ΙΕΡΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΑΘΗΝΩΝ
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ
ΕΝΟΡΙΑΚΕΣ ΣΥΝΑΞΕΙΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ
ΕΤΟΣ ΣΤ´ 2003-2004

21 η Σύναξη: 8 -14 Μαρτίου 2004

ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΡΟΣ ΜΕΛΕΤΗ:

" Ἐμβλέψατε εἰς τά πετεινά τοῦ οὐρανοῦ, ὅτι οὐ σπείρουσιν οὐδέ συνάγουσιν εἰς ἀποθήκας, καί ὁ πατήρ ὑμῶνὁ οὐράνιος τρέφει αὐτά´ οὐχ ὑμεῖς μᾶλλον διαφέρετε αὐτῶν; ; τίς δέ ἐξ´ὑμῶν μεριμνῶν δύναται προσθεῖναι ἐπί τήν ἡλικίαν αὐτοῦ πῆχυν ἕνα; καί περί ί ἐνδύματος τί μεριμνᾶτε; καταμάθετε τά κρίνα τοῦ ἀγροῦ πῶς αὐξάνει´ οὐ κοπιᾶ οὐδέ νήθει´ λέγω δέ ὑμῖν ὅτι οὐδέ Σολομών ἐν πάσῃ τῇ δόξῃ αὐτοῦ περιεβάλετο ὡς ἕν τούτων.. Εἰ δέ τόν χόρτον τοῦ ἀγροῦ, σήμερον ὄντα καί αὔριον εἰς κλίβανον βαλλόμενον, ὁ Θεός οὕτος ἀμφιένυσσιν, οὐ πολλῷ μᾶλλον ὑμᾶς, ὀλιγόπιστοι; Μή οὔν μεριμνήσετε λέγοντες τί ί φάγωμεν ἤ τί πίωμεν ἤ τί περιβαλώμεθα; Πάντα γάρ ταῦτα τά ἔθνη ἐπιζητεῖ´ Οἶδε γάρ Πατήρ ὀ Οὐράνιος ὅτι χρήζετε τούτων ἁπάντων. Ζητεῖτε τήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν καί ί τήν Δικαιοσύνην αὐτοῦ, καί ταῦτα πάντα προστεθήσετε ὑμῖν. Μή οὔν μεριμνήσετε εἰς τήν αὔριον´ ἡ γάρ αὔριον μεριμνήσει τά ἑαυτῆς´ ἀρκετόν τῇ ἡμέρᾳ ἡ κακία αὐτῆς." Ματθ´ στ´ 26-34

Α´ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Στιχ. 25 "μή μεριμνᾶτε τῇ ψυχῆ ὑμῶν"

" Δέν εἶπε ὁ Χριστός ´τί θά φάει καί τί θά πιεῖ ἡ ψυχή´. Διότι ἡ ψυχή ὡς ἀσώματη καί πνευματική στή φύση της, δέν τρώει καί δέν πίνει. Ὁ Χριστός εἶπε ´μή μεριμνήσετε μέ τήν ψυχή σας τι θά φᾶτε καί τί θά πιεῖτε´. Καί τό εἶπε αὐτό ὁ Χριστός, διότι ἡ ψυχή εἶναι ἐκείνη πού προβάλλει τήν ὀρεκτική δύναμη. Καί τοῦτο δέν τό κάνει γιά τόν ἑαυτό της, ἀλλά ἐπειδή φροντίζει γιά τό σῶμα. Διότι τό σῶμα τρέφεται μέ τήν ὑλική τροφή" (Μ.Φώτιος).

Ἄλλη ἄποψη:" Ἄν καί ἡ ψυχή δέν τρώει καί δέν πίνει, ἀλλά μόνο τό σῶμα, ἐντούτοις οἱ ἄνθρωποι γιά χάρη τῆς ψυχῆς τρῶνε καί πίνουν, διότι, ἐάν τό σῶμα δέν φάει καί δέν πιεῖ, θά νεκρωθεῖ καί τότε ἡ ψυχή δέν θά μπορέσει νά μείνει σέ ἕνα νεκρό σῶμα. Ὅταν ὅμως τό σῶμα γίνει ἄφθαρτο (μετά τήν κοινή ἀνάσταση), τότε ἡ ψυχή θά ἔλθει πάλι στό σῶμα" (Ζ).


Στίχος 26. "Ἐμβλέψατε εἰς τά πετεινά τοῦ οὐρανοῦ"

(Ἔ ν σ τ α σ η) " Καί πῶς θά ζήσουμε, ἄν δέν μεριμνοῦμε γιά τά ἀναγκαῖα ;"

(Ἀ π ά ν τ η σ η) " Ὁ Χριστός ἀπαντᾶ φέρνοντας τό παράδειγμα τῶν πουλιῶν τά ὁποῖα ἐνῶ δέν μεριμνοῦν, τά τρέφει ὁ Θεός, πολύ περισσότερο τά ἀνώτερα (δηλαδή τούς ἀνθρώπους). Ἄλλωστε ὁ Χριστός δέν εἶπε ´ μή σπείρετε, ´ ἀλλά ´ μή μεριμνᾶτε´ (Ζ).

"Δέν εἶπε ὁ Χριστός μή ἐργάζεσθε, ἀλλά ὅτι δέν ἀξίζει νά ταλαιπωρεῖτε τόν ἑαυτό σας μέ ἄσκοπες φροντίδες" (Χ).


Στίχος 27 "Τίς ἐξ´ ὑμῶν μεριμνῶν..."

" Καί ἄν μεριμνᾶς, ἄν δέν θέλει ὁ Θεός, δέν κάνεις τίποτε" (Θ).


Στίχος 28 "καταμάθετε τά κρίνα τοῦ ἀγροῦ "

"Ὁ Χριστός, γιά νά μᾶς φιλοτιμήσει, δέν ἀναφέρεται μὀνο στά ἄλογα πουλιά, ἀλλά καί στά λουλούδια πού μαραίνονται " (θ).

"Δέν θά φροντίσει (Ὁ Οὐράνιος Πατέρας) περισσότερο γιά σᾶς τούς ἀνθρώπους πού εἶστε ἡ πολύτιμη περιουσία του, στούς ὁποίους χάρισε σῶμα καί ψυχή, γιά τούς ὁποίους ἐδημιούργησε τόν κόσμο, ἔστειλε προφῆτες καί παρέδωκε σέ θάνατο τόν Υἱό του;"(Ζ).


Στίχ. 31 "μή μερίμνησετε...τί φάγωμεν ἤ τί πίωμεν"

"Δέν ἐμποδίζει ὁ Χριστός τί νά τρῶμε. Ἐκεῖνο πού συνιστᾶ νά ἀποφεύγουμε εἶναι τό νά μεριμνοῦμε τί θά φᾶμε. Διότι αὐτό κάνουν οἱ πλούσιοι. Ἀπό τό προηγούμενο βράδυ λένε: ´Τί θά φᾶμε αὔριο;´ Βλέπεις, λοιπόν ὅτι ἐκεῖνο πού ἀπαγορεύει ὁ Χριστός εἶναι οἱ ὑπερβολικές ἀπολαύσεις καί ἡ ἔλλειψη ἐμπιστοσύνης στόν Θεό" (Θ).


Β´ ΒΑΣΙΙΚΕΣ ΔΙΔΑΧΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

• Στήν ἀντιμετώπιση τῶν ὑλικῶν καί σωματικῶν ἀναγκῶν τόν σπουδαιότερο ρόλο διαδραματίζει ἡ ψυχή, τό ἄυλο καί πνευματικό μέρος τοῦ ἀνθρώπου. Διότι ἡ ψυχή εἶναι ἐκείνη πού ἐνεργεῖ (ἐπιθυμεῖ, μεριμνᾶ) τίς λειτουργίες τοῦ σώματος. Μέ ἄλλα λόγια, ἡ ψυχή εἶναι τό ἀφεντικό τοῦ σώματος.

• Ὁ Χριστιανός, ἑπομένως, πρέπει νά ἀσκεῖ ἔλεγχο στήν ψυχή του, προκειμένου νά ἀντιμετωπίζει σωστά καί κατά Θεόν τίς ὑλικές ἀνάγκες.

• Ὁ Χριστός δέν ἐμποδίζει τήν τροφή, τό ποτό, τήν ἐργασία, τή διασκέδαση καί ψυχαγωγία κλπ. Ἀλλά τίς καταχρήσεις ὅλων αὐτῶν.

• Ὁ Χριστός μᾶς συνέστησε νά μή μεριμνοῦμε γιά τά ἀ ν α γ κ α ῖ α κ α ί ἀ π α ρ α ί τ η τ α. Πόσο πιό πολύ δέν πρέπει νά μεριμνοῦμε γιά τά μ ή ἀ ν α γ κ α ῖ α!

• Ὁ Θεός, τά ἀναγκαῖα τοῦ σώματος εἴτε τά ζητᾶμε εἴτε δέν τά ζητᾶμε θά μᾶς τά δώσει.


Γ´ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

1. Ἡ σχέση ψυχῆς καί σώματος

Τά διάφορα προβήματα (ὑλικά, ἠθικά) πού ἀντιμετωπίζουν οἱ ἄνθρωποι νομίζουν ὅτι ὀφείλονται στίς ἀνάγκες καί τίς λειτουργίες τοῦ σώματος.Ὡς ἐκ τούτου, γιά ὅσα κάνουν κακά καί ἁμαρτωλά, ἐπιρρίπτουν εὐθῦνες στό σῶμα, στίς λειτουργίες του καί τίς ἀνάγκες του, λέγοντας:"τί νά κάμω; τό σῶμα μου καί οἱ ἀνάγκες του μέ ἀναγκάζουν νά συμπεριφέρομαι ἔτσι"!

Ὁ Χριστός, ἀπαντώντας, βάζει τά πράγματα στή θέση τους : τό ἀφεντικό τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ ψυχή καί ὄχι τό σῶμα. Ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά ἀσκεῖ ἔλεγχο στήν ψυχή του, στό ἀσώματο καί ἄϋλο μέρος τῆς ὕπαρξης του. Ὁ ἄνθρωπος, ὅταν διατηρεῖ ἐλεύθερο τό πνεῦμα του ἀπό τίς ἄνομες ἐπιθυμίες, τό σῶμα καί οἱ λειτουργίες του πειθαρχοῦν καί ὑποτάσσονται σ´αὐτό.


2. Χρήση καί ὄχι κατάχρηση τῶν ὑλικῶν

Ὁ Χριστός κάνει διάκριση μεταξύ χρήσης καί κατάχρησης τῶν διαφόρων ὑλικῶν ἀναγκῶν τοῦ ἀνθρώπου. Δέν ἀπαγορεύει τή χ ρ ή σ η, ἀλλά τήν κ α τ ά χ ρ η σ η. Ἐάν ἀπαγόρευε τή χρήση, θά ἐρχόνταν σέ ἀντίφαση μέ τόν Θεό (καί ἑπομένως μέ τόν ἴδιο τό θεϊκό πρόσωπό του), ὁ ὁποῖος χάρισε στόν ἄνθρωπο ὑλικό σῶμα μέ σωματικές λειτουργίες καί ἀνάγκες καί ὁ Ὁποῖος προσφέρει στόν ἄνθρωπο ὅ,τι χρειάζεται γιά τή συντήρηση καί διατήρηση τοῦ σώματος χωρίς, μάλιστα, αὐτός νά τά ζητήσει.

Ἐκεῖνο, ἑπομένως, πού πρέπει νά κάνει ὁ Χριστιανός εἶναι νά μάθει νά διακρίνει μεταξύ χρήσεως καί καταχρήσεως.


3. Τά ἀναγκαῖα τῆς ψυχῆς προηγοῦνται ἀπό τά ἀναγκαῖα τοῦ σώματος.

Στό θέμα αὐτό, ὁ Χριστός ἀνατρέπει τελείως τίς ἀνθρώπινες προτεραιότητες: ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι βάζουμε πρῶτα τά ὑλικά καί σωματικά (λ.χ. "πρῶτα ἡ ὑγεία"!) καί ἔπειτα ἤ καθόλου τά πνευματικά. Καί ὅμως, τά πνευματικά ἔρχονται πρῶτα, διότι εἶναι αἰώνια, καί ἔπειτα τά ὑλικά καί σωματικά πού εἶναι πρόσκαιρα καί μηδαμινά. Χρειάζεται νά κάνουμε μία ἀνατροπή στήν ἱεραρχία τῶν ἐπιλογῶν μας: Πρῶτα ὁ Θεός καί τά πνευματικά καί ἔπειτα τά ὑλικά καί σωματικά.


Δ´ ΥΜΝΟΣ-ΕΡΜΗΝΕΙΑ-ΠΡΟΣΕΥΧΗ


" Τοῦ ἐνδύματος αὐτοῦ, ὁ τά κρίνα τοῦ ἀγροῦ κοσμῶν, κελεύει μή δεῖν φροντίζειν "

(Ἀναβαθμός Ἤχου πλ. δ´- Κυριακή πρωί)