Συνέντευξη του Μακαριωτάτου στο Ρωσικό Πρακτορείο ειδήσεων “NOVOSTI”,
2/11/2006



Συνέντευξη στο Ρωσικό Πρακτορείο Ειδήσεων RUSSIAN NEWS & INFORMATION AGENCY“NOVOSTI”, παρεχώρησε ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών & Πάσης Ελλάδος κ. Χριστόδουλος. Η συνέντευξη, στην οποία εθίγησαν θέματα όπως η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, η παρουσία και οι παρεμβάσεις της Εκκλησίας στη ζωή της κοινωνίας, το μάθημα των θρησκευτικών στα σχολεία, η επίσκεψη στο Βατικανό κ.άλ. έχει ως εξής:

«Η Εκκλησία δεν επιλέγει την αδράνεια του νεκροταφείου, αλλά τη δράση, τις τομές και τον αγώνα, με όποιο κόστος»

1/11/ 2006


ΕΡΩΤΗΣΗ 1Η

Μακαριώτατε, στη Ρωσία είχε μεγάλη θετική απήχηση η είδηση ότι η Εκκλησία της Ελλάδος, από κοινού με το Υπουργείο Εξωτερικών, υλοποιεί το έργο κατασκευής του νέου σχολείου στην πόλη Μπεσλάν, η οποία υπέστη τρομοκρατική επίθεση πριν από δύο χρόνια. Πώς προχωρά αυτό το σχέδιο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Τα όσα τραγικά συνέβησαν εκείνη την εποχή στο Μπεσλάν της Οσετίας συγκλόνισαν όλο τον Ελληνικό λαό και ενεργοποίησαν τα ανθρωπιστικά αντανακλαστικά του, τα οποία εξεφράσθησαν διά των αμέσων ενεργειών τόσο της Ελληνικής Πολιτείας, όσο και της Ελληνικής Εκκλησίας, προς την κατεύθυνση της παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας αφενός και παρηγορητικής στήριξης αφετέρου.
Στα πλαίσια αυτά κινήθηκε και η απόφασή μας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών, για την ανοικοδόμηση του κατεστραμμένου, από το ανθρώπινο μίσος, σχολείου, προκειμένου να δοθεί η ευκαιρία στα εναπομείναντα παιδιά, αλλά και σε όσα θα ακολουθήσουν, να μετάσχουν των αγαθών της Παιδείας, η οποία δε μπορεί να θυσιάζεται στο όνομα των όποιων απάνθρωπων και καταδικαστέων σκοπιμοτήτων. Πρόκειται για κίνηση με συμβολικό χαρακτήρα, κίνηση αλληλεγγύης προς τον Ρωσικό λαό και είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι γιατί μαθαίνουμε πως οι εργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη, γι’ αυτό προγραμματίζουμε, τον άλλο μήνα, να βρεθούμε στην περιοχή για να τις επιθεωρήσουμε, αλλά και για ν’ αποτίσουμε φόρο τιμής στα θύματα της τραγικής εκείνης περιόδου.




ΕΡΩΤΗΣΗ 2Η

Η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που συμπαραστάθηκαν στον Ρωσικό λαό, στη δοκιμασία της τρομοκρατικής επίθεσης στο Μπεσλάν. Πιστεύετε ότι η τρομοκρατία μπορεί να ξεπεραστεί μέσω διαλόγου ή χρειάζεται βία (στρατιωτική, αστυνομική ή άλλη) για ν’ αντιμετωπιστεί ως σύνολο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Πιστεύω ακράδαντα, όπως νομίζω και ο κάθε εχέφρων νους, ότι η βία γεννά βία, το κακό διαιωνίζει το κακό, ο θάνατος σπέρνει θάνατο. Η αυτονόμηση του ανθρώπου από το θέλημα του Θεού και η εωσφορική υπερεκτίμηση των δυνάμεών του προκαλούν συνεχείς εκτροπές, αποξενώνουν τους ανθρώπους, ορθώνουν τείχη ασυνεννοησίας, σβήνουν κάθε ίχνος ανθρωπισμού και αλληλεγγύης, επιβάλουν το δίκαιο του ισχυροτέρου και οδηγούν σε τραγωδίες σαν κι αυτές που βίωσε το Μπεσλάν και βιώνουν, δυστυχώς και άλλα μέρη της γης.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και όλες οι Χριστιανικές Ομολογίες, είμαστε σταθερά ταγμένοι στην πρόταξη του διαλόγου για την επίλυση των όποιων επιμέρους διαφορών. Και είμαστε πρώτοι εμείς που δώσαμε το μήνυμα για την έναρξη είτε Διαχριστιανικών και Διαθρησκειακών διαλόγων, είτε διαλόγων μεταξύ των θρησκευτικών και των πολιτικών ηγετών του κόσμου, γιατί πιστεύουμε ότι οι Εκκλησίες και οι Θρησκείες γενικότερα, έχουν τη δύναμη να ενεργήσουν θετικά και κατευναστικά μεταξύ των ανθρώπων, να επηρεάσουν προς το καλό τις αποφάσεις των ηγετών, ενώ, παράλληλα, οφείλουν να καταστήσουν σαφές ότι ο σφετερισμός του ονόματος του Θεού για την χρήση βίας και την διασπορά του θανάτου, είναι γεγονός απαράδεκτο, παράλογο, καταδικαστέο και μη επιτρεπτό από τις ίδιες τις θρησκείες.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3Η

Μπορείτε να πείτε, με παράδειγμα την Εκκλησία της Ελλάδος, πώς μπορεί μια Εκκλησία να οργανώσει ένα κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο; Κατά πόσο είναι σημαντικό για μια κοινωνία να συμμετέχει η Εκκλησία στην κοινωνική ζωή;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Είναι ιδιαίτερα σημαντική η παρουσία της Εκκλησίας στα κοινωνικά δρώμενα, γεγονός που συνιστά και χρέος ιερό, προερχόμενο από την φύση της αποστολής της, που είναι η μεταφορά του μηνύματος του Θεού για αγάπη σε όλο τον κόσμο. Εκκλησία που δεν ασκεί κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο είναι Εκκλησία που δεν έχει αντιληφθεί την αποστολή της και τον ρόλο της στα πλαίσια της τοπικής αλλά και της παγκόσμιας κοινωνίας.
Η κοινωνική Της αποστολή είναι καρπός εντολής του ίδιου του Ιησού, ο οποίος ζήτησε από τους μαθητές του, άρα από την Εκκλησία του, να δουν στο πρόσωπο του κάθε εμπερίστατου και κακοπαθούντος αδελφού, τον ίδιο. Η κοινωνική Της παρουσία είναι ο ένας εκ των δύο πνευμόνων της Εκκλησίας, που μαζί με τον έτερο, το κύριο πνευματικό Της έργο, που αποσκοπεί στη σωτηρία των ψυχών, δίνουν ζωή και στην ίδια και στα μέλη Της. Άρα, η Εκκλησία οφείλει να ενεργοποιεί πάντοτε τις εσωτερικές Της δυνάμεις, να εμπνέει την αγάπη, να τροφοδοτεί διαρκώς τη διάθεση του ανθρώπου για αλληλεγγύη και προσφορά και να πρωτοστατεί στον αγώνα για την επικράτηση της κοινωνικής ομαλότητας και δικαιοσύνης.
Δόξα τω Θεώ, στην πατρίδα μας η Εκκλησία, παραδοσιακά πρωτοστατεί στον κοινωνικό και φιλανθρωπικό τομέα και, κατά κοινή παραδοχή και ομολογία, είναι η σημαντικότερος εταίρος της Πολιτείας στο έργο της κοινωνικής πρόνοιας. Γι’ αυτό φροντίζουμε διαρκώς να δημιουργούμε νέες υποδομές και δράσεις, να εμπλουτίζουμε τις φιλανθρωπικές μας πρωτοβουλίες στο εσωτερικό, αλλά και στο εξωτερικό, έχοντας στην πρώτη γραμμή την Μ.Κ.Ο. «ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία βρέθηκε από την πρώτη στιγμή στο Μπεσλάν για να προσφέρει αμέσως το στίγμα της αγάπης και της παρουσίας της Εκκλησίας μας στους δοκιμαζόμενους αδελφούς.

ΕΡΩΤΗΣΗ 4Η

Πιστεύετε ότι πρέπει η Εκκλησία να υψώνει τη φωνή της για να εκφράζει πολιτικές απόψεις ή διαφωνίες με κάποιες πολιτικές αποφάσεις ή μπορεί να περιοριστεί στο κοινωνικό της έργο χωρίς να εμπλέκεται στα πολιτικά θέματα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Ο λόγος της Εκκλησίας οφείλει να είναι υπεύθυνος και καινοτόμος, οφείλει ν’ αντιμετωπίζει και να διαπραγματεύεται όλα εκείνα τα οποία απασχολούν και επηρεάζουν τη ζωή και την καθημερινότητα των πολιτών, οι οποίοι, ταυτόχρονα, είναι και μέλη Της, παιδιά Της. Ο λόγος της Εκκλησίας δεν είναι λόγος πολιτικού αλλά πνευματικού, ιερού θεσμού ο οποίος δε μπορεί να κλείνει τα μάτια του και ν’ αδιαφορεί απέναντι στα πάσης φύσεως προβλήματα, κοινωνικά, εργασιακά, οικονομικά, τη στιγμή κατά την οποία αυτά επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή των ανθρώπων, διασαλεύουν τον ψυχισμό τους και δεν τους επιτρέπουν να δημιουργήσουν και να ζήσουν όπως ονειρεύονται. Θα ήταν πολύ εύκολο για την Εκκλησία να επιλέξει την αδράνεια του νεκροταφείου και έτσι να είναι αρεστή σε όλους, ξένη, όμως, ως προς το λαό και την αποστολή Της. Αντ’ αυτής, η Εκκλησία οφείλει να επιλέγει τη δράση, τις τομές και τον αγώνα, με όποιο κόστος και είναι επαναπαυμένη με τη συνείδησή Της γι’ αυτό.
Βέβαια, το μέτρο της διείσδυσης της Εκκλησίας στα των πολιτικοκοινωνικών δεδομένων, πρέπει να είναι ανάλογο της πιστότητάς Της προς το Θεανδρικό και παραδοσιακό Της ήθος, ενώ σε κάθε περίπτωση δε μπορεί να είναι το ίδιο σε κάθε τοπική κοινωνία, σε κάθε λαό. Εξαρτάται από το κατά πόσο η ίδια είναι ζυμωμένη με την ιστορία και την παράδοσή του, από το κατά πόσο έχει αγωνιστεί στο πλάι του για την προάσπιση και κατάκτηση των δικαίων του. Στην Ελλάδα ανέκαθεν ο λαός ήταν αυτός που επιζητούσε από την Εκκλησία να στέκεται δίπλα του και ν’ αγωνίζεται, είτε στους εθνικούς, είτε στους κοινωνικούς του αγώνες. Και Εκείνη πάντοτε ανταποκρινόταν και θ’ ανταποκρίνεται στην υψηλή αυτή αποστολή Της, έστω κι αν αυτό δεν αρέσει σε ορισμένους.

ΕΡΩΤΗΣΗ 5Η

Στη Ρωσία υπάρχουν τώρα συζητήσεις για το αν πρέπει να εισαχθούν στα σχολεία θρησκευτικά μαθήματα. Η διαφορά με την Ελλάδα είναι το ότι στη Ρωσία δεν υπάρχει ακόμη νομοθετικό πλαίσιο γι’ αυτά. Επίσης, εκφράζονται επιφυλάξεις ότι τα μαθήματα αυτά μπορούν να έρθουν σε αντίθεση με τα πιστεύω των άλλων θρησκειών. Στηριζόμενος στη μεγάλη εμπειρία της Εκκλησίας της Ελλάδος στη σχολική διαδικασία, ποιά γνώμη έχετε σχετικά με αυτό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Ο Ρωσικός λαός θυμίζει διψασμένο ελάφι, το οποίο, με λαχτάρα αναζητεί την πηγή για να ξεδιψάσει. Για πολλές δεκαετίες βίωσε την τραγικότητα του χωρίς Θεό αλλοτριωμένου και καταπιεσμένου ανθρώπου, του στερημένου το πολύτιμο ύδωρ της πνευματικής και πολιτικής ελευθερίας. Και τώρα επιδιώκει τη στροφή στις ζωηφόρες πνευματικές και ηθικές αξίες. Και είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι το κράτος αφουγκράζεται το λαϊκό αυτό αίτημα, φροντίζει να ενδυναμώνει την Εκκλησία και Την καθιστά βασικό και ισότιμο συνομιλητή του σε ζητήματα που άπτονται των κοινωνικών και πνευματικών αναγκών του ρωσικού λαού.
Με χαρά, μάλιστα, διαβάσαμε στον Ελληνικό Τύπο ότι «Το μάθημα των θρησκευτικών, υπό την εκδοχή του Ορθοδόξου δόγματος, αποτελεί πλέον μέρος του σχολικού προγράμματος στη Ρωσία σε 15 από τις 87 διοικητικές περιφέρειες του κράτους… Οι αρμόδιες Ομοσπονδιακές αρχές για την εκπαιδευτική πολιτική αναγνωρίζουν τη σημασία της διδασκαλίας των θρησκευτικών σε μια χώρα με ποσοστό Ορθοδόξων περίπου 90%» («Αξία», 2/9/2006). Δεδομένου ότι η Παιδεία δεν στοχεύει μόνο στην σωματική και διανοητική, αλλά και στην πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου, πιστεύουμε ότι το μάθημα των θρησκευτικών, όταν διδάσκεται σωστά, οδηγεί σε βασικούς πανανθρώπινους προβληματισμούς, που το υλιστικό και καταναλωτικό πνεύμα της εποχής, τείνει να εξαφανίσει.
Ασφαλώς, μια χώρα με δημοκρατικές αρχές και ευαισθησίες οφείλει να σέβεται το θρησκευτικό πιστεύω όλων των πολιτών της και αυτό να το κάνει πράξη και στην εκπαιδευτική διαδικασία. Γι’ αυτό είναι εφικτό να διδάσκονται αναλογικά στοιχεία όλων των θρησκευμάτων, όχι εις βάρος του κυρίου και παραδοσιακού δόγματος, προκειμένου και οι μη Ορθόδοξοι να έχουν τη δυνατότητα της μετοχής στην δική τους θρησκευτική παράδοση.

ΕΡΩΤΗΣΗ 6Η

Μακαριώτατε, είναι προγραμματισμένη η επίσκεψη του Πάπα της Ρώμης Βενεδίκτου 16ου στην Κωνσταντινούπολη. Κατά πόσο θεωρείτε ότι θα συμβάλει στην διαθρησκευτική ειρήνη; Το ρωτώ αυτό επειδή, όπως γνωρίζετε, υπάρχουν και ακραίες εκδηλώσεις εναντίον της επίσκεψης, καθώς και εναντίον του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Επίσης, θα ήθελα να ρωτήσω, κατά πόσο είναι βάσιμες οι πληροφορίες για την πιθανή επίσκεψή σας στο Βατικανό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Τέτοιου είδους επισκέψεις και επαφές είναι πολύ χρήσιμες και ωφέλιμες καθώς συμβάλλουν στην αλληλοκατανόηση, μεταξύ των Εκκλησιών, στην ειρήνη, μεταξύ των λαών, ενώ θέτουν τις βάσεις για στενή συνεργασία για την αντιμετώπιση των κοινωνικών και όχι μόνο προβλημάτων του κόσμου. Η επίσκεψη του Πάπα στο Φανάρι είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντική γι’ αυτό καθαυτό το Οικουμενικό Πατριαρχείο, καθώς ενισχύει τη θέση του τόσο στο εσωτερικό, όπου δοκιμάζεται και πάλι από ακραίες και μισαλλόδοξες φωνές, όσο και στο εξωτερικό, καθώς θα καταδειχθεί εκ νέου, ότι Ρωμαιοκαθολικοί και Ορθόδοξοι, χωρίς να παραθεωρούμε τις δογματικές και Θεολογικές μας διαφορές, μπορούμε να συνυπάρξουμε σε ένα κόσμο που έχει ανάγκη από θρησκευτική σύγκλιση, στα επιμέρους και ενότητα. Από μία τέτοια συνύπαρξη, δεδομένης της αυτοσυνειδησίας της αλήθειας, την οποία κατέχουμε, μόνο αγαθές υπηρεσίες μπορεί να προσφέρουμε στον πολυδιασπασμένο ιδεολογικά σύγχρονο κόσμο.
Όσον αφορά στη δική μου επίσκεψη στο Βατικανό, είναι γνωστό ότι μού έχει απευθυνθεί σχετική πρόσκληση και από τον Πάπα Βενέδικτο, στην οποία σκοπεύω, συντόμως, ν’ ανταποκριθώ.

ΕΡΩΤΗΣΗ 7Η

Ποιές είναι οι σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Πατριαρχείο Μόσχας και γενικά με τη Ρωσία; Σε ποιες κατευθύνσεις αναπτύσσονται αυτές;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Οι σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με όλες τις ανά τον κόσμο Κανονικές Ορθόδοξες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες είναι, όπως οφείλουν να είναι, άριστες. Το αυτό συμβαίνει και με το Πατριαρχείο Μόσχας. Αυτό έχει την προέκτασή του και στις παραδοσιακά καλές, έως αδελφικές, σχέσεις του Ελληνικού με τον Ρωσικό λαό, που, πέραν όλων των άλλων, τους συνδέει η κοινή Ορθόδοξη πίστη.
Η συνεργασία μας δρομολογείται σε όλα τα επίπεδα, με την ανάπτυξη δράσεων σε κοινωνικό επίπεδο (βλ. σχολείο στο Μπεσλάν), σε εκπαιδευτικό επίπεδο, με την ανταλλαγή φοιτητών, με την παροχή υποτροφιών σε νέους από όλες τις χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ, προκειμένου να σπουδάσουν την Ελληνική γλώσσα και την Θεολογία στη χώρα μας, καθώς επίσης και σε επίπεδο επισκέψεων εκκλησιαστικών στελεχών για την συμμετοχή σε θρησκευτικές εορτές, διεθνείς συναντήσεις και συνέδρια. Φρονούμε ότι οι επαφές και η συνεργασία των Εκκλησιών, μέσα στα πλαίσια που η Ορθόδοξη παράδοση ορίζει και οι Ιεροί Κανόνες διακελεύουν, συνιστά χρέος σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και πνευματικά διψασμένο κόσμο.