Έληξε με επιτυχία το διήμερο Α΄ Πανελλήνιο Συνέδριο για θέματα Θρησκευτικού Τουρισμού των Στελεχών των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος, που διοργανώθηκε με ευθύνη του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος την 14 και 15 Νοεμβρίου 2009, στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αρκαδίων, στη Ζάκυνθο.
Το γενικό θέμα του Συνεδρίου, το οποίο είχε θέσει υπό την αιγίδα του ὁ Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, ο οποίος και κήρυξε την έναρξη των εργασιών του, ήταν :
«ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ
(ΙΣΤΟΡΙΑ-ΠΑΡΑΔΟΣΗ-ΝΕΩΤΕΡΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ) ΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ ΩΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ»
Το Συνέδριο τίμησαν με την παρουσία και την συμμετοχή τους σε αυτό ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρος, ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος, ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Σιναίου κ. Δαμιανός, ο Εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης και ο Εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καπιτωλιάδος κ. Ησύχιος, καθώς και περίπου εξήντα (60) Αρχιερείς και διακόσιοι (200) Εκπρόσωποι Κληρικοί και Λαϊκοί των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος, ο Βουλευτής Ζακύνθου κ. Δημήτριος Βαρβαρίγος, ο Νομάρχης Ζακύνθου κ. Διονύσιος Γάσπαρος, ο Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου κ. Γεώργιος Κούρτης, ο Πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος κ. Γεράσιμος Φωκάς, η Εκπρόσωπος του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού κ. Ιωάννα Χατζηκωστή, ο Πρόεδρος του Συλλόγου των Ξενοδόχων της Κεφαλληνίας, κ. Σπυρίδων Γαλιατσάτος, οι Τοπικές Αρχές και άλλοι πολλοί Επίσημοι.
Συνολικά οι κ.κ. Σύνεδροι ξεπέρασαν τους τετρακόσιους (400), ενώ το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο Νομό και την Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου, έπειτα από την πρόταση που κατέθεσε στην Ιερά Σύνοδο ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ζακύνθου κ. Χρυσόστομος, Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής.
Η έναρξη του Συνεδρίου έγινε με την τέλεση της Ακολουθίας του Αγιασμού από τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο. Ο Μακαριώτατος κατά την σύντομη προσφώνησή του προς τους κ.κ. Συνέδρους αφού επαίνεσε για την πρωτοβουλία αυτή τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ζακύνθου κ. Χρυσόστομο, Πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής τον Γραμματέα και τα Μέλη του Συνοδικού Γραφείου τόνισε ότι, : «…είναι σήμερα εξόχως αναγκαία η εργασία αυτή της Εκκλησίας και οφείλει να αποβεί γόνιμη, καρποφόρα και ωφέλιμη η όλη διαδικασία και η σπουδαία θεματολογία του Συνεδρίου». Και μεταξύ των άλλων δήλωσε «…οι προσκυνηματικές περιηγήσεις για την Εκκλησία μας μπορούν και οφείλουν να αποτελέσουν σήμερα μία ευκαιρία γνωριμίας όλων των ορθοδόξων και σε όλες τις περιοχές της χώρας και όχι μόνο, αλλά ταυτόχρονα και τον σωστό και ενδεδειγμένο εκκλησιαστικά τρόπο ώστε να μάθει ο καθένας μας όσα μας ενώνουν αλλά και όσα μας χωρίζουν. Σημείωσε δε, « ότι δεν θα πρέπει να δοθεί στον όρο προσκυνηματικές περιηγήσεις η κοσμική έννοια του τουρισμού έτσι όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, αλλά να αποτελέσει την αφορμή της θρησκευτικής γνωριμίας των πιστών με τους ιερούς τόπους της χριστιανικής πίστεως και λατρείας, αλλά και τους κατοίκους αυτών των ιερών τόπων και των παραδόσεών μας και ευχήθηκε καλή επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου»..
Στην συνέχεια τους κ.κ. Συνέδρους καλοσώρισε ο Μητροπολίτης Ζακύνθου κ. Χρυσόστομος ο οποίος μεταξύ των άλλων τόνισε: «… στον σύγχρονο κόσμο όπου καταργούνται τα σύνορα των Κρατών, πρέπει και η Εκκλησία να προσαρμοστεί ανάλογα στα νέα δεδομένα. Αναφερόμενος δε στις Προσκυνηματικές Περιηγήσεις ή αλλιώς κατά τον κοσμικό όρο τον λεγόμενο Θρησκευτικό Τουρισμό, «...εξήγησε ότι είναι επιβεβλημένο να πραγματοποιηθεί μία ιστορική αναδρομή στο παρελθόν περί της αντιλήψεως και της δισχιλιετούς πρακτικής και ποιμαντικής της Εκκλησίας μας στα θέματα αυτά, προκειμένου να γίνει από όλους αντιληπτό πως οι προσκυνηματικές περιηγήσεις κατανοούνται και υπάρχουν ως χώρος ποιμαντικής δράσεως της Εκκλησίας...». Δήλωσε ότι: «…μπορεί το συγκεκριμένο συνέδριο να εστίασε μέρος της θεματολογίας τους στα Επτάνησα, λόγω των ιδιαιτεροτήτων τους σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα, όμως, η προσπάθεια αυτή οφείλει να αποτελέσει την βάση και θα πρέπει να συνεχιστεί και στο μέλλον, ζητώντας η επόμενη ανάλογη εργασία να διεξαχθεί στη Μακεδονία… Στόχος μας πρέπει να είναι,… τόνισε…, να γινόμαστε σοφότεροι. Όταν μία Μητρόπολη διοργανώνει μία προσκυνηματική περιήγηση - προσκύνημα ή εκδρομή σε έναν άλλο τόπο, οφείλει να ενημερώνει την ανάλογη Μητρόπολη, ώστε να γνωρίζει ο καθένας τι πρόκειται να δει και πού» και αναφέρθηκε σε μια σειρά παραδειγμάτων και ευτράπελων περιστατικών που σημειώθηκαν στη Ζάκυνθο από ομάδες προσκυνητών.
Χαιρετισμούς απεύθυναν και οι Εκπρόσωποι των τοπικών Αρχών, με τον Βουλευτή να κάνει λόγο για ιστορική στιγμή που μπορεί να στηρίξει και την οικονομία του νησιού, που πλήττεται από την παγκόσμια και εγχώρια κρίση, επισημαίνοντας ότι η Εκκλησία με ανάλογες τέτοιες επαινετικές προσπάθειες, μπορεί να πρωτοστατήσει σε ανάλογες ενέργειες στηρίξεως του Τουρισμού αλλά και η Πολιτεία οφείλει και πρέπει να συμβάλει στην συνεργασία της με την Εκκλησία.
« Μεγάλη μέρα για τη Ζάκυνθο », χαρακτήρισε το Συνέδριο ο Νομάρχης. Στάθηκε στην αναγκαιότητα της αναδείξεως των Τοπικών Εκκλησιαστικών και Ιστορικών Μνημείων της Επτανήσου και με έμφαση σημείωσε ότι «… η ανάδειξη της πίστης και των ιδιαιτεροτήτων μας, αποτελούν απάντηση στην παγκοσμιοποίηση…». Παράλληλα, έκανε αναφορά στο τουριστικό “άνοιγμα” του νησιού στη Ρωσία, επισημαίνοντας πως αυτό το άνοιγμα της Εκκλησίας σε Τοπικό και Πανελλαδικό επίπεδο μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη του προσκυνηματικών περιηγήσεων. Επαίνεσε δε την Εκκλησία της Ελλάδος για την συστηματική εργασία του Συνοδικού Γραφείου των Προσκυνηματικών Περιηγήσεων.
Στη συνέχεια η κ. Ιωάννα Χατζηκωστή, Εκπρόσωπος του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού στην Ελλάδα στον χαιρετισμό της, ανέφερε ότι «…. οι προσκυνηματικές περιηγήσεις αποτελούν μία προτεραιότητα στην Κύπρο, αφού η Μεγαλόνησος είναι πλούσια σε μνημεία της βυζαντινής περιόδου, ενώ δέκα από τις πλέον ιστορικές Εκκλησίες της χώρας, έχουν χαρακτηριστεί ως μοναδικά μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO. Συνεχίζοντας ανέφερε «…. ο θρησκευτικός τουρισμός αποτελεί μια εντελώς ξεχωριστή αναπτυσσόμενη και άριστη εναλλακτική μορφή τουρισμού και υπογράμμισε τις ιστορικές σχέσεις των Επτανήσων με την Κύπρο που συνδέονται και με τη γέννηση του Αγίου Σπυρίδωνα…».
Στην οικονομική πτώση του τουρισμού στα Ιόνια νησιά, αναφέρθηκε ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου, Γεράσιμος Φωκάς και στην αναγκαιότητα της συνεργασίας της Εκκλησίας με τον φορέα για την προβολή και προώθηση κοινών στόχων και σκοπών των προσκυνηματικών περιηγήσεων. Τους χαιρετισμούς έκλεισε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καπιτωλιάδος κ. Ησύχιος διαβάζοντας το Μήνυμα του Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ιεροσολύμων κ. Θεοφίλου. Στο Μήνυμα αυτό μεταξύ των άλλων ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλος τόνιζε ότι: «… Ἀκολουθοῦσα ἡ Ἐκκλησία εἰς τήν λατρείαν αὐτῆς τήν εὐαγγελικήν ἐντολήν τοῦ Κυρίου: «πνεῦμα ὁ Θεός καί τούς προσκυνοῦντας Αὐτόν ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν» (Ἰω. 4,24), υἱοθέτησε ἐκδηλώσεις τῆς πίστεως καί τῆς εὐσεβείας τῶν τιμίων μελῶν αὐτῆς, προσκυνηματικῶν δηλονότι ἐξορμήσεων καί περιηγήσεων εἰς τόπους ἁγίους, εἰς τούς ὁποίους ἐφανερώθησαν γεγονότα σωτήρια διά τό ἀνθρώπινον γένος ἤ ἔζησαν πρόσωπα ἅγια, διδάξαντα καί καθοδηγήσαντα εἰς τήν Ὀρθόδοξον πίστιν μυριάδας πιστῶν………. Τούς τόπους τούτους, πόλους ἕλξεως τῶν πιστῶν, ἀγωνίζεται νά διατηρῇ ἡ Ἐκκλησία οὐχί ὡς χώρους ἀρχαιολογικούς ἤ μουσειακούς ἀλλ' ὡς χώρους λατρείας, εἰς τούς ὁποίους ἀναπέμπονται προσευχαί πρός τόν Θεόν, προσφέρονται θυσίαι ἀναίμακτοι, εἰς τάς ὁποίας, συμμετέχοντες οἱ πιστοί, διδάσκονται, οἰκοδομοῦνται, ἁγιάζονται, τελειοῦνται, σώζονται.
Οὕτω ποιοῦσα ἡ Ἐκκλησία, διαφυλάττει ταῦτα ἀπό τοῦ κύματος τοῦ λεγομένου «θρησκευτικοῦ τουρισμοῦ», τοῦ κατευθυνομένου μέ γνώμονα τό οἰκονομικόν καί ἐμπορικόν κριτήριον, στερουμένου τῆς θρησκευτικῆς πίστεως καί ἀλλοιοῦντος τόν θρησκευτικόν χαρακτῆρα τῶν προσκυνημάτων.
Παρά ταῦτα, ἡ Ἐκκλησία, τηροῦσα τήν εὐαγγελικήν προτροπήν: «ἔρχου καί ἴδε» (Ἰω. 1,46), δέν κρατεῖ ταῦτα κλειστά καί διαθέσιμα μόνον διά τούς πιστούς αὐτῆς, ἀλλά ἀνοικτά καί προσβάσιμα ὑπό τούς ὅρους τῆς κοσμιότητος καί εὐπρεπείας καί εἰς τούς κινουμένους ἀρχικῶς ἐκ γνωσιολογικοῦ ἐνδιαφέροντος μόνον καί «παραρριπτομένους εἰς τάς αὐλάς τοῦ Κυρίου» (Ψαλμ. 83 (84), 10), ἐξ ὧν οὗτοι ἑλκυόμενοι ἐκ τῶν ὁρωμένων καί δρωμένων ἔσω, δύνανται νά ἐνδιαφερθῶσι καί ὠφεληθῶσι ἐν τῷ μέτρῳ τῆς μετοχῆς αὐτῶν…» και αφού επαίνεσε την προσπάθεια των εργασιών του Συνοδικού Γραφείου των Προσκυνηματικών Περιηγήσεων έκλεισε τον χαιρετισμό του λέγοντας ότι : «...εὐχόμεθα ὅπως καί τά προσκυνήματα τῆς Ἑπτανήσου ἀναδεικνύονται συνεχῶς πανορθόδοξοι προσκυνηματικοί προορισμοί οἰκοδομῆς, ἁγιασμοῦ καί σωτηρίας τῶν προσκυνητῶν αὐτῶν…».
Μετά τους Χαιρετισμούς ξεκίνησαν σύμφωνα με το πρόγραμμα του Συνεδρίου οι Εισηγήσεις με πρώτη την Εισήγηση του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμ. Σπυρίδωνος Κατραμάδου, Γραμματέως του Συνοδικού Γραφείου των Προσκυνηματικών Περιηγήσεων, όπου παρουσίασε συνοπτικά την εργασία του Συνοδικού Γραφείου από τον Νοέμβριο του 2000 μέχρι και τον Οκτώβριο του 2009. Η Εισήγηση συνοδευόταν από ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό του Γραφείου.
Στη συνέχεια κλήθηκαν να παρουσιάσουν τις Εισηγήσεις τους οι : α) Ελλογιμώτατος κ. Βλάσιος Φειδάς ,Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα: « Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΠΡΩΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΙΕΡΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ », β) : ο Αιδεσιμολογιώτατος Μ. Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Πατριαρχείου κ. Γεώργιος Τσέτσης. με θέμα: « Η ΕΙΔΟΠΟΙΟΣ ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ «ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ », γ) ο Αιδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος κ. Ιωάννης Βερνέζος Προϊστάμενος του Ι. Προσκυνήματος του Αγίου Ιωάννου του Ρώσσου - Προκόπι Ευβοίας με θέμα: « ΟΙ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΕΣ, ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΞΕΝΟΥΣ, ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΡΙΑΝΤΑΧΡΟΝΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΜΑΣ ΣΤΟ Ι. ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΡΩΣΣΟΥ », δ) ο Αιδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος κ. Γεώργιος Φανερός Προϊστάμενος του Ι. Προσκυνήματος της Παναγίας Ευαγγελιστρίας -Τήνου με θέμα: « ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΗ, ΠΟΥ ΑΣΚΕΙΤΑΙ ΣΤΟ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΕΡΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΤΗΝΟΥ ΑΠΟ ΤΗΣ ΣΥΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ » και ε) ο Ελλογιμώτατος κ. Αλέξανδρος Σταυρόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα: « Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ».
Μετά τις Εισηγήσεις ακολούθησαν ευχές από τους παρισταμένους Προκαθημένους δηλαδή τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ. Θεοδώρο και τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Κύπρου κ. Χρυσόστομο και επακολούθησε ωριαία συζήτηση και απαντήσεις στα υποβληθέντα ερωτήματα που διατύπωσαν προς τους κ.κ. Εισηγητές οι κ. Σύνεδροι. Το Σάββατο 14 Νοεμβρίου, νωρίς το απόγευμα, το Συνέδριο έκλεισε, την πρώτη ημέρα των εργασιών του, με την παρακολούθηση εκ μέρους όλων των κ. κ. Συνέδρων, των επετειακών εορταστικών εκδηλώσεων προς τιμή του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ζακύνθου κ. Χρυσοστόμου.
Την Κυριακή 15 Νοεμβρίου, δεύτερη ημέρα του Συνεδρίου, μετά την Πολυαρχιερατική Τέλεση της Θείας Λειτουργίας στην Ιερά Μονή του Αγίου Διονυσίου στη Ζάκυνθο, ξεκίνησαν και πάλι οι εργασίες αυτού. Κλήθηκαν να παρουσιάσουν τις Εισηγήσεις τους οι : α) ο Αιδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος κ. Γεράσιμος Ζαμπέλης, Προϊστάμενος του Ι. Μητροπολιτικού Ναού Λευκάδος με θέμα : « ΤΑ ΙΕΡΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΛΕΥΚΑΔΟΣ ΚΑΙ ΙΘΑΚΗΣ » και β) ο Αιδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος κ. Παναγιώτης Καποδίστριας, Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ιεράς Μητροπόλεως Ζακύνθου με θέμα : « ΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ ΩΣ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΖΑΚΥΝΘΟΣ, ΙΣΤΟΡΙΑ -ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ». Μετά και τις Εισηγήσεις αυτές επακολούθησε συζήτηση και απαντήσεις στα υποβληθέντα ερωτήματα που διατύπωσαν προς τους κ.κ. Εισηγητές οι κ. Σύνεδροι.
Το Συνέδριο έκλεισε με τις ευχαριστίες και τις ευχές προς όλους, του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ζακύνθου κ. Χρυσοστόμου, Προέδρου της Οργανωτικής Επιτροπής ο οποίος και κάλεσε τα Μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής και τον Γραμματέα καθώς και τα Μέλη του Συνοδικού Γραφείου να επεξεργαστούν όλες τις Εισηγήσεις αλλά και τα ερωτήματα, τους προβληματισμούς, τις απόψεις και τις τοποθετήσεις των κ.κ Συνέδρων και μαζί με τα Πορίσματα να κατατεθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα, στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, και αφού εγκριθούν να αποσταλούν στις Ιερές Μητροπόλεις και στα Στελέχη αυτών που συμμετείχαν στο Διήμερο αυτό Συνέδριο.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως από την πλευρά της Ιεράς Μητροπόλεως Ζακύνθου και προσωπικά του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αυτής κ. Χρυσοστόμου, καταβλήθηκε κάθε προσπάθεια για να υπάρξει υποδειγματική περιποίηση και πλούσια από κάθε άποψη φιλοξενία σε όλους τους συμμετέχοντες στο Συνέδριο αυτό.
Eκ του Γραφείου Τύπου της Ιεράς Συνόδου.