Συνοδική Επιτροπή
επί των Δογματικών και Νομοκανονικών Ζητημάτων
2011 - 2015
Πνευματική λύσις γάμου
Ὁ γάμος διά τήν Ἐκκλησίαν εἶναι μυστήριον καί ἀφορᾷ εἰς τήν ἐσωτερικήν θρησκευτικήν ζωήν τοῦ "σώματος" τῶν πιστῶν, δηλαδή τήν Ἐκκλησίαν, ὡς πνευματικῆς φύσεως ὀργανισμόν,διεπόμενον ὑπό τῶν ἱερῶν ἀποστολικῶν καί συνοδικῶν κανόνων καί τῶν Ἱερῶν παραδόσεων, κατοχυρουμένων διά τῶν διατάξεων τῶν ἄρθρων 3 και 13 τοῦ Συντάγματος τοῦ 1975. Διά τοῦτο, ἀκολουθών ὁ πολιτειακός νομοθέτης τήνπαράδοσιν τῶν ἀπ' αἰώνων ἱστορικῶν δεσμῶν τοῦ ἑλληνικοῦ Ἕθνους μέ τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν του, διά μέν τήν νόμιμον ὑπόστασιν τοῦ θρησκευτικοῦ γάμου, ἀπαιτεῖ τήν ἱερολογίαν, διά δέ τήν τελείωσιν τῆς λύσεως αὐτοῦ, ἐν σχέσει πρός τήν Ἐκκλησίαν, προσαπαιτεῖ καί πνευματικήν λύσιν ὑπ' Αὐτῆς. Ὁ ἐν τούτῳ σεβασμός ὑπό τῆς Πολιτείας τῆς ἐσωτερικῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας ἀποτελεῖ συνέχειαν παραδόσεως, παγιωθείσης ἤδη κατά τήν βυζαντινήν περίοδον καί συνεχισθείσης καί ἐπί τῆς τουρκοκρατίας, καθ' ἥν, ὡς ἡ τέλεσις, οὕτω καί ἡ λύσις τοῦ γάμου ἦτο ἀνατεθειμένη εἰς τά ὄργανα τῆς Ἐκκλησίας.
Ἄρθρον 49 τοῦ Ν. 590/1977
"Περί τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος"
- "Ἡ ἱερολογία τοῦ γάμου τελεῖται μετά προτέραν ἔγγραφον ἄδειαν τοῦ Ἀρχιερέως τοῦ τόπου τῆς τελέσεως ἤ τοῦ ἐπιτρόπου αὐτοῦ. Διά τήν χορήγησιν τῆς ἀδείας ἀπαιτεῖται καί προηγουμένη ἔγγραφος ὑπεύθυνος δήλωσις τῶν μελλονύμφων περί μή ὑπάρξεως ὡς πρός αὐτούς ἀναβλητικοῦ ἤ ἀνατρεπτικοῦ τινος κωλύματος. Διά κανονιστικῶν ἀποφάσεων τῆς Δ.Ι.Σ. θέλει καθορισθῇ, κατά τήν κειμένην νομοθεσίαν, ἡ διαδικασία χορηγήσεως ἀδείας γάμου.
- Εἰς τόν ἄνευ ἐπισκοπικῆς ἀδείας τελέσαντα γάμον ἱερέα ἐπιβάλλεται, ἐκτός τῶν εἰς τοῦτον ἐπιβαλλομένων ὑπό τῶν ἐκκλησιαστικῶν δικαστηρίων κανονικῶν ποινῶν, καί ποινή φυλακίσεως μέχρις ἑνός ἔτους".
Διά τήν τέλεσιν θρησκευτικοῦ γάμου ἀπαιτεῖται ἄδεια τοῦ κατά τόπον ἁρμοδίου Μητροπολίτου. Ἡ ἄδεια αὐτή προβλέπεται ἀπό τά ἄρθρα 49 τοῦ Ν. 590/77, διά τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, 74 τοῦ ν. 4149/1861, διά τήν Ἐκκλησίαν τῆς Κρήτης, καί 2 παρ. 1 ἐδ. γ΄ τοῦ ν. 510/1947, διά τήν Ἐκκλησίαν τῆς Δωδεκανήσου, τά ὁποῖα ἐξακολουθοῦν νά ἰσχύουν καί μετά τήν δημοσίευσιν τοῦ ν. 1250/82 "Γιά τήν καθιέρωση τοῦ πολιτικοῦ γάμου". Ἑπομένως οἱ μελλόνυμφοι δέον νά προσκομίζουν εἰς τόν κληρικόν, ὁ ὁποῖος θά τελέσει τό Μυστήριον τοῦ Γάμου, ἀπαραιτήτως καί ΑΔΕΙΑΝ τοῦ οἰκείου ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ. Ἡ τυχόν τέλεσις θρησκευτικοῦ Γάμου ἄνευ Ἐπισκοπικῆς Ἀδείας, συνεπάγεται διά τόν τελέσαντα τό μυστήριον κληρικόν πειθαρχικάς καί ποινικάς κυρώσεις τοῦ ἐν τοῖς ὕπερθεν διαλαμβανομένου ἄρθρου τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτου, εἶναι ὅμως κατάπάντα ἔγκυρος, ἐφ' ὅσον ἐτελέσθη ὑπό κανονικοῦ ἱερέως.
Διά τήν πνευματικήν λύσιν γάμου τελεσθέντος ἄνευ Ἐπισκοπικῆς Ἀδείας, ἀπαιτεῖται ἐν πρώτοις καταχώρησις τοῦ γάμου εἰς τά βιβλία Γάμων τῆς οἰκείας Ἱερᾶς Μητροπόλεως, (διά τήν ὁποίαν καταχώρησιν δέον νά χρησιμοποιηθῇ πᾶν μέσον, δι' οὗ ἀποδεικνύεται ἡ ἱερατική τέλεσις τοῦ γάμου), καί μετά ταῦτα νά λυθῇ πνευματικῶς καί ἐκδοθῇ τό σχετικόν Διαζευκτήριον ὑπό τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου.
Ἐξ ἄλλου, εἰς τόν ἰσχύοντα καταστατικόν Χάρτην τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ν. 590/1977 (Φ.Ε.Κ. Α΄ 146), κεφάλαιον ΙΗ΄ ρυθμίζονται, διά τῶν ἄρθρων 49 καί 50, τά περί Γάμου καί Διαζυγίου. Τό ἄρθρον 50 τοῦ Ν. 590/77 ρυθμίζει λεπτομερῶς τά τῆς πνευματικῆς λύσεως τοῦ γάμου, ὡς ἕπεται:
Ἄρθρον 50
- "Προκειμένης ἐγέρσεως ἀγωγῆς διαζυγίου τά κατά τήν ἀπόπειραν συμβιβασμοῦ ἐνώπιον τοῦ Ἐπισκόπου διέπονται ὑπό τῶν ἄρθρων 593 καί ἐπέκεινα τοῦ Κώδικος Πολιτικῆς Δικονομίας.
- Καταστάσης ἀμετακλήτου τῆς δικαστικῆς ἀποφάσεως, δι' ἧς ἀκυροῦται ὁ γάμος ἤ λύεται οὗτος διά διαζυγίου, ὁ παρά τῷ ἐκδόντι τήν ἀμετάκλητον ἀπόφασιν δικαστηρίῳ Εἰσαγγελεύς κοινοποιεῖ, τῇ αἰτήσει τοῦ ἔχοντος ἔννομον συμφέρον, ἀντίγραφον ταύτης εἰς τόν ἐκδόντα τήν ἄδεια τοῦ γάμου Ἀρχιερέα, ὅστις ἐν συνεχείᾳ προβαίνει ὑποχρεωτικῶς εἰς τήν ἀκύρωσιν ή τήν λύσιν τούτου καί πνευματικῶς. Εἰς ἥν περίιπτωσιν ἡ ἄδεια γάμου ἐξεδόθη ἐν τῇ ἀλλοδαπῇ ἡ ἀμετάκλητος δικαστική ἀπόφασις τοῦ ἡμεδαποῦ Δικαστηρίου, ἀκυροῦσα ἤ λύουσα τόν γάμον, κοινοποιεῖται κατά τά ἀνωτέρω εἰς τόν Ἀρχιερέα, ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ τοῦ ὁποίου ἑδρεύει τό ἐκδόν ταύτην δικαστήριον, ὅστις προβαίνει ὑποχρεωτικῶς εἰς τήν ἀκύρωσιν ἤ τήν πνευματικήν λύσιν τούτου. Ἡ περί ἀκυρώσεως ἤ λύσεως τοῦ γάμου ἀπόφασις γνωστοποιεῖται εἰς τόν Ἀρχιερέα τόν ἐκδόντα τήν ἄδειαν τελέσεως τοῦ γάμου ἐν τῇ ἀλλοδαπῇ".
Ὁ νόμος δηλ. ἐπιτάσσει τήν πνευματικήν λύσιν τοῦ γάμου ὡς διαπιστωτικήν ἐνέργειαν τοῦ ἁρμοδίου Ἐπισκόπου, μή ἔχοντος νά ἐρευνήσῃ ἄλλο τι, εἰ μή μόνον ἐάν ἔχῃ ἐκδοθῇ ἀμετάκλητος δικαστική ἀποφασις λύσεως τοῦ γάμου ὑπό τοῦ πολιτικοῦ δικαστηρίου. Ὡς "δεσμία" δέ ἐνέργεια προεβλέπετο αὕτη καί ὑπό τῶν προϊσχυσασῶν διατάξεων ἔχουσα ὡς περιεχόμενον τήν διαπίστωσιν ὑπό τῆς Ἐκκλησίας τοῦ γεγονότος τῆς ἐπελθούσης διά τῆς ἀμετακλήτου δικαστικῆς ἀποφάσεως λύσεως τοῦ γάμου.
Περαιτέρω, βάσει τοῦ ἄρθρου 15, τοῦ Ν. 1183/1981: "Περί συστάσεως πρωτοδικείων ... καί ρυθμίσεως ἑτέρων τινῶν δικαστικῶν θεμάτων" (Φ.Ε.Κ. 151/Α΄/1981) ἐρυθμίσθη νομοθετικῶς καί τό θέμα τῆς πνευματικῆς λύσεως τοῦ γάμου εἰς τήν περίπτωσιν ἀρνήσεως τοῦ οἰκείου Ἀρχιερέως. Εἰς τήν περίπτωσιν ταύτην, "ἐάν, κατά τό ἄρθρον 50 παρ. 2 τοῦ ΚΧ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὁ ἁρμόδιος Ἀρχιερεύς δέν προβῇ εἰς τήν πνευματικήν λύσιν τοῦ γάμου, ἐντός τριῶν μηνῶν ἀπό τῆς εἰς τοῦτον περιελεύσεως τῆς λυούσης τόν γάμον ἀμετακλήτου δικαστικῆς ἀποφάσεως, ὁ γάμος λύεται δι' ἀποφάσεως τῆς Δ.Ι.Σ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, αἰτήσει τοῦ ἐνδιαφερομένου".
|
