Κεντρική σελίδα



H Εκκλησιαστική Τέχνη ως έκφραση λατρείας

Του Αρχιμ. Σεραπίωνος Μιχαλάκη


Ο άνθρωπος αναζητά πάντοτε τον Θεόν, που είναι η πηγή της υπάρξεώς του. Και προσπαθεί να βρει τρόπους να εκφράσει αυτήν ακριβώς την δίψα του να βρει τον Θεόν που τον έπλασε και να τον λατρεύσει.

Την αγάπη του αυτή προς τον Θεό, δεν την κρατά σαν προσωπικό γεγονός μόνον. Αλλά την εκφράζει κυρίως στην «κοινή λατρεία». Δηλαδή στην «σύναξη» πολλών πιστών σε ένα τόπο, με σκοπό να λατρεύσουν τον Θεόν. Έτσι έχουμε την πρώτη «Εκκλησία». Ο όρος Εκκλησία είναι πολύ αρχαιότερος και σημαίνει την συγκέντρωση του λαού.

Συγκεντρώνονταν λοιπόν οι πιστοί, στην αρχή στα σπίτια, στούς λεγόμενους «Ευκτήριους Οίκους» όπου προσεύχονταν και έψαλλαν τούς πρώτους ύμνους «αντιφωνικά», δηλαδή σε δύο χορούς. Κυρίως διάβαζαν από το «Ψαλτήριον» του «Δαυΐδ» και μάλιστα ίσταντο όλοι όρθιοι, πράγμα που δείχνει την μεγάλη τους για τον Θεό αγάπη και τιμή.

Αργότερα καταφεύγουν στις «κατακόμβες», για να αποφύγουν όσο ήταν δυνατόν τα βλέμματα των διωκτών. Εκεί ξεκινά η πρώτη «Εκκλησιαστική Τέχνη». Δηλαδή σχεδιάζουν σε πέτρες σχήματα όπως το «πλοίο», που υπονοεί την εκκλησία, σαν κιβωτός της σωτηρίας που είναι.

Επίσης το «ψάρι», που λέγεται και «Ιχθύς». Και τα αρχικά του σχηματίζουν την φράση: «Ιησούς Χριστός, Θεού Υιός, Σωτήρ».

Ομοίως την «άγκυρα», που δηλώνει την ασφάλεια της σωτηρίας. Όπως δηλαδή ένα πλοίο όταν ρίξει την άγκυρα στο λιμάνι, δεν έχει πλέον φόβο να βυθισθεί.

Και διάφορα άλλα σχήματα, όπως του «Τιμίου Σταυρού», χαραγμένο σε πολλούς τοίχους, γιατί ο Σταυρός είναι το καύχημα και η δύναμις των χριστιανών.

Επίσης την «άμπελο» που σημαίνει την ένωση των πιστών με τον Χριστό, και μεταξύ τους. Όπως ο ίδιος είπε: «Εγώ είμαι η άμπελος και εσείς τα κλήματα. Και όποιος μένει ενωμένος μαζί μου αυτός θα φέρει πολύ καρπό».

Και πολλά άλλα, όσα έχουν αναφορά στον Χριστό, που είναι το κέντρο της λατρείας. Αρχίζουν τότε να αναρτούν και τις πρώτες «Εικόνες», όπου απεικονίζουν τα πρόσωπα του Χριστού και της Θεοτόκου Μητρός Του κυρίως, για να εκφράσουν όσο πιο γνήσια και πιστά, τον ιερό δεσμό και της καρδιάς τον πόθο με Αυτόν που τούς χάρισε την ζωή και την αλήθεια. Αλλά και για να μένει πιο έντονα στο νου και στα μάτια τους η μορφή του Κυρίου, που τόσα είχαν ακούσει για τα θαύματά του, για την επί γης παρουσία του, για την Σταύρωση και την Ανάσταση του, και τα άλλα που τα εκήρυτταν με θάρρος οι Απόστολοι.

Έτσι ξεκινούν οι πρώτες εικόνες και γίνονται το "κέντρο της ζωής" των πιστών και το σημείο αναφοράς τους στον ζώντα και μη βλεπόμενο με τα σωματικά μάτια Κύριον, και αποκτούν πολλή χάρη και ιερότητα.

Αργότερα χτίζονται «Ναοί» τούς οποίους στολίζουν οι χριστιανοί με κάθε μεγαλοπρέπεια, ώστε να απεικονίζουν - όσο βέβαια είναι δυνατόν - το κάλλος του Ουρανού, που όλοι νοσταλγούμε.

Έτσι ξεκινά πολύ νωρίς - από τον πρώτο κιόλας αιώνα - η Εκκλησιαστική Τέχνη σαν έκφραση λατρείας.


Εκ της Συνοδικής Επιτροπής Εκκλησιαστικής Τέχνης

Κεντρική σελίδα