|
ΕΙΣΗΓΗΣΙΣ
εἰς τὴν Σύνοδον τῆς Σεπτῆς ῾Ιεραρχίας
τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος,
συγκληθείσης ἐκτάκτως
ἀπὸ 4ης ἕως 6ης Νοεμβρίου 2003.
τοῦ Μητροπολίτου
Καισαριανῆς, Βύρωνος καὶ ῾Υμηττοῦ
Δανιὴλ.
«῾Ιστορικὴ ἀνασκόπησις
τῆς διευθετήσεως τοῦ θέματος
τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως
τῶν ῾Ιερῶν Μητροπόλεων τῶν λεγομένων Νέων Χωρῶν,
ἥτις ὡδήγησεν εἰς τὴν ἔκδοσιν
τῆς Πατριαρχικῆς καὶ Συνοδικῆς Πράξεως τοῦ 1928.»
6. Σχόλια
῾Η μελέτη τοῦ εἰσαγωγικοῦ τμήματος τῆς Πατριαρχικῆς καὶ Συνοδικῆς Πράξεως 1928, ὑπὸ τό φῶς τῶν Πηγῶν, μαρτυρεῖ τὴν ἀγωνίαν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νὰ μὴ ἀπωλέση ἐκκλησιαστικῶς τὶς ᾿Επαρχίες αὐτές, ἀλλὰ καὶ τὸ ἔντονον καὶ δραματικὸν παρασκήνιον τῶν διαβουλεύσεων μεταξὺ τῶν ἐμπλεκομένων μερῶν εἰς τὴν ὑπόθεσιν ταύτην.
Τὸ συμπέρασμα τοῦτο ἐξάγεται·
α) ᾿Εκ τῆς ἀντιπαραβολῆς τοῦ Νόμου 3615 τῆς ᾿Εντίμου ῾Ελληνικῆς Πολιτείας ψηφισθέντος εἰς τὴν Βουλὴν τῶν ᾿Ελλήνων τὴν 28ην ᾿Ιουνίου καὶ δημοσιευθέντος τὴν 10ην τοῦ 1928 πρὸς τὴν Πατριαρχικὴν καὶ Συνοδικὴν Πρᾶξιν τῆς 4ης Σεπτεμβρίου τοῦ 1928.
Εἰς τὸν Νόμον ἡ ῾Ελληνικὴ Κυβέρνησις ἀπετύπωσεν καὶ ἐξέφρασεν τὴν θέλησιν Αὐτῆς πρὸς ἐπίλυσιν τοῦ ὀξυτάτου προβλήματος μὴ πολυπραγμονοῦσα εἰς λεπτομέρειες, τὶς ὁποῖες τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον δὲν παρέβλεψεν, ἄλλωστε ἐπιέζετο φορτικῶς ὑπὸ τῶν καταστάσεων.
Διὰ τοῦτο ὁ Νόμος εἶναι σύντομος καὶ διὰ τριῶν ἄρθρων νομοθετεῖ τὰ δέοντα.
῾Η Πατριαρχικὴ καὶ Συνοδικὴ Πρᾶξις ἐκ τῶν ὑστέρων πειρᾶται νὰ διασώση τὰ κυριαρχικὰ δικαιώματα τοῦ Πατριαρχείου ἐπὶ τῶν ᾿Επαρχιῶν, ἐκ τῶν ὁποίων δὲν ἐπιθυμεῖ νὰ ἀποξενωθῆ.
β) ᾿Εκ τῆς ρητῆς ἀναφορᾶς περὶ τοῦ τρόπου διὰ τοῦ ὁποίου κατανοεῖ τὸ διατηρούμενον πνευματικὸν δικαίωμα τοῦ ῾Αγιωτάτου Πατριαρχικοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ἡ Εἰσηγητικὴ ῎Εκθεσις τῆς Κοινοβουλευτικῆς ᾿Επιτροπῆς πρὸς τὴν Βουλὴν τῶν ῾Ελλήνων.
«῾Η Κοινοβουλευτικὴ ᾿Επιτροπὴ, ἀποδεχομένη κατὰ τὴν μεγίστην αὐτῆς πλειονοψηφίαν κατ᾿ ἀρχὴν τὸ ὑπὸ κρίσιν νομοσχέδιον διατυπώνει τὸ ἄρθρον 1 ὡς κατωτέρω ἐν τῇ ἐννοίᾳ ὅτι τὰ ἐν τῷ ἄρθρῳ τούτῳ ἀναφερόμενα κανονικὰ δικαιώματα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ἐπὶ τῶν Μητροπολιτῶν τῶν Νέων Χωρῶν εἶνε μόνον τὸ μνημόσυνον αὐτοῦ ὑπὸ τῶν ᾿Αρχιερέων τῶν Νέων Χωρῶν καὶ ἡ λῆψις τῆς ἐπευλογίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ὑπὸ τῶν ἑκάστοτε καθισταμένων ᾿Αρχιερέων τῶν Νέων Χωρῶν».
γ) ᾿Εκ τῆς ἀναφορᾶς τῆς Πράξεως, ὅτι τὴν λύσιν ταύτην ἀπεδέξατο ἡ Αὐτοκέφαλος ᾿Εκκλησία τῆς ῾Ελλάδος.
Διερωτᾶται ὁ μελετητής, πότε ἀπεδέξατο τὴν λύσιν ἡ ῾Ιεραρχία τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος; ᾿Εκ τῆς μελέτης τῶν Πρακτικῶν τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου προκύπτει, ὅτι ἡ ῾Ιεραρχία ἠγνόει τὴν συμφωνίαν καὶ δὲν ἔστεργεν εἰς τὴν λύσιν ταύτην, παρὰ μόνον ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος. ᾿Απεδέχθη αὐτὴν ὡς τετελεσμένην ἀπόφασιν μετὰ τὴν ἔκδοσιν τοῦ Νόμου καὶ τῆς Πράξεως εἰς τὴν συγκροτηθεῖσαν μετὰ τὸν Σεπτέμβριον Διαρκῆ ῾Ιερὰν Σύνοδον κατὰ τὰ τότε πλὴν νεωστὶ νομοθετηθέντα. ῾Η συζήτησις εἰς τὴν ῾Ιεραρχίαν καὶ τὸ συνταχθὲν ῾Υπόμνημα μαρτυροῦν εὐγλώττως περὶ αὐτοῦ.
Εἰς τὶς Πηγὲς δὲν ἀναφέρεται πότε ἡ Μήτηρ ᾿Εκκλησία παρεκάλεσεν τὴν ῾Αγιωτάτην ᾿Αδελφὴν ᾿Εκκλησίαν τῆς ῾Ελλάδος, νὰ ἀναλάβη τὴν ἐντολὴν ταύτην καὶ ἡ ᾿Εκκλησία τῆς ῾Ελλάδος ἀπεδέχθη.
δ) ᾿Εκ τῆς ἀναφορᾶς, ὅτι πρὸς τὰ τῆς Πράξεως συναινεῖ καὶ κυροῖ αὐτὴν ἡ ῎Εντιμος ῾Ελληνικὴ Πολιτεία.
Πλὴν εἰς ἄλλα εἶχεν συναινέσει, καὶ ἄλλα εἶχε νομοθετήσει ἡ ῾Ελληνικὴ Πολιτεία διὰ τοῦ Νόμου. ᾿Εκ τῆς μελέτης τῶν Πρακτικῶν τῆς Βουλῆς προκύπτει, ὅτι τὸ ῾Υπουργεῖον ᾿Εξωτερικῶν εἶχεν ἐξουσιοδοτηθεῖ, εἶχε λάβει τὸ ᾿Επιτροπικὸν ἐκ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, καὶ ἐξεπροσώπει Αὐτὸ εἰς τὶς συζητήσεις κατὰ τὴν ψήφισιν τοῦ Νόμου 3615/28. Εὔλογον κρίνεται νὰ συμπεράνωμεν, ὅτι τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον συνεφώνησε κατ᾿ ἀρχὴν μὲ τόν Νόμον. Μετὰ ταῦτα μετέγνωσε καὶ διὰ τῆς Πατριαρχικῆς καὶ Συνοδικῆς Πράξεως προσέθεσεν τοὺς γνωστοὺς ὅρους μὴ προβλεπομένους ὅμως εἰς τὸν Νόμον.
Τὰ ἀναφερθέντα μαρτυροῦν μὲ δραματικὸν τρόπον τὰ θλιβερά, οἰκτρὰ καὶ ὀδυνηρὰ γεγονότα περὶ τοῦ μέλλοντος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἀβεβαίου τότε καὶ ἀπροβλέπτου ὄντος κατὰ τὸ 1928, μετὰ τὶς γεωπολιτικὲς ἀλλαγὲς καὶ ἐξελίξεις εἰς τὴν περιοχήν.
Σήμερον ὅμως ὅπου τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον ἀπολαμβάνει τὰ δικαιώματα τῆς Πρωτοθρόνου ᾿Εκκλησίας μὲ τὴν ἀκτινοβολίαν τῆς διακονίας Αὐτοῦ, ἐστερεωμένον κυρίως εἰς τὰ κανονικὰ δικαιώματα καὶ προνόμια Αὐτοῦ, εἰς τὴν ἀγάπην καὶ τὸν σεβασμὸν τῶν ἐγγὺς καὶ τῶν μακρὰν, φρονοῦμεν ταπεινῶς, ὅτι οὐδὲν ὀφελεῖται ἐκ τῆς πεισμόνου διεκδικήσεως ὑποτιθεμένων δικαιωμάτων αὐτοῦ ἐπὶ τῶν ᾿Εκκλησιαστικῶν ᾿Επαρχιῶν αὐτῶν.
Συνεχίζομεν τὰ σχόλια.
ε) Τὸ κείμενον τῆς Πατριαρχικῆς καὶ Συνοδικῆς Πράξεως ἀποτελεῖ Συμφωνία τριῶν μερῶν, ἤτοι Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος καὶ τῆς ῾Ελληνικῆς Πολιτείας. Εἶναι κοινὸ κείμενον καὶ ἐφαρμοστέον ὑφ᾿ ἁπάντων τῶν μερῶν. Τοῦτο συνεπάγεται, ὅτι ἑρμηνεύεται ἀπὸ κοινοῦ ἐκ τῶν τριῶν μερῶν καὶ οὐχὶ μονομερῶς. Οἱ μονομερεῖς ἑρμηνεῖες δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ γίνωνται ἀποδεκτὲς ὑποχρεωτικῶς ὑπὸ τῶν συμβαλλομένων.
῞Οσον δικαίωμα κέκτηται τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον τὸ αὐτὸ δικαίωμα κέκτηται καὶ ἡ ᾿Εκκλησία τῆς ῾Ελλάδος νὰ ἑρμηνεύη τὴν Πατριαρχικὴν Πρᾶξιν.
στ) Τὸ πρόβλημα τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως τῶν ᾿Επαρχιῶν αὐτῶν ἐρρυθμίσθη νομοθετικῶς διὰ τοῦ Νόμου 3615/28 τῆς ῾Ελληνικῆς Πολιτείας. Διερωτόμεθα, εἶναι δυνατὸν ὁ προηγηθεὶς κατὰ τὴν ψήφισιν Νόμος νὰ κατωχυρώνη τὴν μετ᾿ αὐτὸν ἐκδοθεῖσαν Πατριαρχικὴν καὶ Συνοδικὴν Πρᾶξιν περιέχουσα καὶ ὅρους μὴ συμφωνηθέντες καὶ ἐκ τῶν ὑστέρων προστεθέντες;
῾Ως καί τινες ὑποστηρίζουν δὲν εἶναι ἑρμηνευτικῶς ἐπιτρεπτὸν νὰ ὑποληφθῆ, ὅτι ὁ Νόμος ἐνσωματώνει, χωρὶς ρητὴν περὶ τούτου ἀναφορὰν εἰς τὴν ᾿Εκκλησιαστικὴν Νομοθεσίαν, τοὺς ὅρους τῆς Πράξεως αὐτῆς καὶ μάλιστα ἐπὶ σημείων περιεχόντων ρύθμισιν διάφορον ἐκείνης, τὴν ὁποίαν ὁ Νομοθέτης ἐπέλεξεν καὶ λεπτομερῶς καθώρισεν.
ζ) ῾Η μετὰ τὴν ἔκδοσιν τῆς Πράξεως διεξαχθεῖσα ἀλληλογραφία μεταξὺ τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος καὶ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου φανερώνει, ὅτι συνεφωνήθη μὲν τὸ σχῆμα τῆς διευθετήσεως τοῦ προβλήματος οὐχὶ ὅμως καὶ οἱ ὅροι.
Σήμερον διατυποῦται ἡ ἄποψις, ὅτι ἡ ἀλληλογραφία δὲν εἶναι ἰσόκυρος τῆς Πατριαρχικῆς καὶ Συνοδικῆς Πράξεως. ῾Ωστόσον ἴσχυσεν ἐπὶ ἑβδομηκονταπενταετία.
η) Εἰς τὴν ῎Εκθεσιν τῆς Κοινοβουλευτικῆς ᾿Επιτροπῆς ἐπὶ τῆς Παιδείας δὲν ἀναφέρεται τὸ ἀντιτιθέμενον εἰς τὴν ψήφισιν τοῦ Νόμου 3615/28 ῾Υπόμνημα τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου πρὸς τὴν Βουλήν, ἀλλὰ συμπεριελήφθη τὸ ἀπόσπασμα ἐκ τῆς ὁμιλίας τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου ᾿Αθηνῶν κυροῦ Χρυσοστόμου πρὸς τὴν ῾Ιερὰν Σύνοδον.
θ) ᾿Εκ τῆς μελέτης τῶν Πρακτικῶν τῆς Βουλῆς προκύπτει, ὅτι τὸ θέμα εἶχεν λάβει μεγάλες διαστάσεις καὶ οἱ Βουλευτὲς ἐπείγοντο νὰ τὸ διευθετήσουν, χωρὶς νὰ ἐνδιαφέρωνται καὶ διὰ τὸ ἐὰν ἡ λύσις ἦτο κανονικῶς καὶ ἐκκλησιολογικῶς ὀρθή.
|
|