ECCLESIA
Θ Ε Μ Α

Σελίδα Άρθρων | Σελίδα Ειδήσεων

Επιστολή του Αρχιεπισκόπου
προς την Ευρωβουλευτή κ. Καραμάνου


Αθήνα, 22 Ιανουαρίου 2003

Πρός
Τήν Ἐρίτιμον
καν Ἄνναν Καραμάνου
Βουλευτήν τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου

Ἐρίτιμε κα Καραμάνου,

Ἔλαβα τήν διά φωτοστατικοῦ ἀντιγράφου ἀποσταλεῖσαν Δήλωσή σας σχετικῶς μέ τό Ψήφισμα τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου γιά τήν ἄρση τοῦ ἀβάτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, καί σᾶς εὐχαριστῶ πολύ.

Μέ ἰδιαίτερη προσοχή ἀνέγνωσα ὅσα γράφετε σ' αὐτήν ἀλλά εἰλικρινῶς ἀντί νά μοῦ δώσετε χαρά μόνον αἰσθήματα λύπης μοῦ προξενήσατε. Καί τοῦτο, διότι ἀντί ἐσεῖς ἀπό τήν ὑψηλήν εὐθυνοφόρον θέση πού κατέχετε, νά ἔρθετε νά ὑπερασπίσετε τά ἱερά καί τά ὅσια τοῦ Γένους στά διεθνῆ forum, προχωρεῖτε σέ προτάσεις κατ' ἐξοχήν βλαπτικές γιά τήν ἑλληνορθόδοξη ἀπό αἰώνων παράδοσή μας.

Εἰδικότερα, τά ἐπιχειρήματά σας πρός στήριξιν τῆς ἄποψής σας γιά τήν ἄρση τοῦ ἀβάτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, εἰρήσθω ἐν παρόδῳ, ζήτημα τό ὁποῖον ἠγέρθη ὡς μή ὤφελε σέ καιρούς πού ποικίλα ὅσα ἄλλα ὀξύτατα κοινωνικά προβλήματα ἀναμένουν τήν λύση τους καί μάλιστα σχετιζόμενα μέ τήν θέση τῆς γυναίκας, εἶναι λογικοφανῆ πλήν ἕωλα.

Κατ' ἀρχήν ἡ ὁμολογία σας ὅτι καί στό παρελθόν ἔχετε ταχθεῖ, ὅπως δηλώνετε στό κείμενό σας, ὑπέρ τῆς ἄρσης τοῦ ἀβάτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, δείχνει ὅτι δέν ἔχετε ἐννοήσει κατά τόν ὀρθόν τρόπον τί σημαίνει ὀρθόδοξος μοναχισμός, σέ τί ἀποβλέπει ὁ ἀρχαῖος ἱερός αὐτός θεσμός καί τί ἀκριβῶς κάνουν οἱ μοναχοί καί οἱ ἀσκητές, αὐτοί οἱ ἄνθρωποι πού εἶναι βγαλμένοι ἀπό τό λαό μας, τούς γονεῖς μας, τά σπλάγχνα μας, αὐτοί οἱ συνάνθρωποί μας πού ἐγκατέλειψαν τά πάντα γιά νά ἀφιερωθοῦν στό Θεό. Μήπως θά ἔπρεπε ἀντί ἡ ἐμμονή σας αὐτή νά στρέφεται κατά τῶν μοναχῶν μας νά γίνει μία εὐλογημένη παρότρυνσις γιά ἕνα οὐσιαστικότερο πλησίασμα τοῦ Μοναχισμοῦ, γιά μία καλλίτερη γνωριμία μέ τό ἀγγελικό πολίτευμα; Σκεφθεῖτε αὐτή τήν ἄποψή μου, τήν ὁποίαν καί σᾶς τήν γράφω πατρικῶς ἀλλά καί ὡς Προκαθήμενος τῆς Ἐκκλησίας μας.

Σχετικά μέ τό ὅλο θέμα τοῦ ἀβάτου τοῦ Ἁγιωνύμου Ὄρους σᾶς γράφω τά ἑξῆς: Τό ἄβατον στό Ἅγιον Ὄρος εἶναι ἕνα ἀρχαῖο προνομιακό καθεστώς πού τά ἐρείσματά του βρίσκονται στίς βασικές ἀρχές τοῦ Μοναχικοῦ Πολιτεύματος καί στούς ἱερούς κανόνες τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι μάλιστα κατοχυρώνονται καί συνταγματικῶς μέ τό ἄρθρο 3 τοῦ Συντάγματος (1975/1986). Οἱ ἱεροί αὐτοί κανόνες εἶναι ὁ 19ος κανών τῆς Ἀγκύρας, ὁ 47ος κανών τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ὁ 18ος καί 20ός τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ὁ 19ος κανών τοῦ Νικηφόρου Ὁμολογητοῦ κ. ἄ. Ἔπειτα δέν εἶναι ὀρθόν αὐτό τό ὁποῖο ἰσχυρίζεσθε ὅτι ἡ ἀπόφαση τοῦ ἀβάτου ἐγένετο τήν ἐποχή τοῦ μαύρου Μεσαίωνα καί τοῦτο διότι στήν καθ' ἡμᾶς Ἀνατολή οὐδέποτε εἴχαμε Μεσαίωνα μαῦρον. Ἡ Δύση εἶχε τόν "Μεσαίωνα". Ἡ εἴσοδος τῶν γυναικῶν στήν Πολιτεία τοῦ Ἄθω, στίς μοναστικές κοινότητες, στίς ἀδελφότητες, στά ἱερά κελλία, στίς σκῆτες καί στίς καλύβες ἐκεῖ στό Ἅγιον Ὄρος δέν ἔχει οὐδεμία σχέση μέ τό σπουδαιότατο δικαίωμα τῆς ἰσότητας τῶν δύο φύλων καί τό δικαίωμα τῆς ἐλευθερίας τῆς προσωπικότητος. Οὔτε τό ἄβατο, ὅπως δηλώνετε, συγκρούεται μέ τήν ἴδια τήν χριστιανική θρησκεία παραθέτοντας μάλιστα μεμονωμένως καί χωρίς τήν ἁγιογραφική του συνάφεια τό γνωστότατο χωρίο τοῦ Ἁγ. Παύλου ἀπό τήν πρός Γαλάτας ἐπιστολήν του.

Θά πρέπει νά ἐντρυφήσετε ἔτι περισσότερον σέ βασικές ἀρχές τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας πρός ἀποφυγήν παρερμηνειῶν καί παραδοξοτήτων. Ἡ παρουσία τῆς γυναίκας στό σῶμα τῆς ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας εἶναι ταυτόσημη καί ἰσότιμη μέ ἐκείνη τοῦ ἄνδρα, διότι καί οἱ δύο εἶναι μέλη τοῦ ἰδίου σώματος σέ μία "ἐν Χριστῷ" ζωή. Ἀλλά ἄλλο ἡ ἰσότητα καί ἄλλο ἡ ὁμοιότητα. Ἄλλο ἰσότητα καί ἄλλο ἰσοπέδωση. Ἄλλος ὁ ρόλος τοῦ ἄνδρα καί ἄλλος τῆς γυναίκας. Διαφορετικά τά λειτουργήματα καί τά χαρίσματα τοῦ ἄνδρα καί διαφορετικά τῆς γυναίκας. Φυσικά ἡ ποικιλία αὐτή δέν ἀντιστρατεύεται τήν ἑνότητα. Γι' αὐτό καί στόν χῶρο τῆς ὀρθοδοξίας δέν ὑπῆρξαν ποτέ κινήματα διορθωτικά τῶν τάσεων πού εἶχε κατά καιρούς ἡ ἑνότητα. Μία ὀρθόδοξη πιστή γυναίκα πού σέβεται τόν ἑαυτό της καί ἀκολουθεῖ τίς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων τῆς Ἐκκλησίας ποτέ δέν θά διανοηθεῖ νά ἀντιστρατευθεῖ τήν χριστιανική διδασκαλία γιατί ξέρει ποιά εἶναι ἡ θέση της μέσα στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, ξέρει τήν ἰδιαιτερότητά της καί τό ὑψηλό λειτούργημα πού ἐπιτελεῖ.

Ἀλλά ἄς παραθέσουμε καί μερικά ἀκόμη χρήσιμα στοιχεῖα:

α) Ἱστορικά, πρώτη γενική ἀναφορά τοῦ ἀβάτου στό Ἅγιον Ὄρος ἔχουμε σέ Σιγίλλιο τοῦ αὐτοκράτορα Βασιλείου Α´ τόν 9ο αἰώνα. Ἀκολούθησαν σχετικές διατάξεις καί σέ ἀρκετά μεταγενέστερα Τυπικά Ἱ. Μονῶν. Αὐτό ὅμως πού ἔχει ἰδιαίτερη σημασία, εἶναι τό γεγονός ὅτι τό ἄβατον ἀνέκαθεν ἴσχυε στήν περιοχή τοῦ Ἁγίου Ὄρους ὡς ἱερό ἔθιμο. Τοῦτο διατυπώνεται στό ἄρθρο 186 τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτη τοῦ Ἁγ. Ὄρους, ὁ ὁποῖος κατοχυρώνεται καί συνταγματικά (ἄρθρο 105 τοῦ Συντάγματος) μέ τήν χαρακτηριστική φράση "Κατά τά ἀνέκαθεν κρατοῦντα". Ἡ φράση αὐτή ἐκφράζει ἀκριβῶς τή μακρά, σταθερή καί ὁμοιόμορφη ἄσκηση τῆς συγκεκριμένης συμπεριφορᾶς, ἤτοι τοῦ ἀποκλεισμοῦ τῶν γυναικῶν ἀπό τήν Ἀθωνική Πολιτεία γιά καθαρῶς πνευματικούς λόγους.

β) Εἰδικότερα, τό ἄβατον εἶναι μία εἰδική ρύθμιση ἡ ὁποία ἐντάσσεται στό ὅλο Ἁγιορειτικό Δίκαιο. Τό τελευταῖο περιλαμβάνει διατάξεις εἰδικῆς νομικῆς μεταχειρίσεως γιά τό μοναστικό αὐτό χῶρο, τήν Ἀθωνική Πολιτεία, καί ἔχει ἐπί πλέον καί διατάξεις οἱ ὁποῖες δέν ἀπαντοῦν σέ ἄλλες μοναστικές ἀδελφότητες ἤ σέ ἄλλα μοναστικά κέντρα.

γ) Ἡ ἀρχή τοῦ ἀβάτου ἀπορρέει ἀπό τήν πρώτη μοναχική ἀρχή καί ἀρετή πού εἶναι ἡ παρθενία. Ὁ βαθύτερος λόγος εἶναι, ὅπως ἀποδεικνύεται καί ἀπ' ὅλα τά ἀσκητικά καί κανονικά κείμενα, ἡ ἀπρόσκοπτη πνευματική ἄσκηση τῶν μοναχῶν, ἡ παντελής ἀφοσίωσή τους στή μοναχική ζωή γιά τήν ἀπόκτηση τῶν εὐαγγελικῶν ἀρετῶν καί ἡ ἀνάβασή τους σέ ὕψη πνευματικῆς τελειότητος, λυτρώσεως καί σωτηρίας, μακριά ἀπό τά γήινα καί φθαρτά τοῦ κόσμου τούτου.

δ) Οἱ μοναχοί ἔχουν τό ἀναφαίρετο θρησκευτικό τους δικαίωμα στήν ἄσκηση. Ἐπιθυμοῦν νά ζοῦν μόνοι μέ τόν Θεό, ἀφοσιωμένοι στήν προσευχή, στή νηστεία, στήν ἄσκηση, στήν καταπολέμηση τῶν παθῶν, στήν ὑπέρβαση τοῦ ἑαυτοῦ τους, στόν καθημερινό τους πνευματικό ἀγῶνα γιά τήν ἁγιότητα καί τή θέωση, στήν ἀδιάλειπτη τέλος προσευχή καί γιά μᾶς ὅλους πού εἴμεθα στόν κόσμο. Νά τό σκέπτεσθε αὐτό βαθειά μέσα σας.

ε) Ἔπειτα ἰσχύει ἡ εἰδική συμφωνία γιά τό καθεστώς τοῦ Ἁγ. Ὄρους μέ τήν Κοινή Δήλωση ὑπ' ἀριθμ. 4 μεταξύ Ἑλλάδος καί τῶν Κρατῶν Μελῶν. Μ' αὐτή ἀναγνωρίσθηκε ὅταν εἰσερχόταν ἡ Ἑλλάδα στήν Ε.Ο.Κ. τό εἰδικό νομικό καθεστώς τοῦ Ἁγ. Ὄρους, ἤτοι: ἀπόκλιση ἀπό τά κοινοτικά νομικά δεδομένα. Τό περιεχόμενο τῆς Κοινῆς αὐτῆς Δήλωσης τό γνωρίζετε: "Ἀναγνωρίζοντας ὅτι τό εἰδικό καθεστώς τό ὁποῖο ἔχει παραχωρηθεῖ στό Ἅγιον Ὄρος, ὅπως τοῦτο εἶναι ἐγγυημένο ἀπό τό ἄρθρο 105 τοῦ Ἑλληνικοῦ Συντάγματος, δικαιολογεῖται ἀποκλειστικά γιά λόγους πνευματικούς καί θρησκευτικούς, ἡ Κοινότητα θά μεριμνήσει ὥστε νά ληφθοῦν ὑπ' ὄψη οἱ λόγοι αὐτοί κατά τήν ἐφαρμογή καί τήν περαιτέρω ἐπεξεργασία τῶν διατάξεων τοῦ κοινοτικοῦ δικαίου, ἰδίως ὅσον ἀφορᾶ τίς τελωνειακές καί φορολογικές ἀπαλλαγές καθώς καί τό δικαίωμα ἐγκαταστάσεως" (ΦΕΚ 170 Α´ τῆς 27/7/1979). Καί ἡ Κοινή αὐτή Δήλωση περιελήφθη καί στήν Συνθήκη τοῦ Ἄμστερνταμ, τήν ὁποίαν καί σᾶς ἐπισημαίνω: "En ce qui concerne la déclaration relative au statut des Églises et des associations ou communautés non confessionnelles, la Grèce rappelle la déclaration commune relative au mont Athos annexée à l' Acte final du traité d' adhésion de la République hellénique aux Communautés européennes" (Déclaration no 8 annexée à l' acte final du traité d' Amsterdam, Journal officiel no C 340 du 10/11/1997 p. 0144).

στ) Αἰῶνες τώρα ἀρχηγοί κρατῶν, πολιτικοί, ἱστορικοί, ἀρχαιολόγοι, καθηγητές πανεπιστημίου, ἐπιστήμονες, περιηγητές, ὅλοι σεβάστηκαν τό εἰδικό αὐτό προνόμιο ἀκριβῶς γιατί ἔχει θεσπισθεῖ καί ὑφίσταται γιά ἱερό σκοπό.

ζ) Ἀκόμη πρέπει νά ὑπογραμμισθεῖ ὅτι καί στή Δύση σήμερα ὑπάρχουν μοναστικά κέντρα καί Ἀδελφότητες μοναστικές καί ἱεραποστολικές τῶν ἑτεροδόξων πού ἐφαρμόζουν τό ἄβατο.

Τό Ἅγιον Ὄρος εἶναι μία εἰδική κατηγορία δικαίου, ἡ ὁποία ἐπιβάλλει στόν καθένα μας ἕναν ἰδιαίτερο σεβασμό. Τό Ἅγιον Ὄρος εἶναι "τό Περιβόλι τῆς Παναγίας" μας ὅπως προσφυέστατα ἀποκαλεῖται καί ἄν ἡ πατρίδα μας ἔχει κάτι παγκοσμίως νά προβάλει καί νά καυχηθεῖ εἶναι τοῦτο τό ἅγιο Περιβόλι, τοῦτος ὁ "Κῆπος Χαρίτων" τοῦ Θεοῦ, τό ὕψιστο αὐτό ζωντανό, αἰῶνες τώρα, πνευματικό θησαύρισμα.

Σᾶς εὔχομαι ὁ Πανάγαθος Θεός νά σᾶς εὐλογεῖ καί νά σᾶς χαρίζει κάθε καλό.

Μετ' εὐχῶν
Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ

Σελίδα Άρθρων | Σελίδα Ειδήσεων