ΔΗΛΩΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ
Το σχέδιο Προοιμίου που δημοσιεύθηκε στις 29 Μαΐου τρέχοντος έτους, στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου, αναφέρει ότι στην Ευρώπη η κατοχύρωση της αξίας του ανθρώπου και ο σεβασμός των δικαιωμάτων του καθώς και του δικαίου γενικά βασίζονται στις αρχές που ενέπνευσε ο ελληνικός και ο ρωμαϊκός πολιτισμός καθώς και στην πολιτιστική, θρησκευτική και ανθρωπιστική κληρονομιά, την οποία διαπνέει μια «πνευματική ορμή» και τα φιλοσοφικά ρεύματα του Διαφωτισμού.

Θεωρώ ότι η διατύπωση αυτή χαρακτηρίζεται από ένα ασύγγνωστο, αν όχι σκόπιμο, κενό. Διότι δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί η αξία του ανθρώπινου προσώπου, αλλά ούτε και μπορούμε να εξηγήσουμε πώς διαμορφώθηκε το δίκαιο στην Ευρώπη, αν δεν γίνει καμιά αναφορά στον χριστιανικό πολιτισμό. Στους είκοσι τελευταίους αιώνες τόσο ο ρωμαϊκός όσο και ο ελληνικός πολιτισμός αφομοιώθηκαν από τους λαούς που έζησαν και κατοικούν στην Ευρώπη με καταλύτη τον χριστιανικό πολιτισμό.

Η ρητή αναφορά στα φιλοσοφικά ρεύματα του Διαφωτισμού ως θεμελιώδους στοιχείου για την διαμόρφωση των συγχρόνων ευρωπαϊκών αντιλήψεων, χωρίς παράλληλη αναφορά στον χριστιανικό πολιτισμό, είναι ανιστόρητη και απαράδεκτη για ένα τόσο σημαντικό κείμενο, όπως το Προοίμιο του Συντάγματος της Ενώσεως. Ο Διαφωτισμός δεν εμφανίσθηκε ως αστραπή εν αιθρία, αλλά ως στάδιο διαλεκτικής εξέλιξης του ευρωπαϊκού πολιτισμού, στη διαμόρφωση του οποίου δεν έπαψε ποτέ να παίζει σημαντικό ρόλο ο χριστιανικός πολιτισμός. Ο χριστιανισμός είναι μια ιστορική πραγματικότητα και συστατικό στοιχείο του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Εξ άλλου η φράση «πνευματική ορμή» (γαλλικά: elan spirituel, αγγλικά: spiritual impulse) δεν έχει κανένα ιστορικό περιεχόμενο- τουλάχιστον στην ελληνική του διατύπωση. Θα έλεγα ότι το λιγότερο προκαλεί αμηχανία. Γι’ αυτό θα ήταν σωστό να αντικατασταθεί από την φράση «χριστιανικός πολιτισμός» ή «χριστιανική παράδοση». Ο ιουδαϊκός ή ο ισλαμικός πολιτισμός έχουν την αναπαλλοτρίωτη αξία τους, αλλά για την διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού δεν έπαιξαν τον ίδιο ρόλο με τον χριστιανισμό. Η αποδοχή αυτής της αλήθειας και αυτής της διατυπώσεως δεν εξυπηρετεί κανένα μεμονωμένο συμφέρον, αλλά μόνο την ανάγκη να δοθεί μια πειστική εξήγηση γιατί και πώς οι λαοί της Ευρώπης έφθασαν να μιλούν για μια βιώσιμη συνένωσή τους. Γιατί και πώς έφθασαν να μιλούν για μια ευρωπαϊκή ψυχή που δεν στοιχειοθετείται από ευρώ και οικονομικά συμφέροντα, αλλά από αξίες και αρχές, οι οποίες διαμορφώθηκαν και ισχύουν σε μια εξέλιξη, την οποία επαληθεύουν συγκεκριμένα ιστορικά τεκμήρια.

Ο Αχαΐας Αθανάσιος