντικοῦ μέλους τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ διὰ τοῦ ἁγίου βαπτίσματος τοῦ νηπίου καὶ κληρονόμου τῆς οὐρανίου βασιλείας.

Εἰς τὴν ἄλλην μάλιστα Εὐχὴν εἰς τὸ Παιδίον ἡ Ἐκκλησίας διὰ τοῦ ἱερέως ἐπιζητεῖ οὐ μόνο παρὰ τοῦ Θεοῦ τὴν εὐλογίαν μόνο τοῦ παιδίου, ἀλλὰ καὶ τῶν γονέων καὶ τῶν ἀναδόχων αὐτοῦ ἐν ρητῇ ἀναφορᾷ ὡς μέλους τοῦ Παιδίου τούτου τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ διὰ τῆς ἐν ὕδατι καὶ Πνεύματι ἀναγεννήσεως τούτου.

Ἡ πρᾶξις αὕτη τῆς Ἐκκλησίας καὶ μάλιστα ἡ εἴσοδος τοῦ ἄρρενος νηπίου μετὰ τὴν τεσσαρακοστὴν ἡμέραν εἰς τὸ ἅγιον βῆμα τοῦ ναοῦ, ὡς ἐν δυνάμει, καθ' ἡμᾶς, μέλλοντα θεῖον λειτουργὸν τῶν ἱερῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας, ἐπιβάλλει, πάλι καθ' ἡμᾶς, νὰ ἀντιμετωπίσωμεν τὴν χορήγησιν τῆς ἐπικηδείου ἐκκλησιαστικῆς Ἀκολουθίας ἐκ μέρους τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας ὡς λίαν ἐπιβεβλημένην, ὡς ἑὰν νὰ ἐπρόκειτο περὶ μέλλοντνος νὰ βαπτισθῇ μέλους ταύτης, τὸ ὁποῖον, ἐὰν ἔζη καὶ ἐβαπτίζετο, θὰ ἡδύνατο δεχόμενον τὸν καθαρὸν χιτῶνα τῆς ἀφθαρσίας νὰ διατηρήση τοῦτον ἀρκούντως λαμπρὸν διὰ τῆς ἐλευθέρας αὐτοῦ βουλήσεως διὰ τῆς ἐν Χριστῷ πίστεως ἐν ἔργοις ἐνεργουμένης. Ἐξυπακούεται, ὅμως, ὅτι τὸ κείμενον τὴς ἐπικηδείου Ἀκολουθίας θὰ ἦτο παρηλλαγμένον τοῦ ἀναφερομένου εἰς τὰ βαπτισθέντα νήπια χωρίς τινα χριστολογικὴν καὶ ἐκκλησιολογικὴν ἀναφορὰν εἰς ταῦτα, ἐφ' ὅσον ἦσαν ἀβάπτιστα καὶ ἄρα δὲν πρόκειται δι' "ἄμεμπτον βρέφος", "ἀδιάφθορον βρέφος", "καθαρώτατον βρέφος", "μακάριον βρέφος", "μακάριον Νήπιον", καὶ τέκνον "ἁγνῆς πολιτείας", ὡς δηλοῦται εἰς τὸ κείμενον τοῦ ἀναπαύσιμου κανόνος εἰς τὰ νήπια τοῦ Μεγάλου Εὐχολογίου τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν.

Ἡ Ὀρθόδοξος Καθολικὴ Ἐκκλησία φιλοστόργως φερομένη ἐπιβάλλεται καθ' ἡμᾶς νὰ κηδεύῃ δι' εἰδικῆς νεκρωσίμου συντόμου Ἀκολουθίας τὰ ἀβάπτιστα νήπια, τέκνα Ὀρθοδόξων πιστῶν, ὅταν τοῦτο μάλιστα εἶναι ἐπιθυμία τῶν γονέων, καὶ δὴ ζώντων καὶ πιστῶν τέκνων τῆς Ἐκκλησίας ἐν συνεχεῖ λατρευτικῇ συμμετοχῇ, συμμετέχουσα τοιουτοτρόπως, ἔστω καὶ ἐμμέσως εἰς τὸν πόνον τούτων διὰ τὴν ἀπώλειαν τοῦ τέκνου των, τὸ ὁποῖον ἦτο καὶ ἐν δυνάμει μελλοντικὸν μέλος τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας.

Εἰς περίπτωσιν θανάτου νηπίου, καρποῦ γαμικῆς σχέσεως τῶν γονέων μετὰ τέλεσιν ὑπὸ τούτων πολιτικοῦ ἀντὶ θρησκευτικοῦ γάμου, ἡ Ἐκκλησία διὰ λόγους φιλανθρωπίας, ἀλλὰ καὶ ἱεραποστολικούς, ἐπιβάλλεται, πάντοτε καθ' ἡμᾶς, νὰ κηδεύη τοῦτο, καὶ ὅταν δὲν ἔχῃ εὐλογηθῆ διὰ τῶν Εὐχῶν ὑπὸ τοῦ ἱερέως κατὰ τὴν προσφορὰν εἰς τὸν ναὸν τοῦ νηπίου, δι' εἰδικῆς Ἀκολουθίας μόνον, ἐφ' ὅσον τοῦτο ἤθελε ζητηθῆ γραπτῶς, ἄν οὐχὶ καὶ ὑπὸ τῶν δύο, τοὐλάχιστον ὑπὸ τοῦ ἑνὸς τῶν γονέων, πρὸς ἀποφυγὴν ποικίλων σχολίων εἰς βάρος τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας ποικίλου περιεχομένου.

Καὶ διὰ τὸ θανὸν ἀβάπτιστον νήπιον ἀγάμου γυναικός, ἔστω καὶ μὴ εὐλογηθὲν διὰ τῶν Εὐχῶν τῆς Ἐκκλησίας, νομίζομεν ὅτι πρέπει νὰ κηδεύηται καὶ τοῦτο δι' εἰδικῆς Ἀκολουθίας, ἐφ' ὅσον ὅμως ὑπάρχει ἐγγραφος ἐπιθυμία τῆς μητρὸς τοῦ ἀποθανόντος νηπίου ἤ τῶν στενῶν συγγενῶν αὐτοῦ (εἰς περίπτωσιν θανάτου τῆς μητρός), ὅσων τοὐλάχιστον δύναται νὰ εἶναι γνωστοί, διὰ λόγους πρωτίστως μὲν φιλανθρωπίας καὶ ἀποφυγὴν ἀφ' ἑτέρου ποικίλλων σχολίων εἰς βάρος τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας.

Καὶ ἡ πρᾶξις σήμερον, τοὐλάχιστον εἰς τὴν Λακωνίαν, τὰ Κύθηρα καὶ τὴν Ρούμελην, ἐξ ὅσων γνωρίζομεν προσωπικῶς, καθ' ἥν τὰ ἀβάπτιστα θανόντα νήπια θάπτονται ἤ εἰς τὴν ἄκρην τοῦ ἱεροῦ κοιμητηρίου τῆς ἐνορίας ἤ παραπλεύρως τοῦ ἱεροῦ βήματος τῶν ἐξωκκλησίων, ἐκτός τοῦ χώρου τοῦ ἱεροῦ ναοῦ, νομίζομεν ὅτι ἐνισχύει τὴν ἄποψιν ἡμῶν, οὐχί, μόνο περὶ τοῦ ἐπιτρεποτῦ, ἀλλὰ καὶ περὶ τοῦ ἐπιβεβλημένου τῆς Ἐκκλησιαστικῆς κηδεύσεως τῶν θανόντων ἀβαπτίστων βρεφῶν, ὡς ἀνωτέρω ἐτονίσαμεν.

Προηγούμενη σελίδα